خشک‌کنانِ کشکان – آژیراک

هر زمان نامی از این سرکش به میان می‌آید خاطره بازی ویرانی‌هایش دل هزاران و اگر اغراق نباشد میلیون‌ها نفر به درد می‌آید.

مگر می‌شود خروار خروار گل‌ولای‌های خشم کشکان را در ۹۸ که عیدی فروردینش به مردم پلدختر بود از ذهن‌ها پاک شود یا پدری که پاره تن خود را مقابل دیدگانش امواج خروشان این رودخانه با خود برد و …

جای سیلی سهمگین کشکان هنوز هم بر صورت پلدختر پاک نشده که دوباره قهرش را با بی‌آبی و خشک شدن به مردم نشان داده است.

مگر می‌شود کشکانی که در سیلاب ۹۸ دبی‌اش به ۳۰۰۰ مترمکعب در ثانیه رسید الان آب در بساط نداشته باشد و کسی باور نمی‌کند کشکان با آب، سر ناسازگاری شروع کرده است.

رودخانه­‌ی کشکان با مساحتی معادل ۹۲۷۶ کیلومتر مربع، حدود یک سوم از استان لرستان را در بر می‌­گیرد و شهرستان­‌های خرم­‌آباد، چگنی، الشتر، پلدختر و بخش­‌هایی از کوهدشت و نورآباد نیز در حوضه­ این رودخانه قرار دارند.

به گزارش آژیراک، از بین رودخانه‌های دائمی لرستان،­ کشکان تأثیرگذارترین رودخانه بر کشاورزی و دامپروری استان بوده و اقتصاد بیش از نیمی از جمعیت این منطقه به نحوی متأثر از آب این حوضه‌ی آبریز و سرشاخه‌های آن است.

متاسفانه این روزها شاهد کشت بی‌رویه و بیش از اندازه‌ی محصول آب بری به نام برنج در بالادست کشکانی هستیم که با ادامه داشتن این روند خشک شدن این رودخانه دور از ذهن نیست.

خشکیدگی این رودخانه که از سرشاخه‌های کرخه بوده به واسطه‌ی کشت‌های آب دوست نه تنها بر لرستان بلکه بر کل منطقه تأثیر سوء خود را می‌گذارد و باید فکری اساسی در این زمینه صورت گیرد.

در این خصوص علی عزیزی یکی از کشاورزان شهرستان معمولان به آژیراک می‌گوید: چرا هر سال ما باید دغدغه‌ی تامین آب برای زمین‌های خود را داشته باشیم و استرس زیادی به خانواده‌هایمان وارد شود.

وی با بیان اینکه بارها و بارها موضوع کم آبی بیش از حد کشکان در تابستان و مشکلات بوجودآمده را به مسئولان گفته‌ایم، ادامه داد: کشت برنج در بالادست این رودخانه باعث شده شاهد باشیم در برخی نقاط موتورتلمبه‌های کشاورزان و دامداران به گِل برسد و این موضوع بسیار نگران کننده است و باید اقدام اساسی صورت گیرد.

مسئولان لرستان تا دیر نشده برای کشکان چاره بیندیشند

این کشاورز صحبت‌هایش را این چنین ادامه داد که سیل ۹۸ رودخانه کشکان خسارات جبران ناپذیری به کشاورزی و در کل اقتصاد شهرستان‌های معمولان و پلدختر وارد کرد و الان هم باید نگران و غصه ‎دار کم‌آبی و خشک شدن آن باشیم.

عزیزی خطاب به مسئولان گفت: خیلی از کشاورزان منطقه موقع برداشت محصولشان فرا رسیده و اگر آب به زمین‌هایشان نرسد قطعا خسارات زیادی را متحمل خواهند شد و انتظار داریم تا دیر نشده مسئولان فکر و چاره اساسی برای کشکان بیندیشند.

وی افزود: کشاورز الان به هر طریق به دنبال آبیاری زمین‌های کشاورزی خود بوده و اگر آبی نباشد و یا کمبودی احساس شود قطعا مشکلات اجتماعی زیادی بوجود خواهد آمد.

این کشاورز معمولانی با تاکید بر اینکه تنها دغدغه‌ی ما باید تولید محصولات کشاورزی با کیفیت باشد نه تامین آب، یادآور شد: نرسیدن آب به اراضی کشاورزی و باغی در سال‌های گذشته در برخی شهرستان‌های استان باعث درگیری کشاورزان برخی مناطق استان شده بود.

