جرم تهدید به آدم ربایی

تهدید به آدم ربایی جرمی است که با ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) تعریف می شود و به معنای اعلام قصد آسیب رساندن جانی، حیثیتی یا مالی، از جمله ربودن فرد یا بستگان او، بدون اینکه عمل ربایش واقعاً صورت گیرد. این جرم از آدم ربایی واقعی (ماده ۶۲۱) که در آن عمل ربایش انجام شده، کاملاً متمایز است.

تهدید به آدم ربایی یکی از مصادیق تهدید به ضررهای نفسی است که در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است. این جرم، با هدف ایجاد رعب و وحشت در فرد یا بستگان او و برای وادار کردن وی به انجام یا ترک فعلی خاص، صورت می گیرد. قانونگذار با وضع مجازات برای این عمل، قصد داشته است تا امنیت روانی و اجتماعی افراد را حفظ کند. اهمیت تمایز میان صرف تهدید به آدم ربایی و ارتکاب جرم آدم ربایی با ابزار تهدید، در تعیین مجازات و ارکان تشکیل دهنده جرم است که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تهدید به آدم ربایی چیست؟ (ماهیت حقوقی بر اساس ماده 669 ق.م.ا.)

جرم تهدید به آدم ربایی، یکی از صور خاص جرم تهدید است که ذیل ماده ۶۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) قرار می گیرد. این ماده قانونی تصریح می کند: هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

تهدید به آدم ربایی به وضوح در دسته ضررهای نفسی جای می گیرد. این عبارت به هرگونه آسیبی اشاره دارد که متوجه جسم و جان فرد یا سلامت روانی او شود. قصد ربودن یک فرد، چه با هدف آسیب رساندن مستقیم به او و چه با هدف آسیب رساندن به بستگانش از طریق وارد آوردن اضطراب و نگرانی شدید، از مصادیق بارز ضرر نفسی محسوب می شود.

قید به هر نحو در ماده قانونی فوق الذکر، اهمیت بالایی دارد. این قید نشان می دهد که وسیله یا ابزار تهدید، در تحقق این جرم نقش تعیین کننده ای ندارد. بنابراین، تهدید می تواند به صورت شفاهی (حضوری یا تلفنی)، کتبی (نامه، پیامک، ایمیل)، از طریق فضای مجازی (شبکه های اجتماعی، اپلیکیشن های پیام رسان) یا حتی با ایما و اشاره ای که به وضوح دلالت بر قصد تهدید دارد، انجام شود. آنچه اهمیت دارد، وقوع عنصر مادی تهدید و رساندن پیام آن به مخاطب است.

نکته حائز اهمیت دیگر این است که برای تحقق این جرم، لزومی به تحقق نیت واقعی تهدیدکننده برای انجام آدم ربایی یا تقاضای خاصی از سوی او نیست. یعنی حتی اگر تهدیدکننده در عمل قصد ربایش نداشته باشد، صرف بیان تهدید به قصد ایجاد ترس و وحشت کافی است. همچنین، اگر تهدیدکننده با هدف وادار کردن قربانی به انجام یا ترک کاری، او را تهدید کند، جرم محقق می شود و اگر بدون هیچ تقاضایی، صرفاً برای ایجاد هراس تهدید کند، باز هم جرم تهدید به آدم ربایی شکل می گیرد و جنبه عمومی جرم، ایجاب می کند که حتی با گذشت شاکی نیز رسیدگی قضایی متوقف نشود.

تفاوت حیاتی: تهدید به آدم ربایی (ماده 669) و آدم ربایی با تهدید (ماده 621)

یکی از مهم ترین نکات در حقوق کیفری، تمایز قائل شدن بین دو جرم تهدید به آدم ربایی و آدم ربایی با تهدید است. با اینکه هر دو اصطلاح شامل واژه تهدید می شوند، ماهیت حقوقی، ارکان تشکیل دهنده و مجازات های آن ها کاملاً متفاوت است. عدم درک این تفاوت، می تواند منجر به اشتباهات قضایی و حقوقی در طرح شکایت یا دفاع شود.

