فورک در ارز دیجیتال

فورک در ارز دیجیتال به معنای ایجاد تغییر در پروتکل یک بلاکچین است که می تواند منجر به انشعاب شبکه و گاهی تولد یک کوین جدید شود و این تحولات برای جامعه کاربری و مسیر توسعه پروژه های رمزارزی اهمیت زیادی دارند.

دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین همواره در حال تکامل و پیشرفت است. این پویایی، نیاز به به روزرسانی و تغییر در ساختار و قوانین شبکه های غیرمتمرکز را ایجاب می کند. فورک، که در لغت به معنای چنگال یا انشعاب است، دقیقاً به همین تغییرات در کد منبع و پروتکل های یک بلاکچین اشاره دارد. این مفهوم، ریشه در پروژه های نرم افزاری متن باز دارد که در آن هر فرد می تواند با تغییر در کدهای موجود، نسخه جدیدی از یک نرم افزار را ایجاد کند. در دنیای رمزارزها، فورک می تواند از یک تغییر جزئی در قوانین اجماع تا یک جدایی کامل و دائمی زنجیره را در بر بگیرد که هر یک پیامدهای خاص خود را برای کاربران، توسعه دهندگان و حتی قیمت دارایی دیجیتال مربوطه به همراه دارد. درک عمیق این پدیده برای هر فعال در بازار کریپتوکارنسی ضروری است.

فورک چیست؟

فورک به هرگونه تغییر در قوانین پروتکل یک بلاکچین گفته می شود. این تغییرات می توانند از اصلاحات کوچک و جزئی تا دگرگونی های اساسی در کد منبع شبکه متغیر باشند. در واقع، از آنجا که بلاکچین ها بر پایه یک سری قوانین برنامه نویسی شده عمل می کنند و اطلاعات ثبت شده روی آن ها غیرقابل تغییر است، هرگونه نیاز به بهبود، افزودن قابلیت های جدید یا رفع اشکالات امنیتی، مستلزم ایجاد تغییر در این قوانین است. این تغییرات، انشعاب یا فورک نامیده می شوند.

مفهوم فورک در ابتدا در توسعه نرم افزارهای متن باز (Open Source) به کار می رفت. در آنجا، زمانی که توسعه دهندگان تصمیم می گرفتند تغییرات قابل توجهی در کد یک پروژه ایجاد کنند که با نسخه های قبلی آن سازگار نباشد، یک فورک یا انشعاب جدید از پروژه اصلی ایجاد می شد. در بلاکچین نیز همین ایده حاکم است؛ با این تفاوت که فورک در بلاکچین به معنای تغییر در قوانینی است که نودها (گره ها) برای اعتبارسنجی تراکنش ها و بلوک ها از آن پیروی می کنند. اگر این تغییرات به اندازه کافی بزرگ باشند، ممکن است به دو زنجیره مستقل منجر شوند.

هدف از فورک می تواند بسیار متنوع باشد: از افزایش مقیاس پذیری شبکه و بهبود امنیت، تا حل اختلافات میان جامعه و توسعه دهندگان. هر فورک، چه برنامه ریزی شده و چه غیربرنامه ریزی شده، مسیر آینده دارایی دیجیتال مربوطه را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند منجر به ایجاد یک کوین جدید با ویژگی ها و قوانین متفاوت شود، در حالی که زنجیره اصلی نیز به فعالیت خود ادامه می دهد.

فورک به چه دلایلی اتفاق می افتد؟

فورک ها در بلاکچین ها به دلایل متعددی رخ می دهند که می توان آن ها را به دو دسته کلی فورک های برنامه ریزی شده و فورک های ناخواسته تقسیم کرد. فورک های ناخواسته معمولاً ناشی از کشف همزمان یک بلاک معتبر توسط دو ماینر یا مشکلات فنی دیگر هستند که به طور موقت باعث ایجاد دو زنجیره موازی می شوند. این نوع فورک ها معمولاً به سرعت توسط شبکه حل و فصل شده و اجماع بین نودها به سرعت برقرار می شود تا پایداری شبکه حفظ گردد و تأثیر بی ثبات کننده ای بر آن نداشته باشد.