کم‌آبی و احتمال خشک شدن رودخانه کشکان به‌عنوان اصلی‌ترین منبع آبیاری درختان انجیر شهرستان‌های پلدختر و معمولان، زنگ خطر نابودی این ثروت ملی و استانی را به صدا در آورده است.

مهدی پیری یکی دیگر از باغداران منطقه که فارغ‌التحصیل رشته باغبانی نیز بوده به آژیراک می‌گوید: شهرستان پل‌دختر به‌عنوان قطب تولید انجیر سیاه در ایران، حدود ۹۲ درصد تولید محصول انجیر سیاه در لرستان را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: حدود ۳۳ درصد کل انجیر سیاه کشور در این شهرستان تولید می‌شود و بیش از ۶۰۰۰ نفر از این محل ارتزاق می‌کنند.

خشک شدن کشکان نابودی قطب بزرگ تولید انجیر کشور را به همراه دارد

پیری تصریح کرد: خشک شدن رودخانه کشکان به معنی نابودی درختان انجیر شهرستان پل‌دختر، قطب بزرگ تولید کشور بوده و به عبارتی بیکاری حدود ۶ هزار نفر از کشاورزانی که معیشت زندگی‌شان از این محل تامین می‌شود.

این باغدار اضافه کرد: متأسفانه هم اکنون این رودخانه به علت برداشت بی‌رویه و کشت محصولات آب‌دوست در بالادست در معرض تهدید قرار داشته و آب آن کاهش یافته است و هر روز کمتر می‌شود.

وی با بیان اینکه اگر این روند ادامه داشته باشد بدون شک کشکان خشک خواهد شد، اظهار کرد: باید این وضعیت مدیریت شود و راه حلی برای این موضوع اندیشید، متولی این امر شرکت آب منطقه‌ای استان است که باید سریعا اقدام کند.

این دانش‌آموخته رشته کشاورزی در رابطه با پیامدهای ناشی از بحران آبی رودخانه کشکان بر زندگی و معیشت مردم، گفت: با توجه به این‌که تمرکز جمعیت ۶۵ درصدی کشاورز و دامپرور بخش کرخه‌نشین لرستان به‌ویژه شهرستان‌های خرم‌آباد، چگنی، الشتر و پلدختر در حاشیه رودخانه کشکان و سرشاخه‌های آن قرار دارد و این قشر عظیم از طریق آب این رودخانه ارتزاق می‌کنند، خشک شدن رودخانه کشکان، علاوه‌بر فاجعه‌ی زیست‌محیطی،آمار بیکاری را در لرستان به ‎طور چشمگیری افزایش می‌دهد و فقر و مهاجرت و درگیری و نزاع و مشکلات امنیتی و تبعات بعدی را به دنبال دارد.

نبود و یا مناسب نبودن راهکارهای مقابله با محصولات آب‌دوستی همچون برنج و خلأ قانونی برای جلوگیری از کشت آن که منجر به برداشت بی‌رویه از آب رودخانه کشکان شده موجب شده بزرگ‌ترین قطب انجیر سیاه در کشور دچار مشکلات گسترده‌ای شود.

در این رابطه محمد ناظری فرماندار شهرستان معمولان در گفت‌وگو با آژیراک گفت: انجیرستان‌ها و تاکستان‌های شهرستان معمولان از طریق رودخانه کشکان آبیاری می‌شوند.

مدیریت صورت نگیرد قطعاً با چالش بزرگی مواجه خواهیم شد

وی ادامه داد: اقتصاد کشاورزی شهرستان بر پایه این دو محصول است و با وضعیت فعلی کشکان اگر مدیریت صورت نگیرد قطعاً با چالش بزرگی مواجه خواهیم شد.

ناظری اضافه کرد: هیچگونه مدیریتی در بحث الگوی کشت در بالادست این رودخانه صورت نمی‌گیرد و قطعا دبی آب آن در شهریورماه و مهرماه بسیار کمتر خواهد شد.

فرماندار شهرستان معمولان تصریح کرد: برداشت‌های بی‌رویه در بالادست کشکان باعث شده حق آبه شهرستان معمولان و پایین دست آن در پلدختر رعایت نشود.

ناظری خطاب به مسئولان شرکت آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی گفت: بحث تغییر الگوی کشت بالا دست رودخانه کشکان باید انجام و کشت‌های جایگزین برای کشاورزان در نظر گرفته شود.

این مسئول افزود: این تغییر الگوی کشت باید طوری انجام شود که اقتصاد کشاورزی کشاورزان را پویا کند.

وی در خصوص اینکه آیا اقداماتی در خصوص جلوگیری از کشت محصولات آب دوست در بالادست انجام شده یا نه بیان کرد: در بحث مدیریت منابع آب در شهرستان معمولان عملاً ما نمی‌توانیم هیچ کاری انجام دهیم و باید این کار در شهرستان چگنی و خرم‌آباد رخ دهد.

