مدارک لازم برای مرخصی زندانی: راهنمای کامل شرایط و مراحل دریافت
برای مرخصی زندانی چه مدارکی لازم است؟ راهنمای جامع و گام به گام ۱۴۰۳
برای درخواست مرخصی زندانی، جمع آوری مجموعه ای از مدارک هویتی، قضایی و تضمینی ضروری است که شامل کارت ملی، شناسنامه، حکم محکومیت، درخواست کتبی موجه و اسناد مربوط به وثیقه می شود. این فرآیند بسته به نوع مرخصی و شرایط پرونده، مدارک اختصاصی دیگری مانند گواهی پزشکی یا گواهی فوت بستگان را نیز می طلبد که باید با دقت و نظم تهیه و ارائه شوند.
فراهم آوردن امکان مرخصی برای زندانیان نه تنها فرصتی برای ترمیم روابط خانوادگی و اجتماعی فراهم می آورد، بلکه در بسیاری از موارد به روند اصلاح و بازپروری آنها نیز کمک شایانی می کند. با این حال، دستیابی به این مهم مستلزم آشنایی کامل با قوانین، مقررات و به ویژه مدارک مورد نیاز است. پیچیدگی های اداری و حقوقی موجود در این مسیر می تواند برای خانواده ها و وکلای آنها چالش برانگیز باشد. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی تدوین شده تا تمامی ذی نفعان را با وضوح کامل از مدارک لازم، نحوه تهیه و فرآیند درخواست مرخصی آگاه سازد و از سردرگمی و استرس های احتمالی بکاهد. اطلاع دقیق از مراحل و مدارک، گامی اساسی در تسریع و تسهیل این فرآیند قانونی است.
مرخصی زندانی چیست و چه انواعی دارد؟
مرخصی زندانی به معنای خروج موقت زندانی از زندان با مجوز مراجع قضایی و تحت شرایط خاص است. این امکان با هدف فراهم آوردن فرصتی برای زندانیان جهت رسیدگی به امور شخصی، خانوادگی، درمانی یا آموزشی، و همچنین کاهش آسیب های ناشی از حبس طولانی مدت پیش بینی شده است. انواع مرخصی بسته به دلیل درخواست و شرایط خاص پرونده متفاوت است:
تعریف قانونی مرخصی زندانی
از منظر قانونی، مرخصی زندانی به خروج موقت فرد از محل حبس برای مدت معین و با هدف مشخص اشاره دارد که تحت نظارت قوه قضائیه و سازمان زندان ها صورت می گیرد. این امر در ماده ۱۱۷ آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۱۳۹۷ مورد اشاره قرار گرفته و از جمله حقوقی است که با رعایت شرایط قانونی و تصمیم مرجع قضایی صالح، به زندانی اعطا می شود. هدف اصلی مرخصی، حفظ روابط خانوادگی و اجتماعی زندانی، انجام امور ضروری و درمانی، و تسهیل بازگشت تدریجی او به جامعه است.
انواع رایج مرخصی زندانیان
مرخصی زندانیان به دسته های مختلفی تقسیم می شود که هر یک شرایط و مدارک خاص خود را دارند:
- مرخصی عادی: این نوع مرخصی رایج ترین شکل مرخصی است که به زندانیان واجد شرایط (معمولاً پس از طی بخشی از دوران محکومیت و داشتن رفتار مناسب) برای دیدار با خانواده، رسیدگی به امور شخصی و تفریح اعطا می شود. مدت زمان و دفعات اعطای آن به نظر قاضی و مقررات داخلی زندان بستگی دارد.
- مرخصی استعلاجی: زمانی که زندانی نیازمند درمان پزشکی خارج از امکانات زندان باشد، مرخصی استعلاجی به او داده می شود. این مرخصی معمولاً با ارائه گواهی پزشکی معتبر و تأییدیه پزشک زندان یا پزشکی قانونی صورت می گیرد.
- مرخصی اضطراری: این نوع مرخصی در شرایط خاص و غیرقابل پیش بینی مانند فوت بستگان درجه یک (پدر، مادر، همسر، فرزند)، ازدواج خود زندانی یا فرزندش، یا حضور در دادگاه یا سایر مراجع قضایی به دلایل ضروری و موجه اعطا می شود.
