صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال

گواهی انحصار وراثت سندی قانونی است که به موجب آن، هویت ورّاث متوفی و سهم الارث هر یک از آنها به طور رسمی مشخص می شود. در یک تحول مهم، از تاریخ ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ (سوم مرداد هزار و چهارصد و چهار)، فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال کشور و به صورت الکترونیکی انجام خواهد شد. این تغییر بزرگ با هدف تسریع و تسهیل امور حقوقی مربوط به ترکه متوفیان صورت گرفته و نیازی به مراجعات حضوری وراث را از میان برمی دارد.

مدیریت امور مربوط به اموال و حقوق متوفی، از جمله دسترسی به حساب های بانکی، انتقال سند املاک، یا دریافت حقوق بازنشستگی، بدون ارائه گواهی انحصار وراثت امکان پذیر نخواهد بود. به دلیل اهمیت این سند حقوقی و پیچیدگی های احتمالی فرآیند، سالیان متمادی این موضوع چالش هایی را برای بازماندگان ایجاد می کرد. قوه قضاییه و سازمان ثبت احوال با همکاری یکدیگر، در راستای هوشمندسازی و بهبود خدمات دولتی، اقدام به بازنگری اساسی در این فرآیند کرده اند. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این تغییر، از جمله مراحل، مدارک مورد نیاز و نکات کلیدی برای وراث می پردازد تا تمامی ذینفعان بتوانند با آگاهی کامل، حقوق قانونی خود را پیگیری و دریافت نمایند.

آغاز عصر جدید: صدور گواهی انحصار وراثت الکترونیکی توسط ثبت احوال (ویژه فوت های بعد از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴)

تحولات اخیر در سیستم اداری کشور، رویکردی نوین در زمینه ارائه خدمات به شهروندان را رقم زده است. یکی از مهم ترین این تغییرات، صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال کشور است که با هدف کاهش بوروکراسی و تسهیل فرآیند برای وراث، به صورت الکترونیکی آغاز شده است. این سیستم جدید، به ویژه برای افرادی که فوت عزیزانشان پس از تاریخ ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ به وقوع پیوسته است، تحول آفرین خواهد بود.

چرا سازمان ثبت احوال متولی این فرآیند شد؟

انتقال مسئولیت صدور گواهی انحصار وراثت به سازمان ثبت احوال کشور، ریشه در ماده ۱۱۳ بند (ث) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران دارد. این ماده قانونی، سازمان ثبت احوال را مکلف به فراهم آوردن زیرساخت های لازم برای صدور الکترونیکی این گواهی با همکاری قوه قضاییه کرده است. این همکاری مشترک، تضمین کننده اعتبار حقوقی و دقت اطلاعات مندرج در گواهی های صادره خواهد بود. هدف اصلی، تجمیع اطلاعات هویتی و وقایع حیاتی در یک مرجع واحد و استفاده از ظرفیت های فناورانه برای تسریع در امور است. سازمان ثبت احوال به دلیل دسترسی به پایگاه داده جامع اطلاعات هویتی افراد، از جمله تاریخ تولد، فوت، ازدواج و طلاق، بهترین نهاد برای ایفای این نقش به شمار می آید.

فرآیند خودکار و بدون نیاز به درخواست مستقیم وراث

یکی از بارزترین ویژگی های سامانه جدید، صدور گواهی انحصار وراثت به صورت کاملاً خودکار است. بر خلاف گذشته که وراث مجبور به پیگیری های متعدد و ارائه درخواست حضوری بودند، اکنون پس از گذشت ۲۰ روز از ثبت رسمی واقعه فوت در سازمان ثبت احوال، این گواهی به صورت خودکار صادر و از طریق سامانه مربوطه در دسترس قرار خواهد گرفت. این رویکرد، علاوه بر صرفه جویی در زمان و هزینه وراث، از بار اداری بر روی دستگاه های اجرایی نیز می کاهد و فرآیندی شفاف و قابل پیش بینی را برای متقاضیان فراهم می سازد. در این روش، اطلاعات مربوط به وراث قانونی و نسبت آنها با متوفی، بر اساس اطلاعات ثبت شده در پایگاه داده سازمان ثبت احوال استخراج و در گواهی درج می شود.