آدم ربایی با تهدید (ماده 621 قانون مجازات اسلامی)

جرم آدم ربایی در ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) تعریف شده است: هر کس به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگری به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصاً یا توسط دیگری شخصی را برباید یا مخفی کند در صورتی که ارتکاب جرم به عنف یا تهدید باشد به حبس درجه چهار (حبس بیش از پنج تا ده سال) و در غیر این صورت به حبس درجه پنج (حبس بیش از دو تا پنج سال) محکوم خواهد شد…

در این جرم، تهدید به عنوان یک ابزار یا کیفیت مشدده برای ارتکاب عمل اصلی آدم ربایی به کار می رود. یعنی تهدید، وسیله ای است که مجرم برای غلبه بر اراده قربانی و ربودن او از آن استفاده می کند. نکته کلیدی این است که در این حالت، عمل ربایش و جابجایی غیرقانونی فرد واقعاً اتفاق افتاده است. به عبارت دیگر، تهدید صرفاً مقدمه و جزء لاینفک ربایش محسوب می شود.

مجازات جرم آدم ربایی که با عنف یا تهدید انجام شود، حبس درجه چهار، یعنی حبس بیش از پنج تا ده سال است. این مجازات نشان دهنده شدت و خطیر بودن جرمی است که در آن، آزادی و امنیت جانی فرد به طور کامل سلب می شود.

تهدید به آدم ربایی (ماده 669 قانون مجازات اسلامی)

برخلاف آدم ربایی با تهدید، در جرم تهدید به آدم ربایی (ماده ۶۶۹)، فقط تهدید صورت گرفته و هیچ گونه ربایشی اتفاق نمی افتد. در واقع، فرد تهدیدکننده تنها قصد خود را برای ربودن یا آسیب رساندن به قربانی یا بستگانش اعلام می کند، اما این قصد هرگز به مرحله اجرا نمی رسد. ماهیت این جرم، ایجاد ترس و وحشت و سلب امنیت روانی است، نه سلب آزادی فیزیکی.

مجازات این جرم، همان طور که در ماده ۶۶۹ آمده است، شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس درجه هفت (دو ماه تا دو سال) است. این تفاوت در مجازات به وضوح نشان دهنده این است که قانونگذار، جرم تهدید را، حتی اگر موضوع آن آدم ربایی باشد، سبک تر از جرم آدم ربایی واقعی قلمداد می کند، زیرا رکن اساسی جابجایی و سلب آزادی در آن محقق نشده است.

تفاوت اساسی بین تهدید به آدم ربایی و آدم ربایی با تهدید در این است که در اولی، صرفاً قصد و اعلام آن مطرح است، در حالی که در دومی، عمل ربایش عملاً به وقوع پیوسته و تهدید ابزار تحقق آن بوده است.

مثال های کاربردی و سناریوهای واقعی

برای روشن شدن این تمایز حیاتی، به چند سناریو توجه کنید:

1. سناریوی تهدید به آدم ربایی (ماده 669): فردی به دیگری پیامک می دهد: اگر فلان بدهی را پرداخت نکنی، بچه ات را می دزدم. در این حالت، صرفاً تهدید صورت گرفته و هنوز هیچ ربایشی رخ نداده است. جرم، تهدید به آدم ربایی محسوب می شود.
2. سناریوی آدم ربایی با تهدید (ماده 621): فردی با تهدید اسلحه، دیگری را وادار می کند تا وارد خودرویش شود و سپس او را به مکان نامعلومی منتقل می کند. در این مورد، عمل ربایش (جابجایی غیرقانونی) با استفاده از تهدید به وقوع پیوسته است. جرم، آدم ربایی با تهدید خواهد بود.

این مثال ها نشان می دهد که صرف تهدید به آدم ربایی، اگر عمل ربایش محقق نشود، جرمی مستقل با مجازاتی متفاوت از جرم آدم ربایی واقعی دارد. تشخیص این مرز دقیق، برای مراجع قضایی و افراد درگیر با این پرونده ها حیاتی است.

