این فرودگاه ها دیگر مقصد هیچ پروازی نیستند!

در گوشه و کنار جهان، فرودگاه هایی وجود دارند که زمانی کانون شور و هیجان پرواز و جابجایی مسافران بودند، اما اکنون سکوتی عمیق بر آن ها حکم فرماست. این فرودگاه های متروکه، که دیگر هیچ پروازی به مقصد آن ها صورت نمی گیرد، داستان هایی ناگفته از تغییرات اقتصادی، تحولات سیاسی، جنگ ها، یا حتی پیشرفت های تکنولوژیکی را در دل خود پنهان کرده اند. از باندهای فرودگاه های فراموش شده گرفته تا ترمینال های خالی و برج مراقبت های خاموش، هر یک نمادی از گذشته ای پر رونق و سرنوشتی نامعلوم هستند که کنجکاوی هر بیننده ای را برمی انگیزند.

فرودگاه ها به عنوان شریان های حیاتی ارتباطی، نقش بی بدیلی در توسعه جوامع و تسهیل سفر ایفا می کنند. اما در گذر زمان، برخی از این مراکز هوایی، به دلایل گوناگون از چرخه فعالیت خارج شده و به سرنوشت فراموشی دچار می شوند. این پدیده، تنها یک اتفاق ساده نیست، بلکه بازتابی از پیچیدگی های ژئوپلیتیکی، بحران های مالی، یا تغییرات زیربنایی در صنعت هوانوردی است. بررسی این فرودگاه های بلااستفاده، پنجره ای به سوی درک عمیق تر تاریخ و جغرافیای مدرن می گشاید. در ادامه، به بررسی دلایل اصلی تعطیلی این مراکز می پردازیم و سپس، به سراغ چند نمونه مشهور از فرودگاه هایی می رویم که دوران شکوهشان به پایان رسیده است.

دلایل اصلی متروکه شدن فرودگاه ها

دلایل متعددی می توانند یک فرودگاه فعال را به یک فرودگاه متروکه تبدیل کنند. این عوامل اغلب پیچیده و چندوجهی هستند و می توانند شامل ترکیبی از مسائل اقتصادی، سیاسی، نظامی، و حتی طبیعی باشند. درک این دلایل به ما کمک می کند تا از سرنوشت این سازه های عظیم و پرهزینه، درس هایی برای آینده بگیریم.

یکی از شایع ترین دلایل، تغییرات اقتصادی و عدم توجیه پذیری مالی است. ساخت و نگهداری یک فرودگاه نیازمند سرمایه گذاری های هنگفت است. اگر کمبود مسافر یا بار، عدم سودآوری شرکت هواپیمایی، یا ورشکستگی ایرلاین های اصلی رخ دهد، فرودگاه ممکن است به تدریج غیرفعال شود. گاهی اوقات، فرودگاه ها در مناطقی ساخته می شوند که تقاضای کافی برای پرواز وجود ندارد، یا فرودگاه های جدیدتر و بزرگ تر در نزدیکی آن ها ساخته می شوند که باعث می شود مقصد پروازها به سمت آن ها تغییر کند. این رقابت، به فرسودگی و عدم نیاز به فرودگاه های قدیمی تر می انجامد.

عوامل سیاسی و نظامی نیز نقش مهمی ایفا می کنند. جنگ ها و درگیری های داخلی یا بین المللی می توانند یک فرودگاه را به میدان نبرد تبدیل کنند، زیرساخت های آن را تخریب کرده و یا آن را در منطقه ای قرار دهند که دسترسی به آن دشوار یا خطرناک است. فرودگاه های نظامی نیز پس از پایان درگیری ها یا تغییر استراتژی های دفاعی، ممکن است بلااستفاده شوند. تغییر رژیم های سیاسی، فساد، یا تصمیمات دولتی نادرست در برنامه ریزی شهری و زیرساختی نیز می توانند به تعطیلی پروژه های بزرگ فرودگاهی منجر شوند.