اقتصاد کشاورزی رونق داشته باشد نه با کشت محصولات آبدوست

فرماندار شهرستان معمولان گفت: ما هم معتقدیم کشاورزی و اقتصاد آن باید برای مردم منطقه رونق داشته باشد ولی نه با کشت محصولات آبدوست.

ناظری تاکید کرد: در شهرستان فعلاً مدیریت آب انجام می‌شود ولی اگر دبی کشکان کمتر شود قطعاً به مشکل و تنش آبی بر خواهیم خورد.

وی افزود: قطعاً با نگاه فعلی و برداشت بی‌رویه از کشکان قطعاً در شهریور و مهرماه با مشکل اساسی مواجه خواهیم شد و نباید به هیچ وجه اجازه دهیم رودخانه کشکان به مرحله خشکی برسد.

برداشت‌های بی‌رویه از کشکان و مشکلات بوجودآمده در این رابطه برای باغداران شهرستان معمولان در همین ابتدای فصل برداشت انجیر استاندار لرستان را بر آن داشت که خود شخصا به میان این باغداران رفته و پای درد و دل آنها بنشیند.

ابوطالب شفقت گفت: مشکلات باغداران انجیر منطقه زیودار شهرستان معمولان برای افزایش و توسعه این محصول برطرف شود.

وی اظهار کرد: یک هزار و ۲۰۰ هکتار باغ انجیر در این منطقه وجود دارد که در زمان برداشت نیروی انسانی بی‌شماری را مشغول می‌کند.

انضباط آب در این منطقه مطلوب نیست

شفقت گفت: انارستان سیاب، سیب بروجرد، انجیرستان زیودار معمولان، نخود دلفان از محصولات مرغوب لرستان بوده که در کشور و حتی سطح بین‌الملل زبانزد است.

وی افزود: انضباط آب در این منطقه مطلوب نیست و امیدواریم با کمک مردم محلی ساماندهی شود تا از هدررفت آب جلوگیری شود.

مدیر ارشد لرستان ادامه داد: ایجاد حداقل ۳۵ میلیون مترمکعب حوضچه آب منطقه را پوشش می‌دهد تا مشکل کمبود آب به باغات انجیر برطرف شود.

استاندار لرستان گفت: همچنین تلاش برای برطرف کردن مشکلات جاده دسترسی بین باغات با تامین اعتبار لازم ضروری است و برای توسعه اشتغال منطقه انجیرستان ایجاد سردخانه باید اقدامات لازم انجام شود.

شفقت افزود: در قالب توسعه نگاه کشاورزی برای افزایش صادرات انجیر به مناطق مختلف کشور ایجاد تعاونی توسط مردم محلی ضروری است که باید همدلی و همراهی بین باغداران صورت گیرد.

 پیامدهای ناشی از بحران آبی رودخانه کشکان بر زندگی و معیشت مردم تا جائیست که نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی نیز به این موضوع واکنش نشان داد و خواستار اقدام عملی مسئولان در این رابطه شد.

سید حمیدرضا کاظمی در گفت‌وگو با آژیراک با بیان اینکه زندگی مردم معمولان، ویسیان، پلدختر و چگنی به کشکان بستگی دارد از این رودخانه به عنوان تاریخ منطقه یاد کرد و گفت: متاسفانه دستگاه‌های ذی‌ربط الگوی کشت برای بالا دست این رودخانه تعریف نمی‌کنند که این مهم باعث از رمق افتادن و به وجود آمدن مشکلات زیاد برای این رودخانه شده است.

وی ادامه داد: رودخانه کشکان چند سال پیاپی خشک می‌شود که علت آن نیز کشت بی‌رویه برنج در بالادست است.

کشت بی‌رویه برنج در بالا دست اقتصاد مردم در پایین دست را به مخاطره انداخته است 

کاظمی تصریح کرد: در زمین‌های بالا دست دستگاه مکانیکی گذاشته و جلوی آب را مسدود و به داخل زمین‌ها منحرف کردند در حالی که سرچشمه رودخانه است و زمانی‌که مسدود شوند آبی به پایین دست نمی‌آید.

وی با بیان اینکه کشت بی‌رویه برنج در بالا دست کشت‌های پایین دست همانند باغات انجیر و صیفی‌جات مردم معمولان و پلدختر که زندگی و اقتصاد آنها به شمار می‌رود را به مخاطره انداخته است، اضافه کرد: ۸۰ هزار نفر مردم معمولان و پلدختر که در پایین دست زندگی می‌کنند از رودخانه کشکان حقی دارند.

نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: زمانی که یک موضوعی به یک نفر ضرر و زیان وارد کرده دادستان در شهر احساس مسئولیت می‌کند، جایی که ضرر و زیان به ۸۰ هزار نفر بوده و برای زندگی ۸۰ هزار نفر مشکل به وجود می‌آید نیز این دادستان است که باید ورود کند.

وی بیان کرد: کسی که ۵۰ سال پیش باغ انجیر خود را در حاشیه رودخانه کشکان احداث کرده حقش بیشتر از کسی است که می‌خواهد در یک مقطع کوتاه محصول آبدوستی مانند برنج بکارد و باغ ۵۰ ساله خشک شود.

کاظمی تصریح کرد: توقع داریم دستگاه‌های ذی‌ربط مانند استانداری و آب منطقه‌ای با حمایت دستگاه قضایی فکری به حال بالادست کنند که جلوی خشک شدن رودخانه کشکانی که در حال بی‌رمق شدن است را حداقل به خاطر محیط زیست این منطقه بگیرند.

نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی گفت: همه می‌دانیم زیست چقدر از آبزیان در کنار این رودخانه‌ شکل می‌گیرد ولی در حال حاضر بی‌رمق شده و در حال خشکیدن است و  هیچ برنامه‌ مشخصی برای جلوگیری از این اتفاق فعلا نیست.

وی اضافه کرد: دیگر دستگاه‌ها مانند محیط زیست باید ورود کرده و پیگیری کند و نگذارند این شرایط بحرانی برای رودخانه کشکان به وجود بیاید.

کاظمی با اشاره به این‌که علاوه‌ بر بغل جاده اصلی حتی در بستر رودخانه کشکان نیز اقدام به کاشت برنج کرده‌اند، بیان کرد: سؤال این است چرا اجازه داده شده در بستر رودخانه و یک متری جاده اصلی برنج کاری شود.

داشتن الگوی کشت یکی از موضوعات بسیار مهمی است می‌تواند نجاتگر رودخانه کشکان باشد موضوعی که عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه لرستان نیز بر آن صحه می‌گذارد و خواستار اجرایی شدن آن توسط مسئولان ذیربط استان شد.

دکتر خسرو عزیزی به آژیراک گفت: آب مایع حیات، آبادانی و توسعه است و اگر نباشد قطعاً آبادانی و توسعه تحت شعاع قرار می‌گیرد.

عزیزی با بیان اینکه در مورد کشکان چالش‌های زیادی وجود دارد، اظهار کرد: مردم پلدختر در تابستان با کمبود شدید دبی آب این رودخانه مواجه بوده و در زمستان نیز مشکل سیل را تجربه می‌کنند.

کشاورزان برای تغییر الگوی کشت توسط مسئولین ترغیب نمی‌شوند

این استادیار دانشگاه لرستان با تاکید بر اینکه باید چاره‌ی اساسی برای رودخانه کشکان توسط مسئولین اندیشیده شود، اظهار کرد: متاسفانه در بحث الگوی کشت و سیستم‌های کشت در استان توجه خاصی صورت نمی‌گیرد.

وی افزود: کشاورزان نیز جهت کشت محصولات کم آبدوست و تغییر الگوی کشت توسط مسئولین ترغیب نمی‌شوند، باید برای کشاورزان انگیزه به وجود آورد انگیزه‌های از جمله خرید تضمینی و یا خرید با قیمت مناسب.

عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان تصریح کرد: اگر هزاران بار همایش و سمینار برگزار شود ولی کشاورز بفهمد که الگوی کشت برایش درآمد آنچنانی ندارد قطعاً سمت آن نمی‌رود و باید طرح عملیاتی در این خصوص داشته باشیم.

عزیزی با اذعان به اینکه آب و رودخانه کشکان هر سال چالش‌های خاص خود را برای مردم منطقه داشته و دارد، گفت: در حال حاضر هیچگونه تناسبی بین الگوی کشت و میزان نهاده تولید آب وجود ندارد.

استادیار دانشگاه لرستان از آب به عنوان محدود کننده‌ترین عامل تولید یاد کرد و با بیان اینکه الگوی کشت ما اختیاری است و به سلیقه کشاورز بوده و باید حق را نیز به آن داد، افزود: مدیریت ما در بحث آب مشکل دارد چرا که آب چرخه خاص خود را دارد.