- مرخصی اشتغال و آموزش: با هدف فراهم آوردن زمینه اشتغال یا ادامه تحصیل برای زندانیان واجد شرایط، مرخصی اشتغال یا آموزش اعطا می شود. این مرخصی به زندانی کمک می کند تا مهارت های لازم برای بازگشت به زندگی عادی را کسب کند.
مدارک عمومی و هویتی لازم برای درخواست مرخصی
تهیه مدارک عمومی و هویتی، اولین گام در فرآیند درخواست مرخصی برای زندانی است. این مدارک برای شناسایی دقیق زندانی و فرد درخواست کننده، و همچنین احراز شرایط اولیه قانونی مورد نیاز هستند.
مدارک مربوط به زندانی
مدارک شناسایی و قضایی زندانی از اهمیت بالایی برخوردارند و باید به صورت کامل و دقیق تهیه شوند:
- تصویر خوانا از کارت ملی و شناسنامه زندانی: این مدارک برای احراز هویت زندانی و ثبت اطلاعات دقیق او در سیستم قضایی و زندان ضروری است. اطمینان از خوانا بودن کپی ها بسیار مهم است.
- کپی حکم محکومیت و شماره پرونده قضایی: اگرچه این اطلاعات در دسترس مراجع قضایی و اداره زندان قرار دارد، اما در درخواست کتبی مرخصی باید به صورت دقیق ذکر شود. ارائه کپی حکم محکومیت به تسریع فرآیند کمک می کند و مبنای بررسی مدت زمان سپری شده از محکومیت و امکان اعطای مرخصی است.
- گزارش وضعیت رفتاری و آموزشی زندانی از اداره زندان: این گزارش توسط خود اداره زندان تهیه می شود و شامل اطلاعاتی در مورد رفتار زندانی در طول حبس، مشارکت در برنامه های اصلاحی و آموزشی، و هرگونه تخلف یا تقدیر است. رفتار مناسب زندانی یکی از مهمترین شروط اعطای مرخصی است. متقاضی باید از طریق زندان پیگیر تهیه این گزارش باشد.
مدارک مربوط به درخواست کننده مرخصی
فردی که پیگیر مرخصی زندانی است، معمولاً یکی از بستگان نزدیک یا وکیل اوست و باید مدارک خود را نیز ارائه دهد:
- تصویر خوانا از کارت ملی و شناسنامه درخواست کننده: برای احراز هویت فرد پیگیر مرخصی و ثبت اطلاعات تماس او لازم است.
- مدارک اثبات رابطه خویشاوندی با زندانی: برای اثبات نسبت قانونی درخواست کننده با زندانی، ارائه مدارکی مانند کپی سند ازدواج (برای همسر)، کپی شناسنامه (برای والد، فرزند، یا سایر بستگان درجه یک که نسبت در آن قید شده باشد) ضروری است. این مدارک باید به صورت برابر اصل شده ارائه شوند.
- وکالت نامه رسمی (در صورت اقدام توسط وکیل دادگستری): اگر وکیل دادگستری از طرف خانواده یا خود زندانی پیگیر مرخصی است، ارائه وکالت نامه رسمی که حدود اختیارات وکیل را مشخص می کند، الزامی است.
درخواست کتبی مرخصی: مهمترین مدرک اولیه
درخواست کتبی مرخصی، سندی حیاتی است که پایه و اساس فرآیند بررسی تقاضای مرخصی را تشکیل می دهد. بدون ارائه یک درخواست کتبی و موجه، هیچ گونه اقدامی برای اعطای مرخصی صورت نخواهد گرفت. این درخواست باید با دقت و وضوح کامل تنظیم شود تا ابهامی برای مراجع قضایی باقی نماند.
