سنگ سار یعنی چه

سنگسار یا رجم، مجازاتی است که طی آن فرد محکوم به مرگ با پرتاب سنگ توسط گروهی از افراد، اعدام می شود. این مجازات، دارای پیشینه ای کهن در تمدن ها و ادیان مختلف است و همواره به دلیل ماهیت خشن و بحث برانگیزش، مورد توجه و انتقاد بوده است.

این مقاله با رویکردی تحلیلی و مستند، به بررسی ابعاد گوناگون سنگسار می پردازد. از تعریف دقیق لغوی و اصطلاحی این مجازات گرفته تا ریشه های تاریخی آن در دوران باستان، جایگاه و شیوه اجرای آن در ادیان ابراهیمی نظیر یهودیت و اسلام، و سرانجام، نگاهی به وضعیت اجرای آن در عصر حاضر، انتقادات حقوق بشری و تحولات فقهی معاصر خواهیم داشت. هدف این بررسی، ارائه یک تصویر جامع و روشن از پدیده سنگسار است تا مخاطب با تمامی جنبه های تاریخی، دینی، حقوقی و اجتماعی آن آشنا شود.

۱. سنگسار چیست؟ تعریف، مفهوم و شیوه اجرا

۱.۱. تعریف لغوی و اصطلاحی

واژه «سنگسار» در زبان فارسی به معنای پرتاب سنگ به سوی کسی یا چیزی است که معمولاً با هدف مجازات یا تخریب صورت می گیرد. در اصطلاح فقهی و حقوقی، سنگسار یک نوع مجازات مرگ است که در آن فرد مجرم با پرتاب سنگ توسط جمعی از مردم، جان خود را از دست می دهد. این مجازات در زبان عربی با عنوان «رجم» شناخته می شود که ریشه در فعل «رَجَمَ» به معنای سنگ اندازی دارد.

از نظر حقوقی، رجم به عنوان یکی از «حدود» در فقه اسلامی طبقه بندی می شود. حدود، مجازات هایی هستند که میزان و نوع آن ها در شرع مشخص شده و حاکم شرع تنها وظیفه اجرای آن را دارد و نمی تواند تغییری در آن ایجاد کند، مگر در شرایط خاص و با ملاحظه مصلحت اسلام و مسلمین که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. این مجازات نه تنها در اسلام، بلکه در برخی ادیان و تمدن های باستانی نیز به عنوان کیفری برای جرائم خاص مطرح بوده است.

۱.۲. شیوه اجرای مجازات

شیوه اجرای سنگسار در منابع فقهی و تاریخی با جزئیات مشخصی بیان شده است. معمولاً فرد محکوم را در گودالی تا قسمتی از بدن دفن می کنند. برای مردان، دفن تا کمر و برای زنان، تا سینه معمول است. هدف از دفن، محدود کردن حرکت فرد و اطمینان از عدم فرار او در حین اجرا است. پس از دفن، سنگ ها به سمت محکوم پرتاب می شوند. نکته حائز اهمیت در انتخاب نوع سنگ ها این است که نباید آنقدر بزرگ باشند که فرد را با یک یا دو ضربه از پا درآورند و نه آنقدر کوچک که به او آسیبی نرسانند؛ بلکه باید اندازه ای داشته باشند که مرگ فرد به تدریج و با تحمل درد صورت گیرد. این عمل عموماً توسط گروهی از مردم انجام می شود و گاهی ترتیب شروع سنگ زدن نیز مشخص می شود؛ برای مثال، در برخی مکاتب فقهی، اگر جرم با شهادت شهود اثبات شده باشد، شهود ابتدا باید شروع به سنگ زدن کنند و اگر با اقرار خود مجرم باشد، حاکم شرع یا نماینده او آغازگر است.