مزایای سامانه الکترونیکی verasat.ncr.ir

سامانه الکترونیکی verasat.ncr.ir که به این منظور راه اندازی شده است، مزایای متعددی را برای وراث و سایر ذینفعان به ارمغان می آورد:

• سرعت در صدور: زمان انتظار برای دریافت گواهی به حداقل ممکن کاهش می یابد و وراث می توانند پس از ۲۰ روز، گواهی خود را به صورت آنلاین دریافت کنند.
• کاهش بوروکراسی و حذف مراجعات حضوری: تمامی مراحل، از ثبت فوت تا صدور گواهی، به صورت الکترونیکی انجام می شود و نیازی به حضور فیزیکی وراث در دفاتر قضایی یا ثبت احوال نیست.
• امکان محاسبه خودکار سهم الارث: این سامانه قادر است سهم الارث هر یک از وراث را با در نظر گرفتن پیچیدگی هایی نظیر حجب، موانع ارث و وصیت نامه رسمی (در صورت ثبت سیستمی)، به صورت دقیق محاسبه و در گواهی درج کند. این قابلیت، خطای انسانی را به حداقل رسانده و شفافیت را افزایش می دهد.
• دسترسی ۲۴ ساعته: وراث می توانند در هر ساعت از شبانه روز و از هر مکانی، با دسترسی به اینترنت، وضعیت گواهی خود را مشاهده و آن را دریافت کنند.
• حذف نیاز به برابر اصل کردن گواهی: گواهی های صادره از این سامانه، دارای اعتبار قانونی بوده و نیازی به برابر اصل کردن در مراجع قضایی یا دفاتر اسناد رسمی ندارند. این امر، گام مهمی در جهت حذف مراحل اضافی و زمان بر اداری است.

سامانه الکترونیکی صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال، نه تنها فرآیند را تسریع می بخشد، بلکه با کاهش مراجعات حضوری و افزایش دقت در محاسبه سهم الارث، شفافیت و عدالت را در توزیع ترکه متوفیان ارتقا می دهد.

راهنمای گام به گام دسترسی و دریافت گواهی از سامانه verasat.ncr.ir

پس از طی شدن فرآیند خودکار صدور گواهی انحصار وراثت، وراث می توانند از طریق سامانه verasat.ncr.ir به گواهی خود دسترسی پیدا کنند. این بخش به تفصیل مراحل ورود به سامانه، احراز هویت و دریافت گواهی را توضیح می دهد.

نحوه ورود به سامانه و احراز هویت

اولین گام برای دسترسی به گواهی انحصار وراثت الکترونیکی، ورود به سامانه مخصوص این خدمت است. متقاضیان باید نشانی verasat.ncr.ir را در مرورگر اینترنتی خود جستجو کرده و وارد صفحه اصلی سامانه شوند. پس از ورود به سامانه، معمولاً فرآیند احراز هویت از طریق کدملی و شماره تلفن همراه ثبت شده به نام فرد متقاضی انجام می شود. این مرحله برای اطمینان از هویت کاربر و حفظ امنیت اطلاعات وراث ضروری است. ممکن است لازم باشد کدهای تأیید از طریق پیامک به تلفن همراه ارسال شوند. دقت در ورود اطلاعات هویتی و استفاده از شماره تلفن همراهی که به نام شخص متقاضی ثبت شده، برای موفقیت در احراز هویت بسیار اهمیت دارد.

مشاهده، تأیید و چاپ گواهی انحصار وراثت

پس از اتمام فرآیند احراز هویت و در صورتی که گواهی انحصار وراثت متوفی صادر شده باشد، پیامکی حاوی اطلاع رسانی از سوی سازمان ثبت احوال برای وراث ارسال می گردد. با دریافت این پیامک، وراث می توانند مجدداً وارد سامانه شده و گواهی مربوطه را مشاهده کنند. این گواهی شامل اطلاعات هویتی متوفی، اسامی تمامی وراث قانونی و نسبت آنها با متوفی، و همچنین سهم الارث هر یک از آنها خواهد بود. کاربران امکان چاپ گواهی را نیز خواهند داشت. توصیه می شود که گواهی چاپ شده در مکانی امن نگهداری شود تا در صورت نیاز به مراجع مختلف، قابل ارائه باشد.