اهمیت و ضرورت ارائه درخواست کتبی
بر خلاف تصور برخی افراد، درخواست شفاهی برای مرخصی زندانی به هیچ عنوان مورد پذیرش مراجع قضایی و اداره زندان قرار نمی گیرد. درخواست کتبی، سندی رسمی است که اطلاعات لازم را به صورت مکتوب و قابل استناد در اختیار مقام قضایی قرار می دهد. این سند باید شامل تمامی جزئیات مهم باشد تا قاضی بتواند با توجه به آن، تصمیم گیری مناسبی داشته باشد. یک درخواست دقیق و مستدل، فرآیند بررسی را تسریع بخشیده و احتمال موافقت با مرخصی را افزایش می دهد.
محتوای اصلی درخواست نامه
درخواست کتبی مرخصی باید شامل اطلاعات زیر باشد:
- اطلاعات کامل زندانی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، شماره پرونده قضایی، و محل دقیق نگهداری (نام زندان و اندرزگاه).
- اطلاعات کامل درخواست کننده: نام، نام خانوادگی، شماره ملی، نشانی کامل، شماره تماس (همراه و ثابت)، و نسبت دقیق با زندانی (همسر، فرزند، والد و…).
- ذکر دقیق و موجه علت درخواست مرخصی: این بخش قلب درخواست محسوب می شود. باید به صورت کامل، با جزئیات و مستدل، دلیل درخواست مرخصی را شرح دهید. برای مثال، اگر مرخصی استعلاجی است، باید به نوع بیماری، فوریت درمان و عدم امکان درمان در زندان اشاره شود. اگر فوت بستگان است، نام متوفی و نسبت او با زندانی ذکر شود.
- مدت زمان پیشنهادی مرخصی: مدت زمان مورد درخواست برای مرخصی باید واقع بینانه و متناسب با علت درخواست باشد.
- تعهد رسمی به بازگشت زندانی: در این بخش باید به صراحت تعهد داده شود که زندانی پس از اتمام مدت مرخصی، در تاریخ مقرر به زندان بازخواهد گشت. همچنین، باید اعلام شود که فرد آماده معرفی وثیقه یا کفالت لازم برای تضمین بازگشت است.
- تاریخ و امضای درخواست کننده: در انتهای نامه، تاریخ تنظیم درخواست و امضای درخواست کننده باید درج شود.
درخواست کتبی مرخصی، به منزله شناسنامه تقاضای شماست. دقت در نگارش و تکمیل آن می تواند سرنوشت درخواست را تغییر دهد. هرگونه ابهام یا نقص، می تواند به رد درخواست منجر شود.
مدارک مرتبط با وثیقه (تضمین بازگشت زندانی)
یکی از مهمترین مراحل در فرآیند درخواست مرخصی زندانی، ارائه وثیقه یا معرفی کفیل برای تضمین بازگشت زندانی به زندان در پایان دوره مرخصی است. وثیقه، ابزاری قانونی برای اطمینان خاطر مراجع قضایی از اجرای تعهدات زندانی محسوب می شود.
وثیقه چیست و چرا لازم است؟
وثیقه در اصطلاح حقوقی، مال یا مبلغی است که متهم یا محکوم علیه (یا شخص ثالث) نزد مراجع قضایی می گذارد تا تضمین کند در مواقع لزوم و پس از آزادی موقت یا مرخصی، در مرجع قضایی یا محل حبس حاضر خواهد شد. هدف اصلی از اخذ وثیقه، جلوگیری از فرار زندانی و تضمین اجرای عدالت است. بدون وثیقه کافی، مرخصی در بسیاری از جرائم و شرایط معمولاً امکان پذیر نیست.