۱.۳. تمایز با دیگر اشکال اعدام

سنگسار با دیگر اشکال اعدام تفاوت های بنیادینی دارد. در حالی که بسیاری از روش های اعدام (مانند حلق آویز، اعدام با شلیک گلوله یا صندلی الکتریکی) به دنبال پایان دادن سریع و نسبتاً «بدون درد» به زندگی مجرم هستند، سنگسار با ماهیت تدریجی و گروهی خود، درک متفاوتی از مجازات را به نمایش می گذارد. فرآیند پرتاب سنگ های متعدد و مرگ تدریجی ناشی از آن، ابعاد روانی و جسمی خاصی به این مجازات می بخشد که آن را از سایر روش های اعدام متمایز می کند. این روش، نه تنها به دنبال سلب حیات است، بلکه با جنبه های تحقیرآمیز و دردناک خود، به عنوان یک عمل شدیداً بازدارنده و نمونه ای از عدالت قصاصی تلقی می شود.

۲. تاریخچه سنگسار: از دوران باستان تا قرن معاصر

۲.۱. ریشه های باستانی و تمدن های اولیه

مجازات سنگسار ریشه های عمیقی در تاریخ بشریت دارد و محدود به دین یا تمدن خاصی نیست. شواهد تاریخی نشان می دهد که این مجازات در دوران باستان و در تمدن های اولیه رواج داشته است. الواح سومریان، که به حدود ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی گردد و یکی از قدیمی ترین مجموعه های قوانین شناخته شده است، به جرم هایی اشاره دارد که مجازات آن ها سنگسار بوده است. دزدی و زنای یک زن با دو مرد، از جمله این جرائم بوده اند. در یونان باستان نیز، قوانینی وجود داشته که مجازات سنگسار را برای برخی تخلفات مد نظر قرار می داد. این پیشینه تاریخی نشان می دهد که سنگسار در بسیاری از جوامع اولیه به عنوان روشی برای حفظ نظم اجتماعی و مجازات جرائم جدی شناخته می شده است.

۲.۲. سنگسار در فرهنگ ها و جوامع غیرابراهیمی

گرچه سنگسار بیشتر با ادیان ابراهیمی گره خورده است، اما در برخی فرهنگ ها و جوامع غیرابراهیمی نیز نمونه هایی از آن دیده می شود. یکی از موارد قابل توجه، «ایشیکوزومه» (Ishikozome) در ژاپن است. این روش اعدام که با دفن فرد تا کمر در خاک و سپس سنگسار کردن او تا مرگ انجام می شد، به طور سنتی با یامابوشی ها، مرتاضان منزوی آیین شوگندو، مرتبط دانسته شده است. آن ها هنگام نقض قوانین دینی یا عرفی خود، ممکن بود با این مجازات روبرو شوند. ایشیکوزومه برای جرائمی چون زنا، تجاوز جنسی، قتل، دزدی، آتش سوزی عمدی، کفرگویی و خیانت به کار می رفت. این نمونه ها نشان می دهد که مفهوم مجازات مرگ با پرتاب سنگ، در بستر های فرهنگی متنوعی، ولو با دلایل و شیوه هایی متفاوت، وجود داشته است.

۳. سنگسار در ادیان ابراهیمی

۳.۱. سنگسار در یهودیت و عهد عتیق

مجازات سنگسار در یهودیت و عهد عتیق به صراحت و روشنی ذکر شده و جایگاه ویژه ای داشته است. در کتب تورات، به ویژه در سفر خروج و سفر لاویان، احکامی مربوط به سنگسار برای جرائم مختلف آمده است. برای مثال، در سفر خروج می خوانیم: «و هر که کوه را لمس کند، هرآینه کشته شود. دست بر آن گذارده نشود بلکه یا سنگسار شود یا به تیر کشته شود، خواه بهایم باشد خواه انسان، زنده نماند.»