فرودگاه های متروکه، صرفاً سازه های رها شده نیستند؛ آن ها یادآور قدرت تغییرات جهانی، از بحران های اقتصادی و جنگ ها گرفته تا پیشرفت های تکنولوژیکی و تغییرات اقلیمی هستند.

بلایای طبیعی مانند زلزله، سونامی، یا فوران های آتشفشانی می توانند به طور کامل یک فرودگاه را از بین ببرند یا آن را برای همیشه غیرقابل استفاده کنند. در برخی موارد، حتی بدون تخریب کامل، تغییرات زیست محیطی یا نگرانی های ایمنی (مانند نزدیکی به مناطق پرخطر) می توانند منجر به تعطیلی شوند. در نهایت، پیشرفت های تکنولوژیکی در صنعت هوانوردی و نیاز به باندهای طویل تر، ترمینال های بزرگ تر، و سیستم های کنترل ترافیک هوایی مدرن تر، باعث می شود فرودگاه های قدیمی تر که قابلیت به روزرسانی ندارند، به تدریج از رده خارج شوند. تغییر کاربری زمین های فرودگاه نیز، به ویژه در مناطق شهری که ارزش زمین بالاست، می تواند یکی دیگر از دلایل غیرفعال شدن آن ها باشد.

۷ فرودگاه متروکه جهان

در سراسر جهان، فرودگاه هایی وجود دارند که زمانی نقطه اتصال شهرها و کشورها بودند، اما اکنون تنها یادگاری از گذشته ای پرجنب وجوش هستند. این سازه های عظیم، با باندهای خالی و ترمینال های خاموش، هر یک داستان منحصر به فردی از دلایل تعطیلی خود را بازگو می کنند. در ادامه به معرفی هفت فرودگاه از مشهورترین فرودگاه های متروکه جهان می پردازیم که دیگر مقصد هیچ پروازی نیستند.

فرودگاه متروکه کستلون-کوستا آزاهار در اسپانیا

فرودگاه کستلون-کوستا آزاهار (Castellón-Costa Azahar Airport) در شرق اسپانیا، نمادی از بلندپروازی های بی رویه و فساد اقتصادی است. این فرودگاه در سال ۲۰۱۱ با هزینه ای بالغ بر ۱۵۰ میلیون یورو افتتاح شد، اما تا سال ها پس از آن، هیچ پروازی از باند آن صورت نگرفت. این پروژه، که قرار بود به رونق گردشگری منطقه کمک کند، به دلیل سوءمدیریت و اتهامات فساد مالی علیه سیاستمداران محلی، به فرودگاه شبح معروف شد. این فرودگاه بلااستفاده، به نمادی از بحران اقتصادی اسپانیا و پروژه های بی فایده تبدیل شده بود.

اگرچه در سال های اخیر تلاش هایی برای فعال سازی مجدد آن صورت گرفته و چند شرکت هواپیمایی نیز از آن استفاده کرده اند، اما هرگز به ظرفیت پیش بینی شده نرسیده و همچنان به عنوان یکی از مشهورترین فرودگاه های غیرفعال جهان شناخته می شود. آشیانه هواپیما و برج مراقبت آن سال ها خالی از فعالیت بوده اند. این فرودگاه نشان می دهد چگونه تصمیمات سیاسی نادرست و نبود توجیه اقتصادی می تواند یک زیرساخت عظیم را به یک بنای متروکه تبدیل کند.

فرودگاه متروکه دشت جانستون در اقیانوس آرام

فرودگاه دشت جانستون (Johnston Atoll Airport) در یک جزیره مرجانی کوچک و دورافتاده در اقیانوس آرام، واقع در ۱۰۰ مایلی جنوب هاوایی، تاریخچه ای نظامی دارد. این فرودگاه در طول قرن بیستم به عنوان یک پایگاه نظامی استراتژیک برای ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می گرفت. در طول جنگ جهانی دوم، این پایگاه و بیمارستان زیرزمینی آن، هدف حملات زیردریایی های ژاپن قرار گرفتند.