انواع وثیقه و مدارک خاص هر یک
وثیقه می تواند به اشکال مختلفی ارائه شود که هر یک مدارک و شرایط خاص خود را دارند:
| نوع وثیقه | مدارک مورد نیاز |
|---|---|
| وجه نقد | فیش واریزی به حساب سپرده دادگستری به میزان مبلغ تعیین شده توسط مقام قضایی. |
| ضمانت نامه بانکی | اصل ضمانت نامه بانکی معتبر، دارای تاریخ انقضای کافی و صادر شده از سوی بانک های مجاز به نام مرجع قضایی ذی صلاح. |
| سند ملکی (مال غیرمنقول) |
|
| مال منقول (در موارد خاص و محدود) |
|
| اجاره سند | در مواردی که خانواده زندانی فاقد وثیقه ملکی یا نقدی کافی باشند، می توانند از طریق موسسات معتبر نسبت به اجاره سند ملکی اقدام کنند. مدارک مورد نیاز شامل قرارداد اجاره سند بین وثیقه گذار (مالک سند) و اجاره کننده (خانواده زندانی)، و همچنین تمامی مدارک لازم برای سند ملکی که در بالا ذکر شد، خواهد بود. لازم به ذکر است که در این حالت، تضمیناتی از سوی اجاره کننده به وثیقه گذار ارائه می شود تا در صورت عدم بازگشت زندانی، وثیقه گذار متضرر نشود. |
تعهدات و مسئولیت های وثیقه گذار
وثیقه گذار، چه خود زندانی باشد و چه شخص ثالث، مسئولیت سنگینی را بر عهده می گیرد. در صورت عدم بازگشت زندانی در موعد مقرر و بدون عذر موجه، وثیقه او توسط مراجع قضایی ضبط خواهد شد. این امر به معنای انتقال مالکیت وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، یا مال غیرمنقول (سند ملکی) به نفع دولت است. وثیقه گذار باید از این عواقب آگاه باشد و تنها در صورت اطمینان کامل از بازگشت زندانی، اقدام به معرفی وثیقه کند.
نکات مهم در مورد مبلغ وثیقه
مبلغ وثیقه توسط مقام قضایی (دادستان یا بازپرس) و بر اساس نوع جرم ارتکابی، میزان مجازات قانونی، سوابق کیفری زندانی، میزان خسارت وارده به بزه دیده و سایر شرایط پرونده تعیین می شود. این مبلغ می تواند بسیار متغیر باشد و از چند میلیون تومان تا ده ها میلیارد تومان متغیر باشد. وثیقه گذار یا درخواست کننده مرخصی می تواند در صورت اعتراض به مبلغ تعیین شده وثیقه، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ، اعتراض خود را به دادگاه یا دادسرای صادرکننده وثیقه تسلیم کند.
مدارک اختصاصی برای انواع خاص مرخصی
علاوه بر مدارک عمومی و وثیقه، برخی انواع مرخصی نیازمند ارائه مدارک اختصاصی هستند که باید دلیل موجه بودن درخواست مرخصی را به اثبات برسانند.
مرخصی استعلاجی
برای درخواست مرخصی استعلاجی، هدف اصلی اثبات فوریت و ضرورت درمان خارج از زندان است:
- گواهی پزشکی معتبر از پزشک معالج متخصص: این گواهی باید شامل تشخیص بیماری، وضعیت جسمانی زندانی، ضرورت درمان خارج از زندان و مدت زمان تقریبی مورد نیاز برای درمان باشد.
- تأییدیه پزشک زندان و یا پزشکی قانونی: گواهی پزشک معالج باید توسط پزشک زندان و در صورت لزوم، توسط پزشکی قانونی تأیید شود تا اعتبار آن برای مراجع قضایی محرز گردد.
- نتایج آزمایشات، تصاویر رادیولوژی و سایر مدارک درمانی مرتبط: برای پشتیبانی از گواهی پزشکی، ارائه مستندات پزشکی مانند نتایج آزمایش خون، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی، و گزارش های جراحی ضروری است.
- گزارش از وضعیت سلامتی زندانی توسط بهداری زندان: این گزارش وضعیت فعلی سلامتی زندانی و سابقه درمان های انجام شده در زندان را تشریح می کند.
مرخصی فوت بستگان درجه یک (پدر، مادر، همسر، فرزند)
در شرایط فوت، زمان و سرعت عمل در تهیه مدارک اهمیت ویژه ای دارد:
- گواهی فوت متوفی: ارائه گواهی فوت رسمی که توسط ثبت احوال صادر شده، الزامی است.
- مدارک اثبات رابطه خویشاوندی درجه یک: کپی شناسنامه زندانی و متوفی که رابطه خویشاوندی (پدر، مادر، همسر، فرزند) را به وضوح نشان دهد، لازم است.