جرائم مستوجب سنگسار در یهودیت بسیار متنوع بوده اند و شامل ارتداد، توهین به مقدسات، زنا با محارم، جادوگری، حرمت شکنی روز شنبه، قربانی کردن فرزند برای بت ها، دعوت به بت پرستی و زنا می شود. این تنوع نشان می دهد که سنگسار در عهد عتیق یک شکل «کلاسیک» و رایج از مجازات اعدام برای جرائم جدی و نقض قوانین الهی بوده است. متون یهودی جزئیات دقیقی درباره نحوه اثبات جرم و شیوه اجرای این مجازات ارائه می دهند که از اهمیت آن در نظام حقوقی و دینی یهودیت حکایت دارد.

۳.۲. سنگسار در اسلام

۳.۲.۱. جایگاه در قرآن و سنت نبوی

بحث پیرامون جایگاه سنگسار در اسلام یکی از پیچیده ترین و پرچالش ترین مباحث فقهی و کلامی است. برخلاف یهودیت که مجازات سنگسار به صراحت در تورات ذکر شده است، در قرآن کریم هیچ آیه صریح و مستقیمی درباره مجازات سنگسار وجود ندارد که مستوجب اعدام با سنگسار باشد. مجازات زنا در قرآن (سوره نور، آیه ۲) یکصد ضربه تازیانه ذکر شده است.

این خلأ قرآنی منجر به طرح بحث «آیه رجم» یا «آیه گم شده» شده است. برخی از فقها و اصولیان اهل سنت، به ویژه با استناد به روایتی از عمر بن خطاب، معتقدند که آیه ای درباره رجم وجود داشته که از متن قرآن حذف شده است، اما حکم آن باقی مانده است. روایت مشهور از عمر بن خطاب در صحیح بخاری این گونه است: «می ترسم زمان بر مردم بگذرد و گفته شود که سنگسار در قرآن نیامده است و مردم با ترک واجبی که خدا نازل کرده گمراه شوند. همانا آیه رجم در قرآن بود و ما آن را می خواندیم.» آیت الله خویی، از فقیهان معاصر شیعه، این دیدگاه را رد کرده و حذف آیه از قرآن را به معنای تحریف قرآن می داند که با عصمت قرآن در تضاد است.

در مقابل عدم تصریح قرآن، اکثر فقهای شیعه و سنی مشروعیت سنگسار را بر پایه احادیث و روایات (که تعداد آن ها بیش از ۹۰ روایت معتبر ذکر شده) و همچنین اجماع فقها اثبات می کنند. روایاتی از پیامبر اسلام (ص)، امام علی (ع) و امامان شیعه وجود دارد که به اجرای سنگسار در برخی موارد و دستور به آن اشاره می کنند. از جمله مشهورترین این روایات، حدیث ابوبصیر از امام صادق (ع) است که سنگسار را «حد بزرگ خدا» می داند. همچنین روایت امام باقر (ع) که امام علی (ع) در موارد زنای محصنه حکم سنگسار صادر می کرد.

با این حال، برخی دیدگاه های مخالف نیز در اسلام وجود دارد. گروهی مانند خوارج، سنگسار را به دلیل عدم ذکر صریح در قرآن، رد می کنند. برخی دیگر از فقها نیز آن را مختص یهود دانسته و حد زنا را صرفاً تازیانه می دانند. این تنوع دیدگاه ها نشان دهنده پیچیدگی و اهمیت این موضوع در فقه اسلامی است.

۳.۲.۲. شروط و ضوابط اجرای سنگسار در فقه اسلامی (شیعه و سنی)

در فقه اسلامی، برای اجرای مجازات سنگسار، سخت گیری های بسیار شدیدی در نظر گرفته شده است، به گونه ای که تحقق و اثبات آن در عمل بسیار دشوار است. این شروط برای اطمینان از عدالت و جلوگیری از هرگونه اشتباه در اجرای حکمی با این شدت است:

• اثبات جرم: جرم مستوجب سنگسار باید به دو طریق اثبات شود:
  1. شهادت چهار شاهد عادل: چهار مرد عادل باید به صورت همزمان، زنا را به وضوح و بدون هیچ ابهامی مشاهده کرده باشند. اگر شهود کمتر از چهار نفر باشند یا در شهادتشان تناقض وجود داشته باشد، نه تنها جرم اثبات نمی شود، بلکه خود شهود به جرم قذف (تهمت زنا) مجازات می شوند.
  2. اقرار مجرم: مجرم باید چهار بار به صورت صریح و با اختیار کامل به ارتکاب زنا اقرار کند. اقرار باید در شرایطی باشد که شکی در صحت و آزادی اراده فرد نباشد و حاکم شرع باید قبل از اقرار به او هشدار دهد که می تواند از اقرار خود منصرف شود و توبه کند.
• جرم مستوجب: عمدتاً زنای محصنه (Zina Muhsanah) است که شرایط خاص خود را دارد. «احصان» شرط حیاتی در تحقق سنگسار است. برای تحقق احصان، فرد زناکار (چه مرد و چه زن) باید دارای همسر دائمی باشد، همسرش در دسترس او باشد، و امکان آمیزش جنسی با همسر خود را داشته باشد (عاقل، بالغ، هوشیار، مختار بودن نیز از شرایط عمومی ارتکاب جرم است). به عبارت دیگر، فرد در حالی زنا کرده که نیاز جنسی او می توانسته از طریق همسر مشروعش برطرف شود.
• در لواط: در برخی مکاتب فقهی، مجازات لواط نیز می تواند سنگسار باشد، اما معمولاً این موضوع به تشخیص و نظر حاکم شرع واگذار می شود که می تواند بین مجازات های مختلف (مانند سنگسار، اعدام با شمشیر، سوزاندن یا پرتاب از بلندی) یکی را انتخاب کند.
• شرط احصان: این شرط به اندازه ای مهم است که بدون آن، سنگسار به هیچ وجه اجرا نمی شود. احصان نشان می دهد که فرد با وجود فراهم بودن راه مشروع برای ارضای نیاز جنسی، اقدام به زنا کرده است.

۳.۲.۳. شیوه اجرای سنگسار در فقه اسلامی

جزئیات شیوه اجرای سنگسار در فقه اسلامی نیز مطرح شده است:

• میزان دفن: همانطور که پیشتر ذکر شد، مرد را تا کمر و زن را تا سینه در زمین دفن می کنند.
• ترتیب شروع سنگ زدن: اگر جرم با شهادت شهود اثبات شده باشد، ابتدا شهود باید سنگ زدن را آغاز کنند. اگر با اقرار خود مجرم اثبات شده باشد، حاکم شرع (یا نماینده او) باید اولین سنگ را پرتاب کند و سپس دیگران.
• حکم فرار مجرم حین سنگسار: در صورت فرار مجرم در حین اجرای سنگسار، تفاوت هایی در حکم وجود دارد. اگر جرم با اقرار مجرم ثابت شده باشد، فرار او به منزله عفو تلقی شده و دیگر سنگسار نمی شود. اما اگر جرم با شهادت شهود ثابت شده باشد، فرار او تأثیری در حکم ندارد و باید دوباره برای تکمیل مجازات بازگردانده شود. این تفاوت نشان از سخت گیری و احتیاط فقهی در اجرای چنین مجازات سنگینی دارد.

سنگسار، گرچه در قرآن به صراحت ذکر نشده، اما بخش قابل توجهی از فقهای اسلامی با استناد به سنت و اجماع، آن را مجازاتی شرعی و با شرایط بسیار سخت گیرانه برای جرائم خاصی مانند زنای محصنه می دانند.

۴. سنگسار در عصر حاضر: اجرا، انتقادات و تحولات فقهی

۴.۱. کشورهای مجری در دوران معاصر

با وجود انتقادات گسترده بین المللی، مجازات سنگسار همچنان در قرن بیست و یکم در برخی از کشورهای با قوانین مبتنی بر شریعت اسلامی، به عنوان یک مجازات قانونی اجرا می شود. از جمله این کشورها می توان به افغانستان، نیجریه (در برخی ایالت های شمالی)، سودان، سوریه (در مناطق تحت کنترل گروه های افراطی) و در موارد معدود و بسیار نادر، ایران اشاره کرد. در این کشورها، اجرای حکم سنگسار اغلب با واکنش های شدید داخلی و بین المللی مواجه می شود. مواردی مانند سنگسار رخشانه در افغانستان در سال ۱۳۹۴ شمسی که ویدئوی آن در شبکه های اجتماعی منتشر شد، بازتاب گسترده ای داشت و موجی از انزجار جهانی را برانگیخت. اینگونه حوادث، مجدداً بحث ها پیرامون ماهیت و اجرای این مجازات را در کانون توجه قرار می دهد.