با این حال، اکثر فورک های مهم و تاثیرگذار در دنیای ارزهای دیجیتال، برنامه ریزی شده و هدفمند هستند. این فورک ها به دلایل مختلفی توسط توسعه دهندگان یا جامعه یک بلاکچین پیشنهاد و اجرا می شوند. یکی از اصلی ترین دلایل، نیاز به افزودن قابلیت ها و ویژگی های جدید به شبکه است. همانند هر نرم افزار دیگری، بلاکچین ها نیز برای رقابتی ماندن و پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر کاربران، به بهبود و نوآوری مداوم نیاز دارند. این بهبودها می توانند شامل افزایش سرعت تراکنش ها، کاهش کارمزدها یا اضافه شدن امکانات جدید مانند قراردادهای هوشمند باشند.

دلیل مهم دیگر، رفع مشکلات امنیتی یا آسیب پذیری های کشف شده در پروتکل شبکه است. با گذشت زمان و افزایش پیچیدگی شبکه ها، ممکن است نقاط ضعف امنیتی کشف شوند که نیاز به اصلاح فوری دارند. فورک ها راهی برای پیاده سازی این اصلاحات حیاتی هستند. همچنین، گاهی اوقات فورک ها برای تغییر قوانین بنیادین شبکه، مانند تغییر در اندازه بلاک ها یا الگوریتم اجماع، به منظور بهبود مقیاس پذیری یا تمرکززدایی بیشتر، صورت می گیرند.

در برخی موارد، فورک ها نتیجه اختلافات عمیق در دیدگاه ها و فلسفه های جامعه پیرامون آینده یک دارایی دیجیتال هستند. این اختلافات می توانند بر سر نحوه مدیریت شبکه، میزان تمرکززدایی یا حتی نحوه برخورد با رویدادهای غیرمنتظره مانند هک ها باشند. در چنین شرایطی، بخشی از جامعه ممکن است تصمیم بگیرد با تغییر کد منبع، زنجیره جدیدی را با قوانین مورد نظر خود ایجاد کند و این اتفاق به تولد یک کوین جدید و جدایی دائمی از زنجیره اصلی منجر می شود.

معرفی انواع فورک

فورک ها در بلاکچین عمدتاً به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: سافت فورک و هارد فورک. تفاوت اصلی بین این دو در میزان سازگاری آن ها با نسخه های قبلی پروتکل شبکه است که پیامدهای متفاوتی را برای نودها و زنجیره به همراه دارد.

سافت فورک

سافت فورک (Soft Fork) یا انشعاب نرم، نوعی به روزرسانی نرم افزاری در پروتکل بلاکچین است که با نسخه های قبلی شبکه سازگار است. به عبارت دیگر، قوانینی که در یک سافت فورک معرفی می شوند، سختگیرانه تر از قوانین قبلی هستند و نودهایی که نرم افزار خود را به نسخه جدید آپدیت نکرده اند (نودهای قدیمی)، همچنان می توانند بلاک های تولید شده توسط نودهای به روزرسانی شده را معتبر بدانند و با آن ها تعامل داشته باشند.

اما نکته مهم اینجاست که نودهای قدیمی نمی توانند بلاک هایی را تولید کنند که با قوانین جدید سازگار نباشند و توسط نودهای جدید پذیرفته شوند. به عنوان مثال، اگر یک سافت فورک اندازه بلاک را از 1 مگابایت به 0.5 مگابایت کاهش دهد، نودهای قدیمی همچنان بلاک های 0.5 مگابایتی را معتبر می دانند، اما اگر خودشان بلاکی با اندازه 1 مگابایت تولید کنند، این بلاک توسط نودهای جدید رد خواهد شد. به همین دلیل، برای حفظ اجماع و جلوگیری از رد شدن بلاک هایشان، ماینرها و نودها به تدریج به نسخه جدید آپدیت می شوند.