پس از پایان جنگ و کاهش نیازهای نظامی در منطقه، این پایگاه به تدریج غیرفعال شد و در نهایت در سال ۲۰۰۵ به طور رسمی تعطیل گشت. امروزه، فرودگاه جانستون یک مکان متروکه است که طبیعت آن را در بر گرفته است. باندهای فرود و سازه های باقی مانده، یادآور دوران پرشور گذشته آن هستند. با این حال، به دلیل موقعیت دورافتاده و حفاظت شده اش، دسترسی عمومی به آن بسیار محدود است و تنها در موارد اضطراری خاص از باند کوچک آن استفاده می شود.

فرودگاه متروکه نیکوزیا در قبرس

فرودگاه بین المللی نیکوزیا (Nicosia International Airport) در قبرس، نمونه ای تلخ از تأثیر جنگ بر زیرساخت های حیاتی است. این فرودگاه تا پیش از حمله ترکیه به قبرس در سال ۱۹۷۴، بزرگترین و فعال ترین فرودگاه این کشور به شمار می رفت. اما با آغاز درگیری ها، این فرودگاه به خط مقدم جبهه تبدیل شد و باندها و ترمینال های آن آسیب های جدی دیدند.

پس از آتش بس، فرودگاه نیکوزیا در منطقه حائل تحت کنترل نیروی حفظ صلح سازمان ملل متحد (UNFICYP) قرار گرفت و از آن زمان تاکنون غیرفعال باقی مانده است. لاشه دو هواپیمای مسافربری که در طول جنگ در باند فرودگاه نابود شدند، همچنان به عنوان یادگاری دلخراش از آن دوران در محل باقی مانده اند. ورود نیروهای نظامی ترکیه و قبرس به این منطقه ممنوع است و این فرودگاه متروکه به نمادی از تقسیم این جزیره تبدیل شده است.

فرودگاه تمپل هوف برلین

فرودگاه تمپل هوف برلین (Berlin Tempelhof Airport) در آلمان، یکی از نمادین ترین و از نظر معماری، برجسته ترین فرودگاه های جهان است. این فرودگاه در دوران طلایی پیش از جنگ جهانی دوم، به عنوان یکی از مدرن ترین مراکز هوانوردی دنیا شناخته می شد. ساختمان عظیم ترمینال آن، پیش از ساخت پنتاگون، بزرگترین ساختمان جهان از نظر مساحت به شمار می رفت.

تمپل هوف نقش حیاتی در پل هوایی برلین (Berlin Airlift) پس از جنگ جهانی دوم ایفا کرد، جایی که متفقین برای رساندن آذوقه به برلین غربی از آن استفاده کردند. فعالیت های پروازی این فرودگاه در سال ۲۰۰۸ به طور رسمی پایان یافت و از آن زمان هیچ هواپیمایی در باندهای آن فرود نیامده است. امروزه، محوطه وسیع باندهای فرودگاه به بزرگترین پارک شهری برلین تبدیل شده و ساختمان فرودگاه نیز گاهی میزبان نمایشگاه ها، کنسرت ها و رویدادهای مختلف می شود. این تغییر کاربری، آن را به فضایی محبوب برای تفریح و رویدادهای فرهنگی تبدیل کرده است.

فرودگاه متروکه کرویدون لندن

فرودگاه کرویدون (Croydon Airport) در لندن، تاریخچه ای غنی در صنعت هوانوردی دارد و یکی از پیشگامان پروازهای مسافربری تجاری در جهان محسوب می شود. این فرودگاه در کنار تمپل هوف برلین و لو بوژه پاریس، سه فرودگاه نمادین و مدرن دوران پیش از جنگ جهانی دوم بودند. گفته می شود اولین برج مراقبت پرواز در جهان در همین فرودگاه ساخته شد که نقطه عطفی در ایمنی هوانوردی به شمار می رود.

چهره های مشهوری همچون وینستون چرچیل و چارلز لیندبرگ در این فرودگاه تردد داشتند. در طول جنگ جهانی دوم، کرویدون نقش مهمی در دفاع از لندن ایفا کرد، اما پس از جنگ، به دلیل نیاز به باندهای بزرگ تر و امکانات مدرن تر، به تدریج غیرفعال و در نهایت در سال ۱۹۵۹ به طور رسمی تعطیل شد. امروزه، بخش هایی از ساختمان اصلی ترمینال و برج مراقبت آن به موزه تبدیل شده اند که یادآور دوران باشکوه این فرودگاه متروکه هستند.

فرودگاه فلوید بنت در نیویورک

فرودگاه فلوید بنت (Floyd Bennett Field) در نیویورک، زمانی یکی از اصلی ترین و پرترددترین فرودگاه های این شهر بود. این فرودگاه، محل تردد بسیاری از چهره های سرشناس صنعت هوانوردی نظیر املیا ارهارت و هوارد هیوز به شمار می رفت و نقش مهمی در توسعه پروازهای اولیه ایفا کرد. با این حال، با گسترش شهر و نیاز به امکانات بزرگ تر، فرودگاه نیوآرک در نیوجرسی به تدریج جایگزین آن شد و دوران باشکوه فلوید بنت به پایان رسید.

این فرودگاه در سال ۱۹۴۱ به نیروی دریایی ایالات متحده واگذار شد و پس از سال ها خدمت نظامی، در نهایت به یک پارک ملی تبدیل شد. محوطه وسیع این فرودگاه متروکه در حال حاضر به فضای سبز و تفریحی برای عموم تبدیل شده است، اما بخشی از ساختمان های تاریخچه ای فرودگاه، از جمله ترمینال اصلی و آشیانه هواپیما، همچنان به عنوان یادگاری از گذشته پر رونق آن باقی مانده اند. این تغییر کاربری، نمونه ای از تبدیل یک زیرساخت بلااستفاده به فضایی عمومی و کاربردی است.

فرودگاه کای تاک در هنگ کنگ

فرودگاه کای تاک (Kai Tak International Airport) در هنگ کنگ، از سال ۱۹۲۵ تا ۱۹۹۸ به عنوان فرودگاه اصلی این شهر فعالیت می کرد و به دلیل رویکرد چالش برانگیز پرواز و فرود، شهرت جهانی داشت. باند معروف شماره ۱۳ آن، که توسط کوه ها و ساختمان های مرتفع شهری محصور شده بود، خلبانان را مجبور می کرد تا هنگام فرود یا پرواز، چرخش های ۹۰ درجه یا حتی ۱۸۰ درجه ای انجام دهند. این چالش، کای تاک را به یکی از هیجان انگیزترین و در عین حال خطرناک ترین فرودگاه های جهان برای خلبانان تبدیل کرده بود.

با توجه به افزایش حجم مسافر و نیاز به امکانات مدرن تر و ایمن تر، فرودگاه بین المللی هنگ کنگ (چک لپ کوک) ساخته شد و تمامی پروازها در سال ۱۹۹۸ به آنجا منتقل شدند. با انتقال پروازها، کای تاک به یک فرودگاه متروکه تبدیل شد. امروزه، بخش هایی از زمین این فرودگاه برای پروژه های توسعه شهری و فضای سبز مورد تغییر کاربری قرار گرفته اند، اما خاطره باند چالش برانگیز آن برای همیشه در تاریخچه هوانوردی باقی مانده است.