ارکان و عناصر تشکیل دهنده جرم تهدید به آدم ربایی

برای اینکه یک عمل، جرم تهدید به آدم ربایی محسوب شود و قابلیت پیگرد قانونی داشته باشد، باید تمامی ارکان و عناصر سه گانه آن محقق شوند. این ارکان شامل عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی هستند.

عنصر قانونی

عنصر قانونی جرم تهدید به آدم ربایی، همان طور که پیشتر ذکر شد، ماده 669 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم-تعزیرات و مجازات های بازدارنده) است. این ماده به صراحت، عمل تهدید به ضررهای نفسی، شرفی، مالی یا افشای سر را جرم انگاری کرده و تهدید به آدم ربایی نیز ذیل ضررهای نفسی قرار می گیرد.

عنصر مادی

عنصر مادی، به مجموعه اعمال فیزیکی و ظاهری اطلاق می شود که برای تحقق جرم لازم است. در جرم تهدید به آدم ربایی، عنصر مادی شامل موارد زیر است:

1. فعل فیزیکی تهدید: این فعل شامل هر نوع گفتار، نوشتار، اشاره یا عملی است که دلالت بر قصد تهدید کند و این قصد به مخاطب منتقل شود. فرقی نمی کند تهدید به صورت حضوری باشد یا از طریق تلفن، پیامک، ایمیل، یا شبکه های اجتماعی. مهم آن است که پیام تهدید به گوش یا چشم مخاطب برسد.
2. موضوع تهدید: موضوع تهدید باید یکی از مواردی باشد که در ماده ۶۶۹ ق.م.ا. ذکر شده است. این موارد شامل ضررهای نفسی، شرفی، مالی یا افشای سر هستند. تهدید به آدم ربایی، به طور مستقیم به ضرر نفسی مربوط می شود، زیرا مستقیماً جان، سلامت جسمی یا روانی فرد یا بستگانش را هدف قرار می دهد. همچنین، با توجه به تبعات اجتماعی ربودن، می تواند جنبه آبرویی یا شرفی نیز پیدا کند.
3. شرط قابل تحقق بودن تهدید: برای اینکه تهدید جنبه مجرمانه پیدا کند، باید در نظر عرف، دارای قابلیت تحقق و جدی بودن تلقی شود. به این معنا که تهدیدکننده باید در نظر شخص تهدیدشونده یا هر عاقل متعارفی، دارای توانایی بالقوه برای انجام عمل تهدیدآمیز باشد. این بدان معنا نیست که تهدیدکننده واقعاً قادر به انجام آدم ربایی باشد، بلکه کافی است که تهدید به گونه ای باشد که مخاطب آن را جدی بگیرد و از آن بیمناک شود. به عنوان مثال، تهدید یک کودک توسط کودک دیگر به آدم ربایی، به دلیل عدم توانایی بالقوه، ممکن است جرم محسوب نشود، اما تهدید یک فرد بزرگسال و مقتدر، حتی اگر قصد واقعی نداشته باشد، می تواند مجرمانه تلقی گردد.
4. مخاطب تهدید: تهدید می تواند مستقیماً متوجه شخص قربانی باشد یا بستگان او را هدف قرار دهد. این بستگان شامل همسر، فرزندان، والدین یا سایر نزدیکان می شوند و ماده قانونی به صراحت به این موضوع اشاره کرده است (نسبت به خود یا بستگان او).

عنصر معنوی (سوءنیت)

عنصر معنوی یا سوءنیت، به قصد و اراده مجرمانه در ارتکاب عمل اشاره دارد و شامل دو بخش است:

1. قصد و اراده بر انجام عمل تهدید: تهدیدکننده باید با علم و اراده کامل، اقدام به بیان یا انجام عمل تهدیدآمیز کند. یعنی عمل او نباید از روی سهو، اجبار یا اشتباه باشد.
2. قصد ایجاد ترس، وحشت یا اضطراب در قربانی: سوءنیت خاص در این جرم، قصد وادار کردن قربانی به انجام یا ترک کاری مشخص (اگر تقاضایی مطرح شده باشد) و یا صرفاً ایجاد رعب و وحشت، اضطراب و سلب آسایش روانی از او است. بدون وجود این قصد، حتی اگر عملی شبیه به تهدید انجام شود، عنصر معنوی جرم محقق نخواهد شد. به عنوان مثال، یک شوخی نامناسب که به قصد تفریح و بدون نیت ایجاد ترس بیان شود، در صورت عدم احراز قصد مجرمانه، نمی تواند مشمول این ماده قرار گیرد.