وی با اذعان به اینکه زنگ خطر تغییر اقلیم جدی بوده، کشکان و رفع مشکلات آن را نیازمند همت عمومی و مدیریتی دانست و خاطرنشان کرد: باید سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی به سمت تغییر الگوی کشت در استان‌هایی همچون لرستان رود.

عزیزی بیان کرد: ما با قوه قهریه نمی‌توانیم جلوی کشت محصولات آب دوستی همچون برنج را در بالادست کشکان بگیریم و با کشاورزان برخورد کنیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان گفت: مردم زیادی در حاشیه رودخانه کشکان زندگی می‌کنند و اگر خشک شود تبعات جبران ناپذیر به همراه دارد زندگی مردم این مناطق به کشکان بستگی دارد و ضرورت دارد اصلاح الگوی کشت به عنوان اولویت اساسی جهاد کشاورزی مد نظر قرار گیرد.

یکی از مواردی که در خصوص کشت محصولات آب دوستی همچون برنج در بالادست رودخانه کشکان در این سال‌ها مطرح می‌شود این بوده که چرا اقدامات بازدارنده و اساسی در خصوص برخورد با موتور تلمبه‌های غیرمجاز در طول مسیر آن انجام نشده و یا اگر هم بوده تاثیر آنچنانی نداشته است.

در این رابطه داریوش حسن‌نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان به آژیراک می‌گوید: متوسط دبی اندازه‌گیری شده رودخانه‌های استان در تیرماه سال آبی جاری نسبت به متوسط تیرماه طول دوره آماری حدود ۲۹ درصد کاهش داشته‌اند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان گفت: در حوضه آبریز کرخه متوسط دبی اندازه گیری شده رودخانه‌های سرشاخه کرخه در استان در تیرماه سال آبی جاری نسبت به تیرماه طول دوره آماری حدود ۱۹ درصد کاهش یافته است.

کاهش حدود ۵۷ درصدی دبی رودخانه کشکان

این مسئول گفت: دبی رودخانه کشکان در محل پلدختر در تیرماه سال جاری حدود ۷.۳ مترمکعب برثانیه بوده که نسبت به بلندمدت (۱۷ مترمکعب برثانیه) حدود ۵۷ درصد کاهش داشته است.

خشک شدن آب رودخانه کشکان مستقیماً به برداشت‌های بیش از حد در بالا دست آن بر می‌گردد.

وی افزود: هرچه در بالا دست آب بیشتری از سرشاخه‌های کشکان برداشت شود قطعاً بر میزان آبدهی آن در پایین در تاثیر منفی می‌گذارد.

حسن‌نژاد گفت: متاسفانه در مسیر رودخانه کشکان موتور تلمبه‌های زیادی است که برداشت‌های غیر مجازی نیز دارند و ما نیز برخوردهای خود را داریم.

کشت برنج در بالا دست رودخانه افزایش چشمگیری داشته است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان یادآور شد: کشت برنج یکی از کشت‌های ممنوعه در استان‌های غیر شمالی بوده ولی متاسفانه شاهد هستیم این محصول و کشت آن در استان لرستان روز به روز در حال ترویج است و در نتیجه شاهد هستیم آب رودخانه کشکان روز به روز در حال کاهش است.

وی ادامه داد: متاسفانه شاهد هستیم کشت برنج در مناطقی از بالا دست این رودخانه نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیر داشته است و این موضوع قطعاً تاثیر منفی در میزان آب کشکان خواهد گذاشت.

این مسئول اضافه کرد: با توجه به وضعیت کشکان سال گذشته اجازه کشت برنج آنچنانی ما ندادیم.

وی با بیان اینکه رایگان کردن تعرفه برق موتور تلمبه‌های کشاورزی باعث شده میزان برداشت آب در رودخانه کشکان زیادتر شود، تصریح کرد: این تعرفه و رایگان کردن آن باعث شده به طور همزمان صاحبان این موتورها اقدام به برداشت کرده و متاسفانه آب زیادی از این رودخانه برداشت می‌شود و باید تجدید نظری در این رابطه توسط وزارت نیرو صورت گیرد.

این مسئول گفت: مدیریت کردن منابع آب صرفاً مربوط به شرکت آب منطقه‌ای نیست، در بحث مدیریت منابع آب ۱۷ تا ۱۸ دستگاه دخیل هستند و همه باید کمک کنند این مدیریت انجام شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان بیان کرد: تا زمانی اصلاح الگو کشت صورت نگیرد نمی‌توان مدیریت درستی از منابع داشته باشیم، توسعه باغات از جمله انجیر و تاکستان‌ها نیز بر رودخانه کشکان تاثیر گذاشته است و این در حالیست که میزان منابع آبی منطقه بسیار پایین است و باید با متخلفان برخورد شود.