با سافت فورک، زنجیره اصلی بلاکچین حفظ می شود و کوین جدیدی ایجاد نمی گردد. این نوع آپدیت ها معمولاً برای افزودن ویژگی های جدید، بهبود امنیت یا رفع اشکالات جزئی بدون نیاز به جدایی جامعه به کار می روند. نمونه بارز سافت فورک در بیت کوین، پیاده سازی سگویت (SegWit) بود که بهینه سازی تراکنش ها را بدون ایجاد کوین جدید به ارمغان آورد.

هارد فورک

هارد فورک (Hard Fork) یا انشعاب سخت، یک تغییر اساسی و دائمی در پروتکل بلاکچین است که با نسخه های قبلی شبکه کاملاً ناسازگار است. این بدان معناست که نودهایی که نرم افزار خود را به نسخه جدید آپدیت نکرده اند، دیگر نمی توانند با نودهای به روزرسانی شده تعامل داشته باشند و بلاک های تولیدی توسط آن ها را معتبر بدانند. در نتیجه، بلاکچین به دو زنجیره مجزا و مستقل تقسیم می شود که هر یک قوانین خاص خود را دنبال می کنند.

با وقوع هارد فورک، اغلب یک کوین جدید متولد می شود. این کوین جدید، تاریخچه تراکنش های خود را تا نقطه فورک با زنجیره اصلی به اشتراک می گذارد. به همین دلیل، دارندگان ارز دیجیتال اصلی در زمان فورک، به همان میزان از کوین جدید نیز به صورت رایگان دریافت می کنند. هارد فورک ها می توانند برنامه ریزی شده و با اجماع اکثریت جامعه برای ارتقاء شبکه (مانند فورک های اتریوم برای بهبود مقیاس پذیری) یا بحث برانگیز و ناشی از اختلافات عمیق در جامعه باشند که منجر به جدایی و تشکیل دو زنجیره رقیب می شوند.

یکی از معروف ترین نمونه های هارد فورک بحث برانگیز، جدایی بیت کوین کش از بیت کوین اصلی بود. این هارد فورک به دلیل اختلاف نظر بر سر اندازه بلاک ها و مقیاس پذیری بیت کوین رخ داد و منجر به ایجاد دو ارز دیجیتال مستقل شد. هارد فورک ها، به دلیل ماهیت ناسازگار خود، نیازمند آپدیت تمامی نودها برای ادامه فعالیت در زنجیره جدید هستند و در صورت عدم آپدیت، نودها در زنجیره قدیمی باقی مانده و از شبکه جدید جدا می شوند. این جدایی می تواند پیامدهای قابل توجهی بر جامعه، امنیت و ارزش دارایی دیجیتال داشته باشد.

تاثیر فورک بر قیمت ارز دیجیتال

فورک ها، به خصوص هارد فورک ها، می توانند تأثیرات قابل توجهی بر قیمت ارزهای دیجیتال داشته باشند. این تأثیرات پیچیده هستند و به عوامل مختلفی از جمله دلیل فورک، میزان حمایت جامعه، و شرایط کلی بازار بستگی دارند. سه عامل اصلی که فورک ها از طریق آن ها بر قیمت رمزارزها تأثیر می گذارند، شامل توزیع رایگان کوین های جدید، ایجاد احساسات عمومی متضاد، و تأثیرگذاری بر عرضه کوین ها هستند.

توزیع رایگان کوین های جدید

یکی از جذاب ترین پیامدهای یک هارد فورک بحث برانگیز برای سرمایه گذاران، توزیع رایگان کوین های جدید است. هنگامی که یک بلاکچین هارد فورک می شود و یک کوین جدید از آن انشعاب می یابد، تمام کاربرانی که تا قبل از زمان فورک، ارز دیجیتال اصلی را در کیف پول خود نگهداری می کرده اند، به همان نسبت از کوین جدید نیز دریافت می کنند. این اتفاق به دلیل مشترک بودن تاریخچه تراکنش ها تا نقطه فورک در هر دو زنجیره رخ می دهد.