حضور هر سه رکن فوق، برای اثبات و محکومیت در جرم تهدید به آدم ربایی ضروری است و فقدان هر یک از آن ها، به معنای عدم تحقق جرم است.

مجازات قانونی جرم تهدید به آدم ربایی

مجازات جرم تهدید به آدم ربایی، همان گونه که در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) پیش بینی شده است، شامل یکی از دو مجازات شلاق یا حبس است. قاضی پرونده بر اساس شرایط خاص جرم، سوابق متهم، شخصیت او و سایر اوضاع و احوال مؤثر، یکی از این دو مجازات را تعیین می کند.

شرح دقیق مجازات های مقرر در ماده 669

مجازات های مقرر عبارتند از:

• شلاق تا 74 ضربه: قاضی می تواند متهم را به تعداد ضربات شلاق که نباید از ۷۴ ضربه تجاوز کند، محکوم نماید.
• حبس از دو ماه تا دو سال: این مجازات، حبس درجه 7 محسوب می شود. تعیین حداقل و حداکثر برای مدت حبس، به قاضی امکان می دهد تا با توجه به شدت عمل ارتکابی و تأثیر آن بر قربانی، مجازات متناسب را اعمال کند.

در ماده ۶۶۹، عبارت یا بین دو مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و زندان از دو ماه تا دو سال آمده است. این امر نشان دهنده تخییری بودن مجازات است؛ به این معنا که قاضی اختیار دارد یکی از این دو مجازات را برای مرتکب جرم تعیین کند و ملزم به جمع کردن هر دو نیست.

تأثیر تکرار جرم بر مجازات

در صورتی که فردی مرتکب جرم تهدید به آدم ربایی شود و سابقه کیفری در این زمینه یا جرائم مشابه داشته باشد، تکرار جرم می تواند منجر به تشدید مجازات شود. طبق قوانین مربوط به تکرار جرم، مجازات فرد ممکن است به میزان حداکثر مجازات قانونی افزایش یابد و در برخی موارد حتی می تواند منجر به صدور مجازات های تکمیلی یا تتمیمی نیز شود.

آیا این جرم قابل گذشت است؟

پاسخ کوتاه این است که خیر، اصولاً جرم تهدید به آدم ربایی قابل گذشت نیست و دارای جنبه عمومی است. این بدان معناست که حتی اگر شاکی خصوصی پس از طرح شکایت، از شکایت خود صرف نظر کند و رضایت دهد، پرونده به طور کامل مختومه نمی شود و دادستان به نمایندگی از جامعه، می تواند تعقیب و محاکمه متهم را ادامه دهد. با این حال، گذشت شاکی خصوصی می تواند از جهات تخفیف مجازات محسوب شود و قاضی می تواند با استناد به آن، مجازات متهم را تقلیل دهد.

آیا محکومیت به این جرم سوءسابقه کیفری محسوب می شود؟

بله، اگر مجازات تعیین شده برای جرم تهدید به آدم ربایی، حبس درجه 7 (یعنی دو ماه تا دو سال حبس) باشد، محکومیت به آن سوءسابقه کیفری محسوب می شود. بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، محکومیت های کیفری، بسته به نوع و میزان مجازات، می توانند منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی شوند و در سوابق کیفری فرد ثبت گردند. حبس های از این نوع، معمولاً باعث محرومیت از برخی حقوق اجتماعی برای مدت مشخصی پس از اتمام دوران محکومیت می شوند که این خود پیامدهای جدی برای آینده فرد خواهد داشت.

در صورتی که مجازات صرفاً شلاق باشد، و منجر به حبس نگردد، معمولاً سوءسابقه کیفری مؤثر محسوب نمی شود، اما در هر حال، پرونده قضایی و محکومیت در سوابق قضایی فرد ثبت می گردد و ممکن است در استعلام های قضایی منعکس شود.