خشک شدن رودخانه کشکان وقوع فاجعه زیست‌محیطی در این رودخانه را به همراه دارد موضوعی که سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ شاهد آن بودیم و این بار مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان نسبت به این امر به مسئولان ذیربط هشدار داد.

علی سالاروند در گفت‌وگو با آژیراک گفت: باید دو منبع تامین کننده بالا دست رودخانه کشکان یعنی سد ایوشان و دعا و الشتر حقابه زیست محیطی را خود را به پایین دست بدهند.

وی ادامه داد: اگر حتی حقابه زیست محیطی پایین دست تحقق پیدا کند ولی مدیریت صورت نگیرد و موتور مجاز، غیر مجاز و میزان برداشت مدیریت نشود قطعاً بلای سال‌های گذشته یعنی خشک شدن رودخانه کشکان بود بر سرمان خواهد آمد.

مدیریت آب کشکان بر عهده شرکت آب منطقه‌ای است

این مسئول با تاکید بر اینکه مدیریت آب کشکان بر عهده شرکت آب منطقه‌ای است، اظهار کرد: متاسفانه زمانی که برداشت‌ها در بالا دست بسیار فراتر می‌شود پایین دست دیگر حقابه‌ای برایش باقی نمی‌ماند و نمی‌تواند از آن استفاده کند.

سالاروند اضافه کرد: باید حقابه برای زیستمندان وجود داشته و از آن طرف نیز حق استفاده برای پایین دست نیز وجود باشد، هیچ فرقی بین کشاورز بالا دست و پایین دست وجود ندارد و هر دو حق دارند از رودخانه کشکان استفاده کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اظهار کرد: صاحبان موتورهای مجاز به حق خود قائل باشند و کشت‌های آبدوست انجام ندهند برخی مواقع شاهد هستیم اینقدر در مسیر کشکان بی‌برنامگی و سوء مدیریت وجود دارد هر کس هرچه دلش می‌خواهد می‌کارد و باعث می‌شود آب به پایین دست به هیچ عنوان نرسد.

وی تصریح کرد: کل مسیر رودخانه کشکان باید مدیریت شود و به نوعی حکمرانی درستی در بحث آب صورت گیرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با تاکید بر اینکه خطر زیست محیطی در رودخانه کشکان را به شدت احساس می‌کنیم، تصریح کرد: اگر حق آبه‌های زیست محیطی تحقق پیدا نکنند و جهاد کشاورزی نیز مدیریت کشت‌های آببر و حذف آنها را در دستور کار قرار ندهد قطعا شاهد چالش خواهیم بود.

سالاروند با بیان اینکه حق‌آبه‌های زمان ترسالی نیز الان وجود دارد، تاکید کرد: در کنار این نیز موتورهای سیار چالش‌های زیادی را به وجود آورده است. اگر خشکی کشکان صورت گیرد خسارت جبران ناپذیری به زیستمندان و موجودات آن وارد خواهد شد که قابل ارزش گذاری نخواهد بود.

وی گفت: از الان هم نیز اخطار می‌دهیم اگر سوء مدیریت ببینیم و شاهد مدیریت هوشمندانه نباشیم قطعاً به مراجع قضایی شکایت خواهیم کرد و از حق و حقوق محیط زیستی به هیچ عنوان نمی‌گذریم.

حساسیت موضوع و خطر خشک شدن این رودخانه به حدی بالا بوده که معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز چاره اصلی و حیاتی کار را تغییر الگوی کشت می‌داند.

احمد گودرزی در گفت‌وگو با آژیراک گفت: رودخانه کشکان برای اولین بار در سال ۱۴۰۰ خشک شد و شدیدترین خشکی را شاهد بودیم و متاسفانه در سال ۱۴۰۱ نیز این اتفاق رخ داد.

توسعه کشت آب دهی کشکان را کم کرده است

وی ادامه داد: خوشبختانه در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ این رودخانه مهم لرستان خشک نشده  ولی آبدهی آن کم شده و علت اصلی آن بحث توسعه کشت است.

گودرزی در خصوص کشت برنج در بالا دست این رودخانه اظهار کرد: قبلاً در این مناطق کشت برنجی نداشتیم ولی الان متاسفانه شاهد هستیم سطح بسیار زیادی از اراضی بالادست به کشت این محصول اختصاص یافته و طبیعتاً این موضوع بر کشکان نیز تاثیر گذاشته است.