مرخصی ازدواج (خود زندانی یا فرزند)
برای مرخصی مربوط به مراسم ازدواج، باید مدارکی دال بر قطعیت برگزاری مراسم ارائه شود:
- مدارک مربوط به برگزاری مراسم ازدواج: شامل دعوت نامه مراسم، برگه رزرو سالن عقد/عروسی، و یا تأییدیه دفتر ازدواج با ذکر زمان و مکان دقیق مراسم.
- کپی شناسنامه و کارت ملی همسر/فرزند: برای احراز هویت طرف دیگر ازدواج.
مرخصی شرکت در آزمون یا آموزش
برای مرخصی های آموزشی و تحصیلی، مستندات رسمی از نهاد برگزارکننده مورد نیاز است:
- مدارک ثبت نام در آزمون/دوره آموزشی: فیش ثبت نام یا هر مدرکی که نشان دهنده ثبت نام رسمی زندانی در یک آزمون یا دوره آموزشی معتبر باشد.
- کارت ورود به جلسه (در صورت وجود): برای آزمون هایی که کارت ورود به جلسه دارند، ارائه آن الزامی است.
- تأییدیه محل برگزاری آزمون/دوره: نام و نشانی دقیق محل برگزاری آزمون یا کلاس های آموزشی.
فرآیند و مراجع ارائه مدارک
شناخت دقیق فرآیند و مراجع ذی صلاح برای ارائه مدارک، از اتلاف وقت و سردرگمی جلوگیری می کند. این فرآیند معمولاً از اداره زندان آغاز و به مراجع قضایی ختم می شود.
شروع فرآیند: اداره زندان
معمولاً اولین گام برای درخواست مرخصی، از طریق مسئولین مربوطه در اداره زندان محل نگهداری زندانی صورت می گیرد. درخواست کتبی به همراه مدارک اولیه باید به دفتر مددکاری یا مسئول مربوطه در زندان ارائه شود. اداره زندان پس از بررسی اولیه مدارک و سوابق رفتاری زندانی، گزارش های لازم را تهیه و به مرجع قضایی صالح ارسال می کند.
ارجاع به مراجع قضایی: دادسرا یا دادگاه
پس از بررسی های اولیه در زندان، پرونده درخواست مرخصی به مرجع قضایی مربوطه ارجاع داده می شود. این مرجع ممکن است شعبه اجرای احکام دادسرا باشد که مسئول نظارت بر اجرای احکام است، یا در برخی موارد به دادگاهی که حکم را صادر کرده است (به ویژه در پرونده های خاص یا اعتراضات). قاضی اجرای احکام یا قاضی ناظر بر زندان، با بررسی تمامی مدارک، گزارش های زندان، و شرایط قانونی، در مورد اعطای مرخصی و تعیین میزان وثیقه تصمیم گیری می کند.
نحوه پیگیری درخواست و زمان بندی احتمالی
پیگیری مستمر درخواست مرخصی از اهمیت بالایی برخوردار است. خانواده زندانی یا وکیل او باید به طور منظم وضعیت پرونده را از اداره زندان و سپس از شعبه اجرای احکام یا دادگاه مربوطه استعلام کنند. زمان بندی تأیید درخواست مرخصی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله حجم کاری مراجع قضایی، پیچیدگی پرونده، کامل بودن مدارک و نوع مرخصی. این فرآیند ممکن است از چند روز تا چند هفته به طول انجامد. صبر و پیگیری مستمر، از ارکان اصلی موفقیت در این مرحله است.
نکات مهم و توصیه های کلیدی
دستیابی به مرخصی برای زندانی نیازمند دقت، آگاهی و برنامه ریزی است. رعایت نکات زیر می تواند به تسهیل این فرآیند کمک شایانی کند.
دقت حداکثری در تهیه مدارک
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در درخواست مرخصی، دقت در تهیه و ارائه تمامی مدارک است. کوچکترین نقص یا عدم خوانایی در مدارک می تواند به تأخیر در رسیدگی یا حتی رد درخواست منجر شود. قبل از ارائه، تمامی مدارک را چندین بار از نظر صحت اطلاعات، کامل بودن و وضوح بررسی کنید. اطمینان از مطابقت اطلاعات هویتی و قضایی در تمامی اسناد، حیاتی است.