نحوه اثبات جرم تهدید به آدم ربایی و ادله قانونی

اثبات جرم تهدید به آدم ربایی، مانند سایر جرائم، مستلزم ارائه ادله محکمه پسند به دادگاه است. در پرونده های کیفری، ادله اثبات جرم نقش حیاتی ایفا می کنند و می توانند شامل موارد متنوعی باشند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

1. اقرار متهم:

   اقرار متهم به ارتکاب جرم، قوی ترین دلیل اثبات محسوب می شود. اگر متهم در مراحل تحقیق یا دادرسی، صراحتاً به تهدید کردن قربانی اقرار کند، این اقرار می تواند مبنای محکومیت او قرار گیرد. البته، اقرار باید آگاهانه و بدون اکراه باشد و در شرایطی که قانون تعیین کرده، انجام شود. اما در عمل، اقرار به جرم تهدید به آدم ربایی نادر است، زیرا متهمان معمولاً سعی در انکار یا توجیه عمل خود دارند.

2. شهادت شهود:

   شهادت شهود، یکی از مهم ترین ادله اثبات جرم است. اگر افرادی (حداقل دو شاهد مرد عادل) به طور مستقیم شاهد تهدید بوده اند یا مکالمه تهدیدآمیز را شنیده اند، شهادت آن ها می تواند در اثبات جرم بسیار مؤثر باشد. شهود باید واقعه را به وضوح و با جزئیات بیان کنند و توضیحات آن ها با یکدیگر و با سایر قرائن موجود، همخوانی داشته باشد.

3. مدارک کتبی و الکترونیکی:

   در عصر حاضر، بخش قابل توجهی از تهدیدات از طریق ابزارهای ارتباطی الکترونیکی انجام می شود. این مدارک می توانند شامل:

   • پیامک ها: متن پیامک های حاوی تهدید.
   • چت ها در شبکه های اجتماعی: مکالمات تهدیدآمیز در پلتفرم هایی مانند تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و غیره.
   • ایمیل ها: نامه های الکترونیکی حاوی مضمون تهدید.
   • نامه ها و دست نوشته ها: تهدیدات مکتوب سنتی.

   برای معتبر بودن این مدارک، جمع آوری آن ها باید به شیوه قانونی صورت گیرد و اصالت آن ها توسط مراجع قضایی تأیید شود. به عنوان مثال، اسکرین شات از چت ها باید با دقت نگهداری شده و در صورت لزوم، با دستور قضایی، از سرورهای شرکت های ارائه دهنده خدمات، استعلام گرفته شود.

4. فایل های صوتی و تصویری:

   ضبط مکالمات تلفنی یا فیلم برداری از صحنه تهدید نیز می تواند به عنوان دلیل مورد استفاده قرار گیرد. البته، استفاده از این ادله با حساسیت های قانونی مربوط به حریم خصوصی افراد همراه است. در برخی موارد، ضبط مکالمات بدون اجازه طرف مقابل ممکن است از نظر قانونی چالش برانگیز باشد، اما در پرونده های کیفری مربوط به تهدید، اگر ضبط به منظور حفظ جان یا مال یا جلوگیری از جرم صورت گرفته باشد، ممکن است به عنوان قرینه قوی و در راستای علم قاضی، مورد توجه قرار گیرد. تأیید اصالت این فایل ها توسط کارشناسان مربوطه نیز ضروری است.

5. گزارش پلیس فتا:

   در مواردی که تهدیدات از طریق فضای سایبر و اینترنت صورت می گیرد، گزارش پلیس فتا از اهمیت بالایی برخوردار است. پلیس فتا با بهره گیری از تخصص های فنی، می تواند ردپای تهدیدکننده را شناسایی کرده و مدارک الکترونیکی لازم را جمع آوری و به مراجع قضایی ارائه دهد.