این پدیده می تواند منجر به افزایش قابل توجه تقاضا برای ارز دیجیتال اصلی در آستانه فورک شود. سرمایه گذاران و تریدرها با انگیزه دریافت کوین جدید به صورت رایگان، اقدام به خرید کوین اصلی می کنند تا بتوانند پس از فورک، دارایی خود را در هر دو زنجیره داشته باشند. این افزایش تقاضا، به طور طبیعی می تواند قیمت کوین اصلی را در کوتاه مدت افزایش دهد. پس از فورک، ارزش کوین جدید نیز به عوامل مختلفی مانند پذیرش بازار، حمایت صرافی ها، و پویایی جامعه آن بستگی دارد.

توزیع رایگان کوین های جدید پس از هارد فورک، یکی از جذاب ترین مکانیسم ها برای سرمایه گذاران است که می تواند منجر به افزایش موقتی تقاضا برای ارز دیجیتال اصلی شود.

ایجاد احساسات عمومی متضاد (مثبت یا منفی) پیرامون پروژه

فورک ها، به ویژه هارد فورک ها، می توانند موجی از احساسات مثبت یا منفی را در جامعه ارزهای دیجیتال و بازار ایجاد کنند. اگر یک فورک به عنوان یک به روزرسانی نرم افزاری برنامه ریزی شده و موفقیت آمیز تلقی شود که قابلیت ها و مقیاس پذیری شبکه را بهبود می بخشد یا مشکلات امنیتی را حل می کند، می تواند احساسات مثبت و خوش بینی را در میان کاربران و سرمایه گذاران تقویت کند. این خوش بینی می تواند منجر به افزایش اعتماد به پروژه و در نتیجه افزایش تقاضا و قیمت دارایی دیجیتال مربوطه شود.

به عنوان مثال، هارد فورک هایی که منجر به پیاده سازی قراردادهای هوشمند یا بهبود چشمگیر در سرعت و کارایی شبکه می شوند، معمولاً با استقبال مثبتی مواجه می گردند. در مقابل، فورک های بحث برانگیز که ناشی از اختلافات عمیق در جامعه هستند و منجر به تقسیم شبکه و جامعه می شوند، می توانند احساسات منفی، عدم اطمینان و نگرانی را در بازار ایجاد کنند. این عدم اطمینان می تواند منجر به کاهش اعتماد و فروش کوین ها توسط سرمایه گذاران شود که در نهایت به کاهش قیمت ارز دیجیتال اصلی و کوین جدید منجر خواهد شد. در برخی موارد، این فورک ها می توانند امنیت شبکه را نیز تضعیف کرده و آن را در برابر حملاتی مانند حمله 51 درصد آسیب پذیر کنند.

تاثیرگذاری بر عرضه کوین ها

برخی از فورک ها مستقیماً بر قوانین اجماع شبکه تأثیر می گذارند که این امر به نوبه خود می تواند بر میزان عرضه یا نرخ عرضه کوین ها اثرگذار باشد. به عنوان مثال، یک فورک می تواند منجر به تغییر در پاداش استخراج بلاک ها، کاهش یا افزایش سقف عرضه کل کوین ها، یا تغییر در الگوریتم استخراج شود که همه این ها مستقیماً بر میزان در دسترس بودن کوین ها در بازار تأثیر می گذارند.

اگر یک فورک منجر به کاهش نرخ عرضه کوین های جدید یا سخت تر شدن فرآیند استخراج شود، این امر می تواند به مرور زمان به کاهش عرضه کل در بازار منجر گردد. در صورت ثابت ماندن یا افزایش تقاضا، کاهش عرضه می تواند به افزایش قیمت ارز دیجیتال کمک کند. برعکس، اگر فورکی باعث افزایش نرخ عرضه کوین ها یا آسان تر شدن استخراج شود، این امر می تواند به افزایش عرضه کلی و در نتیجه، در صورت ثابت ماندن تقاضا، به کاهش قیمت منجر شود.