کپی برابر اصل
بسیاری از مراجع قضایی و اداری، تنها کپی هایی را می پذیرند که توسط مراجع ذی صلاح (مانند دفاتر اسناد رسمی یا دادگستری) برابر اصل شده باشند. این اقدام به تأیید صحت کپی ها و جلوگیری از جعل کمک می کند. بنابراین، پس از تهیه کپی از مدارک اصلی، حتماً نسبت به برابر اصل کردن آنها اقدام کنید.
مشاوره حقوقی
با توجه به پیچیدگی های قوانین و مقررات مربوط به مرخصی زندانیان، دریافت مشاوره از یک وکیل متخصص در امور کیفری و زندانیان قویاً توصیه می شود. وکیل می تواند با آگاهی از جدیدترین بخشنامه ها و رویه های قضایی، شما را در تهیه مدارک، تنظیم درخواست کتبی، تعیین نوع وثیقه و پیگیری پرونده یاری رساند. این امر نه تنها از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری می کند، بلکه فرآیند را به طور چشمگیری تسریع می بخشد.
عدم پرداخت وجه به اشخاص متفرقه
متاسفانه، سودجویانی وجود دارند که با وعده تأمین وثیقه یا تسریع در روند مرخصی، اقدام به کلاهبرداری می کنند. توصیه اکید می شود که هرگز به اشخاص متفرقه و خارج از چارچوب قانونی، وجهی را پرداخت نکنید. تمامی پرداخت های مربوط به وثیقه باید به حساب سپرده دادگستری واریز شده و رسید رسمی آن دریافت شود. برای اجاره سند نیز، حتماً از طریق موسسات معتبر و با قرارداد رسمی اقدام کنید.
امکان اعتراض به میزان وثیقه
در صورتی که مبلغ وثیقه تعیین شده توسط مقام قضایی را نامتناسب و بیش از حد توان خود می دانید، حق اعتراض دارید. این اعتراض باید ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ قرار وثیقه، به صورت کتبی به دادگاه یا دادسرای صادرکننده قرار ارائه شود. مقام قضایی مکلف است اعتراض شما را بررسی و در صورت لزوم، دستور کارشناسی مجدد یا تعدیل مبلغ وثیقه را صادر کند.
رعایت دقیق قوانین و پیگیری مستمر، کلید موفقیت در فرآیند درخواست مرخصی زندانی است. عجله و ناآگاهی می تواند منجر به طولانی تر شدن فرآیند و حتی نتیجه نامطلوب شود.
پرسش های متداول
اگر هیچ مالی برای وثیقه نداشته باشیم، می توانیم مرخصی بگیریم؟
بله، در صورتی که امکان ارائه وثیقه ملکی یا نقدی را نداشته باشید، دو راهکار اصلی وجود دارد. یکی معرفی کفیل است؛ به این معنا که فردی معتبر (کفیل) با ارائه فیش حقوقی یا سند ملکی خود تعهد به حضور زندانی در زمان مقرر می دهد. راهکار دیگر، استفاده از خدمات موسسات معتبر برای اجاره سند است که طی قراردادی رسمی و با دریافت تضمینات لازم، سند ملکی برای وثیقه فراهم می کنند. در هر دو حالت، شرایط و مراحل قانونی خاصی باید طی شود.
اجاره سند برای مرخصی زندانی چه مراحلی دارد و مدارک آن چیست؟
مراحل اجاره سند معمولاً شامل تماس با موسسه، امضای قرارداد اجاره، ارزیابی ملک توسط کارشناس رسمی دادگستری، ثبت بازداشت سند در اداره ثبت، و تحویل مدارک به دادگاه است. مدارک مورد نیاز علاوه بر قرارداد اجاره سند، تمامی مدارک مربوط به مالکیت سند ملکی (اصل سند، استعلام ثبتی، کارت ملی و شناسنامه مالک) و تضمینات لازم از سوی اجاره کننده (مانند سفته یا چک) برای وثیقه گذار است تا در صورت عدم بازگشت زندانی، زیان مالی متوجه وثیقه گذار نشود.