۴.۲. سنگسار از منظر حقوق بشر و قوانین بین المللی

جامعه بین الملل و سازمان های حقوق بشری به شدت منتقد مجازات سنگسار هستند و آن را «عملی وحشیانه و سبعانه» تلقی می کنند. این مجازات مغایر با اصول بنیادین حقوق بشر، به ویژه حق حیات و کرامت انسانی شناخته می شود. مواردی مانند شکنجه و مجازات بی رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز که در اسناد بین المللی حقوق بشر ممنوع شده است، از جمله دلایل اصلی انتقاد به سنگسار است.

علاوه بر این، بحث عدم تناسب جرم و مجازات نیز از دیدگاه حقوق بشر مطرح می شود. منتقدان معتقدند که حتی برای جرمی مانند زنا، مجازات مرگ با این شیوه خشونت آمیز و دردناک، غیرمتناسب و نامتناسب است. در پاسخ به این انتقادات، مدافعان سنگسار اغلب به سخت گیری شدید فقه اسلامی در اثبات جرم و اجرای آن اشاره می کنند که عملاً این مجازات را به یک بازدارنده قدرتمند تبدیل کرده و اجرای واقعی آن را به ندرت ممکن می سازد. آن ها همچنین به آثار مخرب زنا بر بنیان خانواده و نظم اجتماعی استناد می کنند و این مجازات را ضامن حفظ اخلاق و سلامت جامعه می دانند.

۴.۳. دیدگاه های فقهی معاصر و فتاوای جایگزین در اسلام

در سالیان اخیر، به ویژه با توجه به فشار افکار عمومی و انتقادات بین المللی، بحث هایی در میان فقها و مراجع تقلید شیعه درباره امکان تغییر یا جایگزینی حکم سنگسار مطرح شده است. استفتائات متعددی از مراجع تقلید معاصر صورت گرفته که پاسخ های متفاوتی را در پی داشته است.

• برخی از مراجع مانند آیت الله نوری همدانی و آیت الله علوی گرگانی، حکم سنگسار را از احکام ثابت و تغییرناپذیر شرع می دانند، اما شیوه و زمان اجرای آن را به اختیارات ولی فقیه واگذار می کنند. به این معنی که ولی فقیه می تواند در شرایط خاص و با ملاحظه مصلحت اسلام و مسلمین، اجرای آن را به تعویق انداخته یا در شیوه آن تغییراتی ایجاد کند که لزوماً به معنای جایگزینی نیست.
• در مقابل، مراجعی نظیر آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سبحانی، با توجه به شرایط زمانی و مکانی و تبعات منفی اجرای آن در عصر حاضر (که موجب وهن اسلام و بدبینی به شریعت می شود)، قابلیت جایگزینی مجازات سنگسار را (مثلاً با حبس ابد یا شلاق) در شرایط کنونی مجاز می دانند.
• آیت الله موسوی اردبیلی نیز در فتوای خود بیان داشته که سنگسار فی نفسه تغییرپذیر نیست، اما اگر اجرای آن خلاف مصلحت اسلام و مسلمانان باشد، فقیه جامع الشرایط می تواند به عدم اجرای آن حکم دهد.

این دیدگاه ها نشان دهنده یک تحول فکری در فقه معاصر است که با حفظ اصول شریعت، به مقتضیات زمان و مکان و ملاحظات اجتماعی و بین المللی نیز توجه دارد. بحث اختیارات ولی فقیه در تعیین شیوه اجرا یا جایگزینی مجازات، به عنوان راهی برای سازگاری احکام شرعی با شرایط متغیر جهان مطرح شده است.