این تغییرات در مکانیسم عرضه، به طور مستقیم بر روانشناسی بازار و تصمیمات سرمایه گذاری تأثیر می گذارد. تریدرها و ماینرها با در نظر گرفتن این تغییرات، استراتژی های خود را تنظیم می کنند که این موضوع نوسانات قیمتی را در پی خواهد داشت. بنابراین، فورک ها نه تنها از جنبه فنی، بلکه از منظر اقتصادی نیز دارای اهمیت بسیار بالایی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال هستند.

معروف ترین فورک های بیت کوین

بیت کوین، به عنوان اولین و بزرگترین بلاکچین، بیشترین تعداد فورک را در طول تاریخ خود تجربه کرده است. این فورک ها، هر یک با اهداف و پیامدهای خاص خود، نقش مهمی در شکل گیری اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایفا کرده اند. در ادامه به معرفی برخی از معروف ترین و تاثیرگذارترین فورک های بیت کوین می پردازیم.

اولین فورک بیت کوین و ظهور لایت کوین اکتبر 2011 (مهر 90)

لایت کوین (Litecoin)، که در اکتبر 2011 توسط چارلی لی (Charlie Lee)، مهندس سابق گوگل، معرفی شد، اغلب به عنوان اولین فورک قابل توجه بیت کوین شناخته می شود. با این حال، از نظر فنی، لایت کوین یک فورک از کد منبع بیت کوین است، نه یک انشعاب مستقیم از زنجیره آن. به این معنا که دارندگان بیت کوین در زمان راه اندازی لایت کوین، به صورت خودکار کوین LTC دریافت نکردند.

تفاوت های کلیدی لایت کوین با بیت کوین شامل الگوریتم استخراج متفاوت (Scrypt به جای SHA-256)، زمان تولید بلاک سریع تر (تقریباً 2.5 دقیقه به جای 10 دقیقه) و حداکثر عرضه کوین بیشتر (84 میلیون به جای 21 میلیون) است. هدف از ایجاد لایت کوین، ارائه یک نقره دیجیتال در کنار طلای دیجیتال بیت کوین بود که تراکنش های سریع تر و کم هزینه تر را برای استفاده های روزمره فراهم آورد. لایت کوین همچنین یکی از اولین شبکه هایی بود که قابلیت هایی مانند سگویت (SegWit) و شبکه لایتنینگ (Lightning Network) را برای بهبود مقیاس پذیری و سرعت تراکنش ها پیاده سازی کرد.

بیت کوین ایکس تی (Bitcoin XT) دسامبر 2014 (آذر 93)

بیت کوین ایکس تی (Bitcoin XT) یکی از اولین تلاش های جدی برای افزایش مقیاس پذیری بیت کوین از طریق افزایش اندازه بلاک بود. این پروژه در دسامبر 2014 توسط مایک هیرن (Mike Hearn) و گاوین اندرسون (Gavin Andresen) راه اندازی شد. هدف اصلی آن، افزایش ظرفیت تراکنش های شبکه از حدود 7 تراکنش در ثانیه به 24 تراکنش در ثانیه بود. برای دستیابی به این هدف، پیشنهاد شد که اندازه بلاک از 1 مگابایت به 8 مگابایت افزایش یابد.

در ابتدا، بیت کوین ایکس تی حمایت قابل توجهی از سوی برخی از نودها و ماینرها به دست آورد، اما با گذشت زمان و به دلیل عدم اجماع گسترده در جامعه بیت کوین بر سر تغییر اندازه بلاک، این پروژه نتوانست به اندازه کافی نود جذب کند. نگرانی ها در مورد تمرکززدایی و امنیت شبکه در صورت افزایش اندازه بلاک، مانع اصلی پذیرش آن شد. در نهایت، حمایت از بیت کوین ایکس تی کاهش یافت و این پروژه عملاً در سال 2016 به فراموشی سپرده شد و اکنون دیگر فعال نیست.