این معاون شرکت آب منطقه لرستان در پاسخ به اینکه نقش این شرکت در جلوگیری از کشت برنج در بالا دست رودخانه کشکان چه بوده، اظهار کرد: ما سالانه یک سری اقدامات را در این راستا انجام می‌دهیم ولی واقعیت این است که کار بین دستگاهی صورت گیرد و مجموعه‌ای از دستگاه‌ها باید در این رابطه همکاری لازم را داشته باشند.

گودرزی افزود: در سال ۱۴۰۰ که بحث خشکی کشکان را شاهد بودیم در بالا دست اقدام به جمع‌آوری موتور تلمبه‌های غیرمجاز کردیم ولی متاسفانه الان شاهد هستیم مردم با استفاده از موتورهای سیار اقدام به آبیاری کشت‌های انجام شده از جمله برنج می‌کنند.

این مسئول گفت: مردم در این رابطه مقصر نیستند چرا که دنبال معیشت خود هستند ولی وابستگی کشاورزی پایین دست به آب رودخانه کشکان بیش از پیش شده و چاره اصلی و حیاتی کار تغییر الگوی کشت است.

وی تصریح کرد: ما کشتی به اسم برنج در استان لرستان نداشته‌ایم و الان نیز باید مدیریت و برنامه‌ریزی اساسی در این رابطه صورت گیرد و سریعاً کشت جایگزینی با درآمد بالا برای مردم در نظر گرفته شود.

این معاون شرکت آب منطقه‌ای لرستان با بیان اینکه جهاد کشاورزی باید الگوی کشت را به مردم ارائه دهد، ادامه داد: کشاورزان پایین دست رودخانه کشکان حق دارند از این آب استفاده کنند و نباید فقط برای بالا دست باشد.

ممنوعیت روی کاغذ دردی را دوا نمی‌کند

گودرزی تاکید کرد: کاری نکنیم کشکان خشک شود چرا که کشاورزی و حتی آب آشامیدنی پلدختر و چگنی به این رودخانه بستگی دارد و اگر خشک شود قطعاً مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد.

این معاون شرکت آب منطقه لرستان در پاسخ به این سوال که کشت برنج در بالا دست رودخانه کشکان با طرح سازگاری با کم آبی منافات دارد تصریح کرد: ما در سال ۱۴۰۰ یعنی شروع این طرح آن را ابلاغ و ممنوعیت کشت برنج را در استان ابلاغ و مصوب کردیم ولی ممنوعیت روی کاغذ دردی را دوا نمی‌کند. باید برنامه‌ریزی بلندمدتی در این رابطه صورت گیرد و کشاورزان را مجاب به اصلاح الگوی کشت کرد چرا که منابع آبی لرستان به هیچ وجه جوابگوی کشت برنج نیست.

برخلاف صحبت‌های انجام شده در خصوص جلوگیری از کشت بی رویه‌ی برنج در لرستان، معاون سازمان جهاد کشاورزی لرستان می‌گوید اینکه باید کشت فقط در استان‌های شمالی باشد تصمیم عادلانه‌ای نیست.

جهانبخش دولتشاه به آژیراک گفت: سازمان جهاد کشاورزی لرستان در راستای اجرای طرح الگوی کشت اقدامات فراوانی در استان انجام داده است.

وی ادامه داد: برای اینکه از بارش‌ها استفاده بهینه داشته باشیم و آب‌های سطحی را مدیریت کنیم کشت بهاره را در برخی شهرستان‌ها به سمت پاییزی سوق داده‌ایم.

دولتشاه اظهار کرد: این اتفاق در کوهدشت انجام شد و خوشبختانه کشاورزان شهرستان راضی بودند و از آن سو هم میزان آب استفاده شده در کشت پاییزه به مراتب کمتر از کشت بهاره بود.

درآمد بالای محصول برنج مانع اجرای اصلاح الگوی کشت

وی در خصوص اینکه چرا الگوی کشت توسط سازمان جهاد کشاورزی لرستان در بالا دست رودخانه کشکان انجام نشده است، اظهار کرد: کشت برنج به لحاظ اقتصادی برای کشاورزان به صرفه است و کشاورزان در بالادست رغبت زیادی برای کشت آن دارند.

این معاون سازمان جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: یکی از عواملی که تا الان باعث شده الگوی کشت در این بالا دست انجام نشود درآمد بالای محصول برنج برای کشاورزان است.

دولتشاه صحبت‌هایش را ادامه داد و گفت: علیرغم این موضوع سال گذشته اقدامات خوبی در راستای بحث اصلاح الگوی کشت در بالادست کشکان انجام شد به طوریکه در بیرانشهر حجم کشت بسیار کم شد.