دیدگاه های فقهی معاصر در مورد سنگسار نشان دهنده تلاشی برای تبیین احکام شرعی در پرتو مقتضیات زمان و مکان و جلوگیری از وهن اسلام در عرصه بین المللی است.

سوالات متداول

چرا در قرآن مستقیماً به سنگسار اشاره نشده است، در حالی که در تورات ذکر شده است؟

در قرآن کریم، هیچ آیه صریح و مستقیمی که مجازات سنگسار را برای جرم زنا یا هر جرم دیگری ذکر کند، وجود ندارد. مجازات زنا در سوره نور، یکصد ضربه تازیانه است. در مقابل، تورات به وضوح به سنگسار برای جرائم مختلفی مانند ارتداد، توهین به مقدسات و زنا اشاره دارد. فقهای اسلامی مشروعیت سنگسار را عمدتاً بر اساس احادیث و روایات نبوی و اجماع فقها استوار می دانند و بحث «آیه رجم» مطرح شده توسط برخی اهل سنت نیز در میان شیعه و برخی از علمای اهل سنت، مورد پذیرش نیست.

آیا سنگسار در تمام کشورها و جوامع اسلامی به یک شکل و با یک شدت اجرا می شود؟

خیر. اجرای سنگسار در کشورهای اسلامی یکسان نیست. هرچند مبانی فقهی آن در برخی کشورها مشابه است، اما قوانین، تفاسیر و شیوه اجرای آن می تواند تفاوت هایی داشته باشد. برخی کشورها آن را به عنوان یک مجازات رسمی در قوانین خود دارند (مانند افغانستان، نیجریه، سودان و در موارد نادر ایران)، در حالی که کشورهای دیگر اسلامی، یا این مجازات را از قوانین خود حذف کرده اند، یا شرایط اثبات آن را چنان سخت کرده اند که عملاً اجرا نمی شود، یا با فتوای مراجع، مجازات های جایگزین را در نظر می گیرند. علاوه بر این، شدت و نظارت بر رعایت دقیق شروط شرعی نیز در هر کشور متفاوت است.

چه تفاوتی بین سنگسار و رجم وجود دارد؟

از نظر لغوی و اصطلاحی، سنگسار واژه ای فارسی و رجم معادل عربی آن است و هر دو به یک معنا و یک نوع مجازات اشاره دارند. در متون فقهی و حقوقی اسلامی، بیشتر از واژه رجم استفاده می شود، اما در محاوره فارسی، سنگسار کاربرد بیشتری دارد. بنابراین، تفاوت ماهوی بین این دو واژه وجود ندارد و هر دو به اعدام با پرتاب سنگ به سمت فرد مجرم اطلاق می شوند.

آیا مجازات سنگسار در فقه اسلامی قابل تخفیف یا تغییر است؟

برخی فقها معتقدند که سنگسار یکی از «حدود» است و مانند سایر حدود، اصل حکم آن تغییرناپذیر است. اما برخی دیگر با توجه به «مصلحت اسلام و مسلمین» و «ضرورت های زمانی و مکانی»، امکان تغییر شیوه اجرا، جایگزینی (مثل حبس ابد یا شلاق) یا تعلیق آن را در شرایط فعلی مجاز می دانند. این بحث ها عمدتاً بر پایه اختیارات ولی فقیه در حکومت اسلامی و تاثیرات منفی بین المللی اجرای چنین حکمی استوار است.