بیت کوین کلاسیک (Bitcoin Classic) فوریه 2016 (بهمن 94)

پس از شکست بیت کوین ایکس تی، بحث بر سر افزایش اندازه بلاک در جامعه بیت کوین همچنان ادامه داشت. در فوریه 2016، گروهی دیگر از توسعه دهندگان، پروژه بیت کوین کلاسیک (Bitcoin Classic) را با هدف ارائه راه حلی میانه برای مشکل مقیاس پذیری راه اندازی کردند. این پروژه پیشنهاد افزایش اندازه بلاک به 2 مگابایت را مطرح کرد که نسبت به پیشنهاد 8 مگابایتی بیت کوین ایکس تی، محافظه کارانه تر بود.

بیت کوین کلاسیک نیز مانند ایکس تی، در ابتدا توانست توجه برخی از نودها و حامیان افزایش اندازه بلاک را به خود جلب کند. هرچند این پروژه برای مدتی فعال بود و برخی از نودها آن را اجرا می کردند، اما نتوانست به اجماع لازم در جامعه بیت کوین دست یابد. در نهایت، با ظهور راه حل های دیگر برای مقیاس پذیری، مانند سگویت، و ادامه اختلافات در جامعه، بیت کوین کلاسیک نیز به تدریج حمایت خود را از دست داد و نتوانست به یک زنجیره اصلی و پایدار تبدیل شود.

بیت کوین سگویت (SegWit) دسامبر 2015 (آذر 94)

سگویت (Segregated Witness یا SegWit) یک سافت فورک مهم در بیت کوین بود که توسط پیتر ویله (Pieter Wuille)، یکی از توسعه دهندگان اصلی بیت کوین کور، در دسامبر 2015 پیشنهاد شد. هدف اصلی سگویت، حل مشکل مقیاس پذیری بیت کوین بدون افزایش مستقیم اندازه بلاک بود. این راه حل با تغییر نحوه ذخیره سازی داده های امضا در تراکنش ها، فضای بیشتری را در هر بلاک آزاد می کند و در نتیجه، امکان گنجاندن تراکنش های بیشتری را در هر بلاک فراهم می آورد.

سگویت در اوت 2017 به صورت رسمی فعال شد. این سافت فورک با کاهش حجم داده های تراکنش ها، به طور موثر اندازه بلاک مؤثر بیت کوین را افزایش داد و راه را برای پیاده سازی شبکه لایتنینگ (Lightning Network) که امکان انجام میکرو تراکنش های سریع و ارزان را فراهم می کند، هموار ساخت. سگویت به عنوان یک راه حل مقیاس پذیری درون زنجیره ای، با حفظ تمرکززدایی و امنیت بیت کوین، به طور گسترده ای توسط جامعه پذیرفته شد و به یکی از موفق ترین آپدیت های نرم افزاری بیت کوین تبدیل گشت.

بیت کوین کش (Bitcoin Cash) اوت 2017 (مرداد 96)

بیت کوین کش (Bitcoin Cash – BCH) نتیجه یک هارد فورک بحث برانگیز از بیت کوین اصلی است که در اوت 2017 اتفاق افتاد. این فورک به دلیل اختلاف نظر شدید در جامعه بیت کوین بر سر نحوه حل مشکل مقیاس پذیری رخ داد. در حالی که بخشی از جامعه از سگویت به عنوان راه حل اصلی حمایت می کردند، گروهی دیگر معتقد بودند که افزایش مستقیم اندازه بلاک، راه حل بهتری برای افزایش ظرفیت تراکنش ها و کاهش کارمزدها است.

توسعه دهندگان و ماینرهای حامی بیت کوین کش، اندازه بلاک را از 1 مگابایت به 8 مگابایت (و بعدها به 32 مگابایت) افزایش دادند تا امکان پردازش تعداد بیشتری تراکنش در هر بلاک فراهم شود. هدف آن ها، بازگرداندن بیت کوین به چشم انداز اولیه ساتوشی ناکاموتو به عنوان یک سیستم پول نقد الکترونیکی برای پرداخت های روزمره بود. بیت کوین کش به عنوان یک کوین جدید متولد شد و دارندگان بیت کوین اصلی در زمان فورک، به همان میزان BCH دریافت کردند. این فورک منجر به جدایی جامعه و ایجاد دو زنجیره رقیب شد که هر یک مسیر توسعه خود را ادامه دادند.