6. علم قاضی:

   علم قاضی یکی از ادله اصلی اثبات جرم است. قاضی می تواند با بررسی مجموعه ای از قرائن و امارات، از جمله اظهارات شاکی و متهم، شهادت شهود، مدارک مکتوب، گزارشات پلیس و کارشناسان، فیلم ها و عکس ها و سایر شواهد، به علم برسد که جرم ارتکاب یافته است یا خیر. علم قاضی در واقع حاصل جمع بندی منطقی و حقوقی از تمامی ادله موجود در پرونده است و می تواند مبنای صدور حکم قرار گیرد.

در نهایت، برای اثبات جرم تهدید به آدم ربایی، تمامی عناصر قانونی، مادی و معنوی جرم باید به نحو قانع کننده ای برای قاضی محرز شود. انگیزه مرتکب، هرچند در تحقق جرم نقش ندارد، می تواند در تعیین میزان مجازات یا تخفیف آن مؤثر باشد.

مراحل قانونی شکایت و پیگیری

پیگیری قانونی جرم تهدید به آدم ربایی، نیازمند طی کردن مراحل مشخصی در سیستم قضایی است. آگاهی از این مراحل برای شاکیان و حتی متهمان ضروری است تا بتوانند حقوق خود را به درستی پیگیری یا از خود دفاع کنند.

1. تنظیم شکواییه دقیق و مستند

اولین گام، تنظیم یک شکواییه (دادخواست کیفری) است. این شکواییه باید شامل اطلاعات دقیق و کاملی باشد:

• مشخصات کامل شاکی (نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، شماره تماس).
• مشخصات کامل مشتکی عنه (متهم)، در صورت اطلاع (در غیر این صورت، شاکی می تواند اعلام کند که متهم ناشناس است).
• شرح دقیق و کامل واقعه: زمان، مکان و نحوه وقوع تهدید به آدم ربایی، مضمون تهدید، وسیله تهدید (تلفن، پیامک، حضوری و…).
• ادله اثبات جرم: تمامی مدارکی که در بخش قبل ذکر شد (پیامک ها، اسکرین شات ها، فایل های صوتی، نام شهود و…).
• درخواست تعقیب و مجازات متهم.

شکواییه باید به صورت کتبی تنظیم و به همراه مدارک و مستندات مربوطه ارائه شود. توصیه می شود که برای تنظیم شکواییه از یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص کمک گرفته شود تا از کامل بودن و صحت اطلاعات اطمینان حاصل گردد.

2. مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب

پس از تنظیم شکواییه، شاکی باید آن را به دادسرای عمومی و انقلاب صالح (معمولاً دادسرای محل وقوع جرم یا محل اقامت متهم) تحویل دهد. شکواییه پس از ثبت، به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی ارجاع داده می شود.

3. تحقیقات مقدماتی توسط بازپرس یا دادیار

در مرحله تحقیقات مقدماتی، بازپرس یا دادیار مسئول رسیدگی به پرونده، اقدامات لازم را برای کشف حقیقت انجام می دهد. این اقدامات شامل:

• احضار شاکی: برای ارائه توضیحات تکمیلی و ارائه ادله.
• احضار متهم: برای دفاع از خود و پاسخگویی به اتهامات. متهم حق دارد از حضور وکیل در این مرحله بهره مند شود.
• جمع آوری ادله: استعلام از مراجع ذی صلاح (مانند پلیس فتا، شرکت های مخابراتی)، تحقیق از شهود، معاینه محل (در صورت لزوم) و سایر اقدامات قضایی برای کشف حقیقت.

4. صدور قرار تأمین کیفری (در صورت لزوم)

در صورتی که دلایل کافی برای انتساب اتهام به متهم وجود داشته باشد و بازپرس تشخیص دهد که حضور متهم در مراحل بعدی دادرسی لازم است یا بیم فرار، تبانی یا از بین بردن ادله وجود دارد، می تواند قرار تأمین کیفری صادر کند. این قرار می تواند شامل التزام به حضور با قول شرف، وثیقه، کفالت یا بازداشت موقت باشد.