پیگیری و درخواست گواهی انحصار وراثت برای متوفیان قبل از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ (سامانه سهیم)

همانطور که اشاره شد، فرآیند خودکار صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال از تاریخ ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ اجرایی می شود. اما تکلیف متوفیانی که فوتشان قبل از این تاریخ به وقوع پیوسته و هنوز گواهی انحصار وراثت دریافت نکرده اند، چیست؟ برای این دسته از متقاضیان، سامانه دیگری به نام سامانه سهیم در نظر گرفته شده است.

تفکیک زمانی متوفیان: چه کسانی از سامانه سهیم استفاده می کنند؟

خط زمانی ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ مرز مشخصی برای تفکیک فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت است. تمامی متوفیانی که واقعه فوت آنها قبل از این تاریخ در سازمان ثبت احوال ثبت شده باشد، مشمول فرآیند خودکار سامانه verasat.ncr.ir نخواهند بود. وراث این افراد باید برای درخواست گواهی انحصار وراثت خود، از طریق سامانه سهیم (sahim.sabteahval.ir) اقدام کنند. این تفکیک زمانی برای جلوگیری از هرگونه ابهام و اطمینان از صحت و کارایی سیستم های مختلف طراحی شده است. بنابراین، اولین قدم برای وراث، مشخص کردن تاریخ دقیق فوت متوفی و سپس مراجعه به سامانه مناسب است.

مراحل ثبت درخواست در سامانه سهیم (sahim.sabteahval.ir)

سامانه سهیم، پلتفرمی برای ثبت درخواست های الکترونیکی مرتبط با خدمات ثبت احوال است و امکان ثبت درخواست گواهی انحصار وراثت برای متوفیان قبل از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ را فراهم می کند. مراحل کلی ثبت درخواست در این سامانه به شرح زیر است:

1. مراجعه به نشانی سامانه: متقاضیان باید ابتدا به نشانی sahim.sabteahval.ir مراجعه کنند.
2. ثبت نام و ورود: در صورت عدم وجود حساب کاربری، ابتدا باید اقدام به ثبت نام و ایجاد حساب کاربری در سامانه نمایید. پس از آن، با استفاده از کدملی و رمز عبور خود وارد شوید.
3. انتخاب خدمت: پس از ورود به پنل کاربری، گزینه مربوط به درخواست گواهی انحصار وراثت را از میان خدمات موجود انتخاب کنید.
4. بارگذاری مدارک: در این مرحله، باید تمامی مدارک مورد نیاز (که در بخش بعدی به تفصیل شرح داده خواهد شد) را به صورت اسکن شده و با فرمت های مجاز در سامانه بارگذاری نمایید. دقت در کیفیت اسکن و صحت اطلاعات بسیار مهم است.
5. تایید نهایی درخواست: پس از بررسی اطلاعات و مدارک بارگذاری شده، می توانید درخواست خود را ثبت و تأیید نهایی کنید. معمولاً یک کد رهگیری برای پیگیری وضعیت درخواست به شما ارائه می شود که باید آن را حفظ نمایید.

پیگیری درخواست های ثبت شده در سامانه سهیم نیز از طریق همین سامانه و با استفاده از کدرهگیری امکان پذیر است. ممکن است در برخی موارد، برای تکمیل مدارک یا ارائه توضیحات بیشتر، نیاز به مراجعه حضوری به دفاتر ثبت احوال باشد.

مدارک لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت (الکترونیکی و غیرالکترونیکی)

چه فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال به صورت خودکار باشد و چه از طریق ثبت درخواست در سامانه سهیم، ارائه مدارک معتبر و کامل، امری ضروری است. این مدارک به منظور احراز هویت متوفی و وراث، تأیید رابطه خانوادگی و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده یا اختلاف حقوقی مورد نیاز است.

مدارک هویتی متوفی و وراث

مدارک هویتی پایه و اساس هرگونه فرآیند قانونی مرتبط با فوت و وراثت هستند:

• گواهی فوت متوفی: این سند توسط سازمان ثبت احوال صادر می شود و تاریخ دقیق فوت شخص را تأیید می کند.
• شناسنامه و کارت ملی متوفی: برای تأیید هویت کامل فرد متوفی و اطلاعات ثبت شده او.
• شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث: این مدارک برای شناسایی دقیق هر یک از وراث قانونی و اطمینان از نسبت آنها با متوفی ضروری است. اطلاعات وراث شامل نام، نام خانوادگی، کدملی و نسبت آنها با متوفی (مانند فرزند، همسر، پدر، مادر) در گواهی انحصار وراثت درج می شود.

مدارک اثبات رابطه خویشاوندی

اثبات رابطه خویشاوندی بین متوفی و وراث، به ویژه همسر و فرزندان، از اهمیت بالایی برخوردار است:

• عقدنامه یا سند ازدواج متوفی (در صورت تأهل): این سند برای تأیید ازدواج رسمی متوفی و هویت همسر یا همسران قانونی او لازم است. وجود این مدرک برای تعیین سهم الارث همسر یا همسران متوفی حیاتی است.

مدارک تکمیلی و استشهادیه محضری

در برخی موارد، برای تکمیل اطلاعات و اطمینان از صحت ادعای وراثت، مدارک تکمیلی نیز لازم است:

• استشهادیه محضری: این استشهادیه یک سند رسمی است که توسط حداقل دو شاهد عاقل و بالغ در دفترخانه اسناد رسمی امضا می شود. شهود در این سند، به موجب شهادت خود، هویت وراث قانونی متوفی را تأیید می کنند.
  • چرا نیاز است؟ برای تأیید عدم وجود وراث دیگر و اطمینان از کامل بودن فهرست وراث.
  • چه کسانی باید امضا کنند؟ حداقل دو نفر شاهد که متوفی و وراث را می شناسند و رابطه خویشاوندی با متوفی ندارند.
  • نحوه تنظیم: باید به همراه وراث و شاهدان به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه شود و پس از تأیید هویت شهود، استشهادیه تنظیم و امضا گردد.
• وصیت نامه رسمی (در صورت وجود): اگر متوفی وصیت نامه رسمی (تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی) داشته باشد، ارائه آن برای تعیین تکلیف وصایای وی و تقسیم اموال طبق آن، ضروری است. وصیت نامه های عادی فاقد اعتبار قانونی برای تقسیم ارث هستند و تنها وصیت نامه رسمی معتبر است.

نکات کلیدی در ارائه و بارگذاری مدارک

• تفکیک مدارک: برخی مدارک مانند گواهی فوت، از طریق سامانه های الکترونیکی قابل دریافت هستند. اما مدارکی مانند استشهادیه محضری نیازمند اقدام حضوری در دفاتر اسناد رسمی است.
• اهمیت صحت و کامل بودن: هرگونه نقص یا عدم تطابق در مدارک می تواند منجر به تأخیر در صدور گواهی یا حتی رد درخواست شود. بنابراین، پیش از بارگذاری یا ارائه مدارک، از صحت و کامل بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
• اسکن با کیفیت: در صورت بارگذاری الکترونیکی مدارک، از اسکن با کیفیت و واضح آنها اطمینان حاصل کنید تا اطلاعات به راحتی قابل خواندن باشند.

مقایسه جامع: فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت قبل و بعد از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴

برای درک بهتر تحولات صورت گرفته در فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال، مقایسه ای بین دو دوره زمانی قبل و بعد از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴ ضروری است. این جدول، تفاوت های کلیدی را به صورت خلاصه و شفاف ارائه می دهد.

ویژگی	فوت قبل از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴	فوت بعد از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴
نیاز به درخواست	بله (از طریق سامانه سهیم)	خیر (صدور خودکار پس از ۲۰ روز)
سامانه مربوطه	sahim.sabteahval.ir	verasat.ncr.ir
زمان تقریبی صدور	متغیر (بسته به تکمیل مدارک و روند اداری)	۲۰ روز پس از ثبت واقعه فوت
نیاز به مراجعه حضوری	برای تکمیل مدارکی مانند استشهادیه محضری یا پیگیری های خاص، ممکن است نیاز باشد.	خیر (فرآیند کاملاً غیرحضوری و الکترونیکی است)
مرجع رسیدگی به اعتراض	مراجع قضایی (دادگاه های حقوقی)	هیئت حل اختلاف ثبت احوال (مهلت ۱۰ روزه پس از صدور)
هزینه ها	شامل هزینه های دادرسی، دفاتر اسناد رسمی (برای استشهادیه) و احتمالاً حق الوکاله (در صورت استفاده از وکیل).	کاهش چشمگیر هزینه ها به دلیل حذف مراجعات و برخی مراحل اداری، فقط شامل کارمزدهای سیستمی (در صورت وجود).
برابر اصل کردن گواهی	در برخی موارد لازم بود.	حذف شده (گواهی های الکترونیکی دارای اعتبار رسمی هستند).

چالش های رایج و راهکارهای عملی در فرآیند انحصار وراثت

با وجود تسهیلات فراهم شده در فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال، ممکن است وراث در مراحل مختلف با چالش ها و سوالاتی مواجه شوند. آشنایی با این چالش ها و راهکارهای عملی برای حل آنها، می تواند به تسریع و بهبود تجربه کاربران کمک شایانی کند.

گواهی پس از ۲۰ روز صادر نشده است؛ چه باید کرد؟

گاهی اوقات، حتی با گذشت ۲۰ روز از ثبت واقعه فوت، پیامک اطلاع رسانی دریافت نمی شود یا گواهی در سامانه قابل مشاهده نیست. در چنین مواردی، دلایل متعددی می تواند عامل تأخیر باشد:

• نقص در ثبت اطلاعات فوت: ممکن است اطلاعات مربوط به فوت متوفی به درستی یا به طور کامل در سازمان ثبت احوال ثبت نشده باشد.
• مشکلات سیستمی یا فنی: در ابتدای راه اندازی سامانه های جدید، بروز اختلالات فنی یا شلوغی سامانه طبیعی است.
• نیاز به تکمیل مدارک: در برخی موارد پیچیده (مانند وراث متعدد یا نامشخص بودن برخی از وراث)، ممکن است سامانه برای صدور گواهی نیازمند اطلاعات تکمیلی باشد.

راهکارها: ابتدا وضعیت ثبت فوت را از اداره ثبت احوال محلی پیگیری کنید. سپس، از طریق بخش پیگیری در سامانه verasat.ncr.ir (در صورت وجود چنین قابلیتی) یا تماس با پشتیبانی سازمان ثبت احوال، وضعیت درخواست خود را جویا شوید. در صورت عدم رفع مشکل، مراجعه حضوری به نزدیک ترین اداره ثبت احوال برای بررسی دقیق تر پرونده توصیه می شود.

چگونه وضعیت درخواست خود را پیگیری کنیم؟

امکان پیگیری درخواست، یکی از مهم ترین ویژگی های سامانه های الکترونیکی است:

• برای فوت های بعد از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴: پیگیری از طریق سامانه verasat.ncr.ir (در صورت فراهم بودن بخش پیگیری) و همچنین از طریق پیامک های اطلاع رسانی صورت می گیرد.
• برای فوت های قبل از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴: پیگیری درخواست از طریق سامانه sahim.sabteahval.ir و با استفاده از کدرهگیری که در زمان ثبت درخواست دریافت کرده اید، امکان پذیر است.

وجود خطا در گواهی صادرشده یا عدم ذکر نام وارث؛ فرآیند اعتراض چگونه است؟

خطاهای سهوی در درج اطلاعات یا از قلم افتادن نام یکی از وراث، ممکن است رخ دهد. در چنین شرایطی:

• مهلت اعتراض: وراث تنها ۱۰ روز پس از صدور گواهی انحصار وراثت الکترونیکی، فرصت دارند تا به آن اعتراض کنند. این اعتراض باید از طریق سامانه verasat.ncr.ir و در بخش مربوطه ثبت شود.
• مدارک لازم برای اعتراض: معمولاً برای اعتراض، باید مدارکی که صحت ادعای شما را تأیید می کند (مانند شناسنامه، عقدنامه، یا سایر اسناد هویتی) و دلایل اعتراض به صورت مکتوب ارائه شود. در مواردی که نام وراثی از قلم افتاده است، مدارک هویتی و اثبات خویشاوندی او باید بارگذاری گردد.
• مرجع رسیدگی: اعتراضات به گواهی های صادرشده توسط هیئت حل اختلاف ثبت احوال بررسی و رسیدگی می شود. این هیئت، با بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، رأی نهایی را صادر خواهد کرد.

هزینه های مرتبط با صدور گواهی انحصار وراثت الکترونیکی

یکی از مزایای فرآیند الکترونیکی، کاهش هزینه ها است. در حال حاضر، اطلاعات دقیقی از هزینه های سیستمی احتمالی برای صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال منتشر نشده است، اما انتظار می رود که این هزینه ها به مراتب کمتر از فرآیندهای سنتی باشد. در هر صورت، پرداخت هزینه های مربوط به تنظیم استشهادیه محضری در دفاتر اسناد رسمی (در صورت نیاز) همچنان به قوت خود باقی است.

نقش وکیل در فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت

اگرچه فرآیند جدید به گونه ای طراحی شده که نیازی به وکیل نداشته باشد، اما در موارد زیر، استفاده از خدمات وکیل می تواند مفید واقع شود:

• موارد پیچیده: در شرایطی که تعداد وراث زیاد است، متوفی چند همسر یا فرزند از همسران مختلف داشته باشد، یا ابهامات حقوقی در تقسیم ارث وجود داشته باشد، وکیل می تواند با تسلط بر قوانین، فرآیند را تسهیل کند.
• اعتراض به گواهی: در صورت نیاز به اعتراض به گواهی صادره، وکیل می تواند با تنظیم لایحه اعتراضی قوی و پیگیری های حقوقی لازم، حقوق موکل خود را تضمین کند.
• عدم دسترسی وراث: اگر برخی از وراث در خارج از کشور باشند یا به هر دلیل نتوانند به صورت حضوری یا الکترونیکی فرآیند را پیگیری کنند، وکیل می تواند نماینده قانونی آنها باشد.

ابهامات مربوط به متوفیان دارای چندین همسر یا فرزند از همسران متعدد

در سیستم حقوقی ایران، سهم الارث همسر یا همسران و فرزندان متوفی به دقت مشخص شده است. سامانه الکترونیکی verasat.ncr.ir طراحی شده است تا با دسترسی به اطلاعات ثبت شده در سازمان ثبت احوال، این پیچیدگی ها را شناسایی و سهم الارث را به درستی محاسبه کند. با این حال، در صورت وجود ابهامات یا عدم ثبت کامل اطلاعات در سیستم (به عنوان مثال، ازدواج های ثبت نشده یا فرزندخواندگی)، ممکن است نیاز به ارائه مدارک تکمیلی یا حتی مراجعه به مراجع قضایی برای تعیین تکلیف باشد. در این شرایط، مشاوره با وکیل متخصص ارث توصیه می شود.

گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود: تفاوت و عملکرد ثبت احوال

در فرآیندهای سنتی، گواهی انحصار وراثت به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می شد. گواهی محدود برای ترکه با ارزش کمتر صادر می شد و فرآیند ساده تری داشت، در حالی که گواهی نامحدود برای ترکه با ارزش بیشتر و با تشریفات پیچیده تر و نیاز به انتشار آگهی صادر می گردید.

با راه اندازی سامانه الکترونیکی توسط سازمان ثبت احوال، هدف این است که فرآیند تا حد امکان ساده و یکپارچه شود. در حال حاضر، سازمان ثبت احوال، گواهی انحصار وراثت واحدی را صادر می کند که شامل تمامی وراث و سهم الارث آنها است و اعتبار آن برای هر میزان ترکه یکسان تلقی می شود. این رویکرد به معنای حذف تفکیک سنتی بین گواهی محدود و نامحدود در فرآیند جدید است. اگرچه ممکن است در آینده جزئیات بیشتری در این خصوص اعلام شود، اما در حال حاضر تمرکز بر روی صدور یک گواهی جامع و معتبر است.

نتیجه گیری

صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال، گامی بلند در راستای هوشمندسازی و تسهیل خدمات دولتی است که می تواند بار سنگینی را از دوش وراث بردارد. فرآیند الکترونیکی و خودکار این گواهی برای متوفیان پس از ۰۳ مرداد ۱۴۰۴، با حذف مراجعات حضوری و تسریع در روند، تجربه کاربری مثبتی را نوید می دهد.

برای متوفیان قبل از این تاریخ نیز، سامانه سهیم (sahim.sabteahval.ir) راهکاری الکترونیکی برای ثبت درخواست فراهم آورده است. آگاهی از مدارک لازم، نحوه استفاده از سامانه ها، و چالش های احتمالی و راهکارهای آنها، به وراث کمک می کند تا با کمترین دغدغه و اتلاف وقت، حقوق قانونی خود را احقاق کنند. این تحول، علاوه بر افزایش سرعت و دقت، شفافیت را در یکی از حساس ترین فرآیندهای حقوقی جامعه افزایش می دهد. با این حال، در موارد پیچیده یا بروز مشکلات غیرمنتظره، همواره مشاوره با متخصصان حقوقی می تواند راهگشا باشد.