چه مدت طول می کشد تا درخواست مرخصی تایید شود؟
مدت زمان تایید درخواست مرخصی متغیر است و به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع جرم، سوابق زندانی، کامل بودن مدارک، حجم کاری شعبه قضایی، و فوریت درخواست مرخصی (مانند موارد استعلاجی یا فوت) می شود. به طور کلی، ممکن است این فرآیند از چند روز تا چند هفته به طول انجامد. پیگیری مستمر وکیل یا خانواده می تواند به تسریع آن کمک کند.
در صورت عدم بازگشت زندانی در موعد مقرر چه اتفاقی می افتد؟
در صورت عدم بازگشت زندانی به زندان در موعد مقرر و بدون ارائه عذر موجه، مقام قضایی دستور ضبط وثیقه را صادر می کند. این به معنای از دست دادن مال مورد وثیقه (وجه نقد، ضمانت نامه بانکی یا سند ملکی) به نفع دولت است. اگر وثیقه گذار شخص ثالث باشد، به او اخطار داده می شود که زندانی را تحویل دهد و در صورت عدم انجام، وثیقه ضبط خواهد شد. علاوه بر این، زندانی متواری تحت تعقیب قرار می گیرد و با مجازات های جدیدی (مانند افزایش مدت محکومیت) مواجه خواهد شد.
آیا وثیقه پس از اتمام مرخصی و بازگشت زندانی قابل استرداد است؟
بله، پس از اتمام مدت مرخصی و بازگشت زندانی به زندان در موعد مقرر، وثیقه توسط مراجع قضایی آزاد می شود. وثیقه گذار یا وکیل او می تواند با ارائه گواهی بازگشت زندانی از سوی اداره زندان به شعبه اجرای احکام، نسبت به استرداد وثیقه خود اقدام کند. فرآیند استرداد نیز ممکن است چند روز تا چند هفته به طول انجامد و شامل رفع بازداشت سند یا عودت وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی می شود.
تفاوت وثیقه و کفالت در مرخصی زندانی چیست؟
تفاوت اصلی وثیقه و کفالت در ماهیت تضمین است. در وثیقه، یک مال (اعم از منقول، غیرمنقول یا وجه نقد) به صورت فیزیکی یا اعتباری در اختیار دادگستری قرار می گیرد. در حالی که در کفالت، یک نفر (کفیل) با ارائه فیش حقوقی یا سند ملکی خود، تعهد می کند که زندانی را در صورت لزوم حاضر کند. در وثیقه، مال وثیقه گذار مستقیماً در معرض ضبط است، اما در کفالت، ابتدا کفیل احضار می شود و در صورت عدم انجام تعهد، از محل دارایی های وی تامین خواسته صورت می گیرد.
نتیجه گیری
درخواست مرخصی برای زندانی، فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند آگاهی کامل از مدارک و رویه های قانونی است. تهیه دقیق و به موقع مدارک هویتی، قضایی و به ویژه وثیقه، نقش حیاتی در موفقیت این درخواست ایفا می کند. از مدارک عمومی مانند شناسنامه و کارت ملی زندانی و درخواست کننده گرفته تا مدارک تخصصی مربوط به انواع مرخصی مانند گواهی پزشکی یا گواهی فوت، هر یک باید با وسواس و دقت فراوان جمع آوری و ارائه شوند.
آشنایی با انواع وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، سند ملکی یا حتی اجاره سند و درک تعهدات وثیقه گذار، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی ضروری است. همچنین، پیگیری مستمر از طریق اداره زندان و مراجع قضایی و در صورت لزوم، بهره گیری از مشاوره وکیل متخصص، می تواند به تسهیل و تسریع این فرآیند کمک شایانی کند. با آمادگی کامل و رعایت تمامی نکات حقوقی، می توان گامی مؤثر در جهت بازگشت موقت عزیزان به آغوش خانواده و کاهش فشارهای روانی دوران حبس برداشت.