5. احتمال صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست یا قرار منع تعقیب

• قرار مجرمیت و کیفرخواست: اگر بازپرس یا دادیار پس از تحقیقات مقدماتی، دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم را احراز کند، قرار جلب به دادرسی صادر کرده و سپس پرونده را برای صدور کیفرخواست به دادستان ارجاع می دهد. دادستان نیز پس از بررسی، کیفرخواست را صادر و پرونده را جهت رسیدگی به دادگاه کیفری مربوطه ارسال می کند.
• قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم وجود نداشته باشد یا عمل ارتکابی جرم نباشد، بازپرس یا دادیار قرار منع تعقیب صادر می کند. شاکی می تواند به این قرار اعتراض کند.

6. مراحل دادرسی در دادگاه کیفری

پس از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری ۲) ارسال می شود. در این مرحله، دادگاه اقدام به تعیین وقت رسیدگی کرده و طرفین (شاکی، متهم و وکلای آن ها) را احضار می کند. در جلسه دادگاه، طرفین فرصت پیدا می کنند تا دفاعیات خود را ارائه دهند. پس از استماع اظهارات و بررسی ادله، قاضی رأی مقتضی را صادر می کند. این رأی می تواند شامل محکومیت متهم به مجازات قانونی یا برائت او باشد. رأی صادره، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان خواهد بود.

راه های دفاع در برابر اتهام تهدید به آدم ربایی

افرادی که به جرم تهدید به آدم ربایی متهم می شوند، حق دفاع دارند و می توانند با بهره گیری از استراتژی های حقوقی مناسب، از خود دفاع کنند. آگاهی از این راه های دفاع، برای هر متهمی ضروری است.

1. عدم تحقق رکن مادی

یکی از اصلی ترین خطوط دفاعی، زیر سؤال بردن تحقق عنصر مادی جرم است. متهم می تواند ادعا کند که:

• اظهار تهدید فاقد قابلیت اجرا یا جدی نبودن: متهم می تواند استدلال کند که تهدید مطرح شده، در شرایط و اوضاع و احوال موجود، از نظر عرفی قابلیت تحقق نداشته یا به قدری غیرجدی بوده که هیچ فرد معقولی از آن نمی ترسیده است. به عنوان مثال، تهدید به آدم ربایی توسط فردی که ناتوان جسمی است و هیچ ابزاری برای اجرای آن ندارد، یا در بستر یک شوخی واضح صورت گرفته است.
• عدم انتقال تهدید به مخاطب: متهم ممکن است ادعا کند که پیام تهدیدآمیز هرگز به اطلاع شاکی نرسیده است، یا اینکه به گونه ای مبهم بوده که مخاطب آن را به عنوان تهدید درک نکرده است.

2. عدم تحقق رکن معنوی (سوءنیت)

دفاع بر پایه عدم وجود سوءنیت نیز از دیگر راه های مؤثر است. متهم می تواند بیان کند که:

• نبود قصد تهدید: متهم ممکن است ادعا کند که صحبت ها یا اعمال او به قصد تهدید نبوده، بلکه سوءتفاهم شده است. مثلاً ممکن است گفته شود که جملات در بستر شوخی بیان شده یا مقصود واقعی چیز دیگری بوده که به اشتباه تعبیر شده است.
• عدم قصد ایجاد ترس یا وحشت: در صورتی که ثابت شود هدف از اظهارات، ایجاد رعب و وحشت نبوده (حتی اگر اظهارات تهدیدآمیز به نظر برسد)، عنصر معنوی جرم مخدوش می شود. برای مثال، یک فرد ممکن است تحت فشار روانی شدید یا ناراحتی عاطفی کلامی گفته باشد که قصد واقعی ایجاد ترس را نداشته است.

3. کذب بودن ادعای شاکی

متهم می تواند با ارائه مدارک و شهود، ثابت کند که ادعای شاکی در مورد وقوع تهدید، کذب و بی اساس است. این می تواند شامل ارائه تاریخچه خصومت بین طرفین، شهادت افرادی که می توانند کذب بودن ادعا را تأیید کنند، یا ارائه مدارکی که نشان دهد متهم در زمان و مکان ادعاشده برای تهدید، در مکان دیگری بوده است (دلیل برائت غیابی یا آلیبی).