بیت کوین گلد (Bitcoin Gold) اکتبر 2017 (مهر 96)

بیت کوین گلد (Bitcoin Gold – BTG) یکی دیگر از هارد فورک های بیت کوین است که در اکتبر 2017، مدت کوتاهی پس از بیت کوین کش، ظهور کرد. هدف اصلی این فورک، تمرکززدایی مجدد فرآیند استخراج بیت کوین بود. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور دستگاه های استخراج تخصصی ASIC، استخراج بیت کوین به سمت تمرکز و انحصار در دست شرکت های بزرگ و ماینرهای با سرمایه بالا پیش رفته بود.

بیت کوین گلد با تغییر الگوریتم استخراج از SHA-256 به Equihash، امکان استخراج با استفاده از کارت های گرافیک (GPU) را فراهم آورد. این تغییر با هدف بازگرداندن فرصت استخراج به ماینرهای کوچک و انفرادی صورت گرفت تا شبکه از نظر تمرکززدایی قوی تر شود. با این حال، بیت کوین گلد نیز با چالش هایی از جمله حملات 51 درصدی مواجه شد که امنیت شبکه آن را به خطر انداخت. این فورک نیز منجر به ایجاد یک کوین جدید شد و دارندگان بیت کوین در زمان فورک، به همان میزان BTG دریافت کردند.

بیت کوین دایموند (Bitcoin Diamond) نوامبر 2017 (آبان 96)

بیت کوین دایموند (Bitcoin Diamond – BCD) در نوامبر 2017، در اوج فورک های بیت کوین، به وجود آمد. این فورک با اهداف جاه طلبانه ای مانند کاهش کارمزد تراکنش ها، افزایش سرعت تأیید تراکنش ها، بهبود مقیاس پذیری و تمرکززدایی بیشتر استخراج طراحی شد. تیم پشتیبان BCD معتقد بود که بیت کوین اصلی در حفظ تمرکززدایی ساتوشی ناکاموتو با مشکل مواجه شده است، زیرا ماینینگ به دلیل دستگاه های ASIC به شدت متمرکز شده بود.

بیت کوین دایموند برای مقابله با تمرکز ماینینگ، از یک الگوریتم اثبات کار متفاوت و مقاوم در برابر ASIC استفاده می کند. علاوه بر این، این فورک اندازه بلاک خود را به 8 مگابایت افزایش داد و تلاش کرد ظرفیت پردازش تراکنش ها را به 100 TPS (تراکنش در ثانیه) برساند. همچنین، تعداد کل کوین های BCD به 210 میلیون افزایش یافت که 10 برابر بیت کوین اصلی است. با وجود این تغییرات، بیت کوین دایموند نتوانست به محبوبیت و پذیرش گسترده ای دست یابد و در مقایسه با سایر فورک های بیت کوین، کمتر شناخته شده است.

دیگر فورک های معروف در بازار ارز دیجیتال

فورک ها تنها به بیت کوین محدود نمی شوند و در بسیاری از بلاکچین های دیگر نیز رخ داده اند. این انشعاب ها، هر یک به دلایل خاص خود، منجر به تغییرات مهمی در شبکه ها و گاهی اوقات تولد ارزهای دیجیتال جدید شده اند. در ادامه به دو نمونه از معروف ترین فورک ها در بازار آلت کوین ها می پردازیم.

انشعاب اتریوم

یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین فورک ها در تاریخ ارزهای دیجیتال، انشعاب اتریوم (Ethereum) است که در سال 2016 رخ داد. این فورک در پی یک حمله هکری بزرگ به سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) اتفاق افتاد که منجر به سرقت حدود 50 میلیون دلار اتریوم شد. جامعه اتریوم بر سر نحوه واکنش به این سرقت به دو دسته تقسیم شد: یک گروه معتقد بودند که برای بازگرداندن وجوه سرقت شده و نجات پروژه DAO، باید زنجیره اتریوم را به قبل از حمله بازگرداند (هارد فورک).