این معاون سازمان جهاد کشاورزی لرستان در پاسخ به این سوال که پس متولی برخورد با کشت بی‌رویه برنج در بالا دست کشکان چه دستگاهی است، تصریح کرد: سازمان جهاد کشاورزی متولی امنیت غذایی کشاورزی و تولید است.

متولی برخورد با متخلفان، شرکت آب منطقه‌ای است

وی اضافه کرد: در بحث بهره‌برداری از آب و منابع آبی طبق قانون متولی شرکت آب منطقه‌ای بوده و برخورد با کشاورزانی که در بالا دست اقدام به کشت برنج می‌کنند با مسئولان این شرکت است.

دولتشاه تاکید کرد: متاسفانه شاهد هستیم موتور تلمبه‌های غیرمجاز زیادی در بالا دست کشکان وجود داشته که اقدام به برداشت بی‌رویه آب می‌کنند و کسی هم با آنها برخورد نمی‌کند.

این مسئول در خصوص اینکه کشت برنج در لرستان برخلاف طرح سازگاری با کم‌آبی است، گفت: این تصمیم که فقط کشت برنج در استان‌های شمالی صورت گیرد تصمیم عادلانه‌ای نیست.

معاون سازمان جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: لرستان با داشتن منابع آبی مناسب نباید از کشت محصولاتی با صرفه اقتصادی بالا محروم باشد ولی در کل سازمان جهاد کشاورزی لرستان خود را ملزم به اجرای مصوبات شورای حفاظت منابع آب می‌داند و این آمادگی را داریم که در کنار سایر دستگاه‌ها در بحث جلوگیری از کشت محصولات آبدوست در بالا دست رودخانه کشکان انجام وظیفه کنیم.

با توجه به اینکه منابع آبی لرستان جوابگوی کشت برنج نیست پس چرا شاهد کشت بی‌رویه‌ی آن هستیم سوالی بود که از عضو کمیسیون کشاورزی مجلس و رئیس مجمع نمایندگان لرستان پرسیدیم و هادی هاشمی‌نیا گفت: باید پیش از کشت تدابیر لازم در این رابطه صورت گیرد.

وی در گفت‌وگو با آژیراک بیان کرد: در اصل مدیریت آب بر عهده شرکت آب منطقه‌ای است و باید طوری مدیریت منابع آب را داشته باشد که در مناطقی همچون کشکان مشکل به وجود نیاید.

نماینده‌ی مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی افزود: پاسخگوی اصلی این موضوع پیش آمده هم باید شرکت آب منطقه‌ای باشد. نباید به هیچ وجه مردم منطقه حاشیه رودخانه کشکان آسیب بینند.

هاشمی‌نیا افزود: جهاد کشاورزی باید در بحث ترویج الگوی کشت و اصلاح آن عالی‌تر عمل کند اگر کشت‌های آببر نداشته باشیم به هیچ وجه با مشکلاتی مانند خطر خشک شدن رودخانه کشکان مواجه نخواهیم شد.

سازمان جهاد کشاورزی اشتباه کرده است

رئیس مجمع نمایندگان لرستان در خصوص اینکه در حاشیه رودخانه کشکان و بالا دست آن کشت برنج صورت گرفته است، تصریح کرد: این محصول آبدوست بوده و آب زیادی مصرف می‌کند و باید جلوی کشت آن گرفته شود باید پیش از کشت تدابیر لازم در این رابطه صورت گیرد و نه الان که کشت سبز را شاهد هستیم و به هیچ وجه نمی‌توان در این رابطه الان کاری کرد.

این نماینده مجلس گفت: جهاد کشاورزی موظف است قبل از کشت به کشاورزان در خصوص این محصول و آببر بودن آن تذکر دهد و در این رابطه اشتباه کرده است و کاری کرده که سطح این کشت در استان بیش از حد باشد.

وی بیان کرد: باید جلوی کشت برنج در بالا دست رودخانه‌های استان از جمله کشکان گرفته شود و این مهم تا زمانی که سدهای استان احداث می‌شوند باید رعایت شود و بعد از آن می‌توان کشت برنج را توسعه داد.

آنچه که پیداست رودخانه‌ی کشکان دیگر ظرفیت توسعه ندارد و باید از تعریف پروژه‌های جدید بر روی آن خودداری کرد و جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای با مهندسی ارزش و متناسب با ظرفیت موجود رودخانه و آب به‌هنگام، با اجرای برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت و جلب مشارکت بهره‌برداران و کشاورزان، کم‌آبی آن را در آینده کنترل و مدیریت کند.

پایان خبر آژیراک