4. تهدید متقابل (توجیه قانونی خاصی ندارد)

گاهی اوقات، متهم ادعا می کند که شاکی ابتدا او را تهدید کرده و او نیز در پاسخ، متقابلاً تهدیدی را مطرح کرده است. این دفاع، توجیه قانونی خاصی برای مبرا شدن از جرم تهدید به آدم ربایی ندارد، زیرا تهدید متقابل به خودی خود یک جرم مستقل است. با این حال، در صورت اثبات، ممکن است در تعیین میزان مجازات یا تخفیف آن توسط قاضی، مؤثر واقع شود و به عنوان یکی از کیفیات مخففه در نظر گرفته شود.

5. اهمیت همکاری با وکیل متخصص در مراحل دفاع

دفاع در برابر اتهام تهدید به آدم ربایی، به دلیل پیچیدگی های حقوقی و لزوم اثبات یا رد عناصر جرم، بسیار دشوار است. بهره مندی از خدمات یک وکیل متخصص کیفری که با قوانین مربوطه و رویه های قضایی آشنایی کامل دارد، می تواند به طور چشمگیری شانس موفقیت در دفاع را افزایش دهد. وکیل می تواند:

• پرونده را به دقت بررسی کرده و بهترین استراتژی دفاعی را تدوین کند.
• مدارک و ادله لازم را جمع آوری و به نحو صحیح به دادگاه ارائه دهد.
• در مراحل تحقیقات مقدماتی و دادرسی، حقوق متهم را تضمین کند.
• به جای متهم در جلسات دادگاه حاضر شود و دفاعیات حقوقی را ارائه دهد.

حضور وکیل می تواند از وقوع اشتباهات حقوقی جلوگیری کرده و به متهم کمک کند تا با آگاهی کامل از روند پرونده، از خود دفاع کند.

نتیجه گیری و توصیه به مشاوره حقوقی

درک جامع از جرم تهدید به آدم ربایی و تفاوت های ظریف آن با جرم آدم ربایی (که در آن تهدید ابزار ربایش است)، برای هر فردی که با این پدیده درگیر است، چه به عنوان شاکی و چه به عنوان متهم، از اهمیت حیاتی برخوردار است. همان طور که در این مقاله شرح داده شد، ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تهدید به ضررهای نفسی از جمله تهدید به آدم ربایی را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات شلاق یا حبس درجه ۷ (دو ماه تا دو سال) در نظر گرفته است.

تفاوت کلیدی این دو جرم در این است که در تهدید به آدم ربایی، صرفاً اعلام قصد انجام عمل ربایش صورت می گیرد و عمل فیزیکی ربایش محقق نمی شود، در حالی که در آدم ربایی با تهدید (ماده ۶۲۱)، تهدید ابزاری برای عملی کردن ربایش است و شخص واقعاً ربوده می شود. ارکان سه گانه قانونی، مادی و معنوی برای تحقق هر یک از این جرائم باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. اثبات این جرم نیز از طریق ادله ای چون اقرار، شهادت شهود، مدارک الکترونیکی، فایل های صوتی و تصویری، گزارش پلیس فتا و علم قاضی امکان پذیر است.

پیچیدگی های حقوقی، تفاوت در مجازات ها و حساسیت های مربوط به حریم خصوصی در جمع آوری برخی ادله، نشان دهنده لزوم بهره مندی از مشاوره و خدمات وکیل متخصص کیفری است. چه شما قربانی این جرم باشید و به دنبال پیگیری قانونی و اعاده حقوق خود باشید، و چه به این جرم متهم شده اید و نیاز به دفاع مؤثر دارید، حضور یک وکیل آگاه و مجرب می تواند مسیر پرونده را به طور کامل تغییر دهد. وکیل متخصص نه تنها می تواند شما را در مراحل قانونی راهنمایی کند، بلکه می تواند بهترین استراتژی برای طرح شکایت یا دفاع را اتخاذ نماید و از حقوق شما در تمامی مراحل تحقیقات و دادرسی دفاع کند. بنابراین، در مواجهه با چنین پرونده هایی، اولین و بهترین گام، مراجعه به یک مشاور حقوقی و وکیل متخصص است.