گروه دیگر، به اصول تغییرناپذیری بلاکچین پایبند بودند و با بازگرداندن زنجیره مخالف بودند، زیرا این کار را نقض روح غیرمتمرکز بلاکچین می دانستند. در نهایت، اکثریت جامعه و توسعه دهندگان اصلی، از جمله ویتالیک بوترین (خالق اتریوم)، به نفع هارد فورک رأی دادند. این فورک در 20 ژوئیه 2016 اجرا شد و زنجیره جدیدی با نام اتریوم (Ethereum – ETH) شکل گرفت که در آن تراکنش های مربوط به هک DAO باطل شدند. زنجیره قدیمی که به اصول تغییرناپذیری پایبند ماند و وجوه سرقت شده را بازنگرداند، با نام اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic – ETC) به حیات خود ادامه داد. این فورک به وضوح نشان دهنده ابعاد اجتماعی و حاکمیتی فورک ها در جامعه بلاکچین است.

فورک های مونرو

مونرو (Monero – XMR)، یک ارز دیجیتال متمرکز بر حریم خصوصی، نیز بارها فورک را تجربه کرده است. این فورک ها عمدتاً با هدف افزایش امنیت، بهبود حریم خصوصی و مقاومت در برابر دستگاه های استخراج تخصصی (ASIC) انجام شده اند. مونرو به طور منظم آپدیت های نرم افزاری را از طریق سافت فورک ها یا هارد فورک های برنامه ریزی شده انجام می دهد تا اطمینان حاصل کند که الگوریتم استخراج آن در برابر ASICها مقاوم باقی می ماند و تمرکززدایی ماینینگ حفظ می شود.

این فورک ها معمولاً شامل تغییراتی در الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) شبکه هستند. به عنوان مثال، مونرو در سال های گذشته چندین بار الگوریتم استخراج خود را تغییر داده تا از تسلط ماینرهای ASIC جلوگیری کند و به ماینرهای CPU/GPU امکان استخراج را بدهد. این فورک ها معمولاً هارد فورک های برنامه ریزی شده و غیربحث برانگیز هستند که با اجماع جامعه انجام می شوند و منجر به ایجاد کوین های جدید مستقل نمی شوند، بلکه زنجیره اصلی را به نسخه بهبودیافته منتقل می کنند. این رویکرد به مونرو کمک کرده تا ویژگی حریم خصوصی و مقاومت در برابر تمرکز خود را حفظ کند.

سوالات متداول

آیا می توان گفت که لایت کوین یک نمونه موفق فورک است؟

بله، لایت کوین را می توان یک نمونه موفق از فورک کد منبع بیت کوین دانست. این ارز دیجیتال به دلیل نوآوری هایی مانند زمان بلاک سریع تر و پیاده سازی سگویت، توانست جایگاه خود را در بازار پیدا کند و به عنوان یکی از رمزارزهای مهم شناخته شود.

تفاوت سافت فورک و هارد فورک در چیست؟

تفاوت اصلی در سازگاری آن هاست. سافت فورک با نسخه های قبلی سازگار است و نودهای قدیمی همچنان می توانند با شبکه جدید تعامل کنند. اما هارد فورک ناسازگار است و نودهای قدیمی پس از آن از شبکه جدید جدا می شوند که اغلب منجر به ایجاد یک کوین جدید می گردد.

آیا فورک خطرناک است؟

فورک ها ذاتاً خطرناک نیستند و اغلب برای بهبود شبکه انجام می شوند. با این حال، هارد فورک های بحث برانگیز می توانند منجر به جدایی جامعه، نوسانات قیمتی و در موارد نادر، کاهش امنیت شبکه (مثلاً در صورت حمله 51 درصد) شوند.