تحول شرط بقا – خبرگزاری آژیراک

به گزارش آژیراک، تغییر و تحول با توجه به تحولات محیطی و سرعت بسیار زیاد آن، گریزناپذیر است. همه‌چیز تغییر می‌کند جز ذات اقدس خداوند؛ بنابراین هیچ فرد حقیقی و حقوقی را گریزی از تغییر و تحول نیست. یکی از مهم‌ترین علل بحران‌های فعلی کشورمان در بخش‌های‌ مختلف علمی، اجتماعی، سیاسی و…، حس‌نکردن «ضرورت تغییر» یا «تأخیر در ضرورت تغییر» بوده است. البته دلایل مهم دیگری هم از علل بحران‌های فعلی یا شکست مراحل تحولی است که ازجمله آنان؛ فقدان چشم‌انداز مناسب، نداشتن ائتلاف راهنما، تعلل در انتقال آن به بخش‌های مختلف سازمان و مشارکت ندادن آن‌ها و یا اجرای نادرست و غلط آن است که در مدل 8 مرحله‌ای تحول «جان پی‌کاتر» به خوبی تشریح شده است. 

دانشگاه آزاد در دوره جدید، با درک به‌موقع و صحیح ضرورت تحول، مجموعه برنامه‌های تحولی مرتبط، هوشمندانه و با رویکرد حل مسائل و آینده‌نگرانه را اجرایی کرده (تشکیل معاونت‌های موضوعی، پایش، پویش، پژوهشیار، آموزشیار و…) که اگر نبود، شاید دانشگاه آزاد با کمّیت و کیفیت امروزی هم نبود. یکی از برنامه‌های تحولی مهم که هم‌اکنون بخش زیادی از وقت و انرژی رئیس محترم دانشگاه و معاونان محترم ایشان را به خود اختصاص داده است، «تحول در نظام دانشی» و همچنین به موازات آن «تحول در نظام اداری» است که زنجیره برنامه‌های تحولی دانشگاه را تکمیل و برکات آن را در آینده برای همگان آشکار خواهد کرد. 

 

در «نظام دانشی جدید دانشگاه»، دانشگاه وظایف «رسالت‌محور» و «مأموریت‌محور» دارد. در رسالت‌محوری، هدف افزایش دانایی است و محصول آن گروه‌های علمی هستند. در مأموریت‌محوری، هدف افزایش توانایی است که از طریق دانشکده‌های موضوعی پیگیری می‌شود. در ساختار جدید، رسالت و مأموریت باید به صورت ماتریسی با هم ترکیب شوند به گونه‌ای که اعضای هیئت‌علمی در گروه‌های دانشی علاوه بر فعالیت‌های آموزشی مرسوم با راهبری رؤسای دانشکده‌های موضوعی و هماهنگی مدیران گروه‌های دانشی در دانشکده‌های موضوعی مختلف در ارتباط خواهند بود و در موضوعاتی که مأموریت بالقوه دانشگاه است، به انجام فعالیت‌های پژوهشی و فناوری مرتبط خواهند پرداخت.

 

بنابراین هویت هر عضو هیئت‌علمی، با دو ‌شناسه است: اولین‌شناسه در گروه‌های دانشی درون واحد‌ها قوام یافته و رشته‌محور است و دومین ‌شناسه در حوز‌های بین‌رشته‌ای شکل گرفته و به دانشکده موضوعی اختصاص دارد. 

 

در «نظام تحولی اداری» هم اتفاقات خوبی روی خواهد داد که ازجمله آن‌ها رفع مشکل ارتقا به علت محدودیت پست خواهد بود. در طرح تحولی جدید نظام اداری، افراد از «کارور تا راهبر» تعریف شده‌اند و همکاران دانشگاه علاوه بر امکان ارتقای طولی، ارتقای عرضی از «کارا تا ممتاز» را پیدا می‌کنند. در همین طرح تحول در قالب طرح حامی تعدادی از دانشجویان از طریق نظام مکاتبات ایمیل‌پایه با حامی ارتباط خواهند داشت و علاوه بر ثبت و ضبط مکاتبات، حامی، مسئول پاسخگویی و پیگیری امور آن دانشجویان خواهد بود. همه دانشجویان صاحب ایمیل رسمی شدند و از طریق ایمیل به حامیان خود متصل خواهند شد. 

 

رئیس محترم دانشگاه در اجرای برنامه تحولی جدید دانشگاه، به منظور تشکیل ائتلاف راهنما، انتقال چشم‌انداز به بدنه، تشریح اهداف تحول، تبیین استراتژی‌ها و جلب مشارکت مدیران، استادان، دانشجویان و سایر ذی‌نفعان، علاوه بر جلسات تخصصی و کارشناسی در سازمان مرکزی، ده‌ها سفر و سخنرانی در قالب‌های مختلف ازجمله گردهمایی‌های دانشکدگان و گروه‌های کشوری رشته‌های مختلف به مناطق گوناگون (سمنان، شاهرود، شیراز، چالوس، خراسان رضوی و…) داشتند که جدیدترین آن شرکت و سخنرانی و مدیریت جلسات کاری نشست شورای دانشگاه آزاد در سی‌ام بهمن و اول اسفند 1403 در شهر مقدس قم بود.