سرنوشت فرودگاه های متروکه: از فراموشی تا بازآفرینی

سرنوشت فرودگاه های متروکه، بسیار متنوع است. برخی از آن ها به حال خود رها می شوند و به تدریج توسط طبیعت بازپس گرفته می شوند، به پناهگاهی برای حیات وحش تبدیل شده و سازه های آن ها دچار فرسودگی و زوال می شوند. این فرودگاه ها، اغلب جذابیت خاصی برای علاقمندان به اکسپلور شهری و عکاسی از فضاهای رها شده دارند. هواپیماهای رها شده در آشیانه هواپیما یا باندها، صحنه هایی سورئال و تأمل برانگیز ایجاد می کنند.

در مقابل، بسیاری از فرودگاه های تعطیل شده، به طور کامل تخریب شده و زمین آن ها برای پروژه های جدید شهری، صنعتی یا مسکونی مورد تغییر کاربری قرار می گیرد. این امر به خصوص در مناطق شهری با ارزش زمین بالا رایج است. نمونه هایی نیز وجود دارند که بخش هایی از فرودگاه، به ویژه ساختمان های تاریخچه ای یا برج مراقبت، حفظ شده و به موزه ها، مراکز فرهنگی یا فضاهای عمومی تبدیل می شوند تا یاد و خاطره دوران طلایی هوانوردی را زنده نگه دارند.

بسیاری از فرودگاه های متروکه، با وجود سکوت حاکم بر آن ها، همچنان داستان هایی از پیشرفت، سقوط، و انعطاف پذیری انسان را روایت می کنند.

گاهی اوقات، باندهای فرودگاه های غیرفعال، به مسیرهای پیاده روی، دوچرخه سواری یا فضاهای ورزشی و تفریحی تبدیل می شوند، همانند فرودگاه تمپل هوف برلین. در موارد نادر، برخی از این فرودگاه های بلااستفاده ممکن است به عنوان باندهای اضطراری یا برای مقاصد خاص نظامی یا آموزشی مورد استفاده قرار گیرند، هرچند که این موارد کمتر رایج هستند. این تغییر کاربری ها نشان می دهند که چگونه می توان از زیرساخت های عظیم و رها شده، بهره برداری های جدیدی کرد و آن ها را دوباره به چرخه زندگی شهری بازگرداند.

سوالات متداول

چرا برخی فرودگاه ها متروکه می شوند؟

فرودگاه ها به دلایل مختلفی متروکه می شوند، از جمله مشکلات اقتصادی و ورشکستگی، جنگ و درگیری های سیاسی، بلایای طبیعی، فرسودگی و عدم نیاز به دلیل ساخت فرودگاه های جدیدتر، یا کمبود مسافر و تغییر مسیر پروازها که باعث تعطیلی آن ها می شود.

سرنوشت فرودگاه های متروکه چیست؟

سرنوشت فرودگاه های متروکه متفاوت است؛ برخی به حال خود رها شده و به فضایی برای طبیعت و اکتشاف تبدیل می شوند، برخی دیگر تخریب شده و زمین آن ها برای تغییر کاربری شهری استفاده می شود، و تعداد کمی نیز به موزه ها، پارک ها یا مراکز تفریحی بازآفرینی می شوند.

آیا بازدید از فرودگاه های متروکه امکان پذیر است؟

بازدید از فرودگاه های متروکه به شرایط خاص هر فرودگاه بستگی دارد. برخی مانند تمپل هوف برلین، به پارک عمومی تبدیل شده و دسترسی به آن ها آزاد است، در حالی که برخی دیگر ممکن است در مناطق نظامی یا حفاظت شده قرار داشته و بازدید از آن ها ممنوع یا خطرناک باشد.

معروف ترین فرودگاه متروکه در جهان کدام است؟

یکی از معروف ترین فرودگاه های متروکه جهان، فرودگاه تمپل هوف برلین است که به دلیل تاریخچه غنی و تغییر کاربری موفقیت آمیز به یک پارک عمومی بزرگ، شهرت جهانی پیدا کرده است. فرودگاه کای تاک هنگ کنگ نیز به دلیل باند چالش برانگیز و تاریخچه منحصر به فرد خود بسیار مشهور است.