نقش شهود و شرایط آنها در اثبات جرم مستوجب سنگسار چیست؟

در فقه اسلامی، نقش شهود در اثبات جرم مستوجب سنگسار بسیار حیاتی و دارای شرایط سخت گیرانه است. برای اثبات زنای محصنه با شهادت، چهار مرد عادل باید به صورت همزمان و بدون هیچ گونه ابهام یا تناقضی، عمل زنا را مشاهده کرده باشند. اگر شهود کمتر از چهار نفر باشند یا در شهادتشان کوچکترین تناقضی وجود داشته باشد، نه تنها جرم اثبات نمی شود، بلکه خود شهود به جرم قذف (تهمت زنا) محکوم به مجازات می شوند. این سخت گیری نشان دهنده احتیاط شدید شریعت در اجرای این مجازات است.

آیا سنگسار فقط برای جرم زنای محصنه است؟

در فقه اسلامی، مجازات سنگسار عمدتاً برای جرم زنای محصنه (زنای فردی که دارای همسر دائم و در دسترس است) مطرح است. با این حال، در برخی مکاتب فقهی و با تشخیص حاکم شرع، سنگسار می تواند یکی از مجازات های احتمالی برای جرم لواط نیز باشد. در مورد لواط، حاکم شرع اختیار دارد که بین مجازات های مختلفی از جمله سنگسار، اعدام با شمشیر یا پرتاب از بلندی یکی را انتخاب کند. بنابراین، هرچند زنای محصنه مورد اصلی است، اما لواط نیز می تواند مشمول این حکم قرار گیرد.

نتیجه گیری

سنگسار یا رجم، مجازاتی با پیشینه ای دیرینه در تاریخ بشریت و ادیان مختلف، به ویژه یهودیت و اسلام است. این مجازات که طی آن فرد محکوم با پرتاب سنگ اعدام می شود، همواره به دلیل ماهیت خشن و بحث برانگیزش، در کانون توجه بوده است. در حالی که در عهد عتیق و متون یهودی به صراحت از آن یاد شده، در قرآن کریم آیه مستقیمی برای سنگسار وجود ندارد و مشروعیت آن در اسلام بیشتر بر پایه احادیث و اجماع فقها استوار است.

پیچیدگی این موضوع زمانی دوچندان می شود که به سخت گیری های بی سابقه در اثبات جرم (نیاز به چهار شاهد عادل یا چهار بار اقرار) و شرایط خاص احصان برای زنای محصنه در فقه اسلامی توجه می کنیم. این سخت گیری ها، اجرای سنگسار را در عمل بسیار دشوار ساخته و به نوعی آن را به یک حکم بازدارنده تبدیل کرده است. در عصر حاضر، با وجود اجرای محدود آن در برخی کشورها، انتقادات شدید بین المللی از منظر حقوق بشر و عدم تناسب جرم و مجازات، مراجع تقلید معاصر را به بحث و بررسی درباره امکان جایگزینی یا تعلیق آن، بر اساس مصلحت اسلام و مسلمین، واداشته است. این گفتمان های فقهی، نشان دهنده پویایی فقه در مواجهه با چالش های نوین و تلاش برای تبیین احکام الهی در پرتو مقتضیات زمان و مکان است.

منابع

• صحیح بخاری، ج ۹، کتاب الحدود، باب رجم الحبلی من الزنا إذا أحصنت.
• سفر خروج و سفر لاویان، عهد عتیق.
• قرآن کریم، سوره نور، آیه ۲.
• شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج ۵، ص ۴۴۵.
• طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام، ج ۱۰، ص ۴.
• صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۲.
• نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج ۴۱، ص ۳۳۵-۳۵۰.
• خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، ص ۲۴۵-۲۵۰.
• فتوای مراجع تقلید معاصر (استفتائات از آیت الله نوری همدانی، علوی گرگانی، مکارم شیرازی، سبحانی، موسوی اردبیلی).
• مقالات و کتب معتبر در حوزه تاریخ حقوق باستان و ادیان.
• گزارش های سازمان عفو بین الملل و دیده بان حقوق بشر.

پیوندهای خارجی

برای مطالعه بیشتر درباره سنگسار در ادیان، حقوق بشر و تحولات فقهی معاصر، می توانید به دائرةالمعارف های معتبر آنلاین و وب سایت های سازمان های حقوق بشری مراجعه نمایید.