 

 در این سفر‌ها، هم حرف‌های اعضای محترم هیئت‌علمی، رؤسای دانشکدگان، مدیران گروه‌های کشوری و دانشجویان را با حوصله و صرف وقت کافی شنیدند و هم دغدغه‌ها و دیدگاه‌های خود را منتقل کردند که برخی محور‌های مهم آن عبارتند از: 

 

– تحول بایدی است که شرط بقاست. اگر در چهارچوب قبلی بمانیم، توفیقی حاصل نخواهد شد؛ اگر آینده ایران را می‌خواهیم، باید برگردیم، بنیادین بیندیشیم و طرحی نو دراندازیم. 

– در حوزه‌های دانشی و فناوری نیازمند تحول هستیم. 

– سیاست علم حاکم بر دانشگاه باید پایداری و کارآمدی را برای نظام تأمین کند. 

– توسعه بلوغ سازمانی، چابک‌سازی، افزایش بهره‌وری، پایداری اقتصادی، مولدسازی دارایی‌ها، دستیابی به کارآمدی مبتنی بر آموزه‌های دینی و… از ملزومات پایداری و کارآمدی است. 

-دانشگاه باید با نوآوری، دانایی و توانایی را به ثروت تبدیل کند، در غیر اینصورت منافع ملی تأمین نخواهد شد؛ اگر دانشگاهی منافع ملی را تأمین نکند، حذف می‌شود. 

-دانشگاه باید به سکوی دانایی و توانایی تبدیل شود که بتواند به توسعه جامعه و کشور کمک کند. 

-دانشگاه باید به اتفاقات جامعه واکنش نشان بدهد و مسیر را به‌درستی طی کند. 

-دانشگاه آزاد اسلامی به‌دنبال آن است که با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و منابع خود، پژوهش‌هایی انجام دهد که با نیاز‌های جامعه تطابق داشته باشد و به اقتصاد و فرهنگ کشور کمک کند.

-تربیت قوه عاقله، توسعه دانش بشری، تعالی‌بخش و تسخیرکننده منابع طبیعی، چهار وجهه مهم دانشگاه و مبنای شکل‌گیری زیرنظام‌های مختلف دانشگاهی مانند تربیتی، علمی، فرهنگی و فناوری است.

رئیس محترم دانشگاه علاوه بر این با تشریح و تبیین ضرورت ساختار هوشمند و هدفمند در دانشگاه‌ها و ضرورت تغییر در فرهنگ پژوهش، در مورد چالش‌های جدید در آموزش عالی ازجمله تهدیدات هوش مصنوعی و فضای مجازی و جاماندن از کنشگران مردمی هشدار داد و همگان را برای اجرای برنامه جدید تحولی در نظام دانشی فراخواند.

درمجموع می‌توان گفت رئیس محترم دانشگاه با درک صحیح از اسناد بالادستی و تحولات محیطی تلاش کرده است ضرورت تحول، چشم‌انداز و اهداف و همچنین راهبرد‌های رسیدن به آنها را تبیین کند؛ شناخت مسائل و نیاز‌های ملی و بین‌المللی، توانایی حل مسئله، پاسخگویی به تحولات ملی و محلی و نقش‌آفرینی در آنها، کمک به توسعه جامعه، خروج از حبس در قواعد، ساختار‌ها و منابع قدیمی و غربی، ارتقای کیفیت و کارآمدی، توسعه پژوهش‌های بومی، اشتغال امیدآفرین، تبدیل دانایی به توانایی، توسعه بلوغ سازمانی، چابک‌سازی، افزایش بهره‌وری، پایداری اقتصادی، مولدسازی دارایی‌ها، دستیابی به کارآمدی مبتنی بر آموزه‌های دینی، نشاط علمی و معنوی دانشگاه تراز انقلاب و تمدن‌ساز ازجمله اهداف مهم دانشگاه در نظام جدید دانشی است.

بی‌تردید رسیدن به این اهداف متعالی و ر‌هایی‌بخش از مخاطرات و بحران‌ها، مقدور نیست مگر با اتخاذ و اجرای دقیق استراتژی‌های بازآرایی فرایند‌ها و ساختار‌ها، ساختارشکنی و تغییر قواعد، بازطراحی تعامل با عرصه‌ها، سازمان‌ها و انجمن‌ها، مراکز مرتبط و…، تقاضامحوری و سودآوری، مأموریت‌محوری و تمایز، فعالیت منسجم و هم‌افزایی شبکه‌ای، توانمند‌سازی، کنشگری فعال در عرصه پژوهش و افزایش سطح مشارکت استادان، دانشجویان و همه ذی‌نفعان. و، اما هشدار پایانی اینکه تحول، به فهم دقیق، جسارت هوشمندانه، نظارت، صبر و مشارکت جمعی نیاز دارد. «تعیین اهداف و استراتژی خوب»، کافی نیست. «فراموش نکردن اهداف، اجرای خوب استراتژی‌ها و پیروزی کوتاه‌مدت»، موفقیت را تأمین و تضمین و بدنه سازمان را امیدوار می‌کند.

نویسنده: اکبر نصراللهی رئیس دانشکدگان هنر و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی