کره جنوبی جامعه جهانی را غافلگیر کرد/ کوتاه‌ترین کودتای تاریخ رقم خورد/ آمریکا حوصله دردسر تازه ندارد

مهسا مژدهی: تماشای تانک‌های غول‌پیکر در خیابان‌های سئول آن چیزی نیست که چشم‌مان به دیدنش عادت کرده باشد. کره جنوبی در سال‌های اخیر تصویری از موفقیت اقتصادی در سایه روابط با ایالات متحده بوده است. همراه با موفقیت‌هایی که غول‌های تکنولوژی و لوازم خانگی برای این کشور به ارمغان آورده‌اند، موسیقی و فرهنگ و سینمای کره جنوبی هم به اقصی نقاط جهان صادر شده. اما عصر سه‌شنبه اتفاقی که انتظارش را نداشتیم رخ داد. رئیس‌جمهور کره جنوبی که ماه‌ها بود از مشکل کاهش محبوبیت رنج می‌برد با اعلام حکومت نظامی در پایتخت، دست به تلاشی نافرجام برای کودتا زد. بهانه او برای چنین اقدامی دلایلی چون بازسازی که دموکراتیک و آزاد و مقابله با کمونیست‌ها را پیش کشید و مدعی دخالت کره شمالی در کار پارلمان و دولت شد.

یون سوک یول رئیس‌جمهور کره جنوبی در ماه‌های اخیر به شدت از سوی پارلمان کشور تحت فشار بود. آنها به‌طور مداوم کابینه را استیضاح کرده و از همکاری با دولت سرباز می‌زدند. مخالفان دولت معتقدند یون سوک یول سیاست‌های اقتصادی فشلی را دنبال کرده و از نزدیکان خود در امور حساس استفاده می‌کنتد. آنها همچنین معتقدند یول در جذب افکار عمومی کشور به شدت ناموفق عملکرده است. 

مرتضی سلطانپور، کارشناس مسائل کره جنوبی در مورد مشکلاتی که این کشور در سال‌های اخیر با آن رو به روست به آژیراک می‌گوید: جامعه کره جنوبی به لحاظ اقتصادی جامعه‌ای بسیار پیشرفته است و در میکس شدن ارزش‌های کنفوسیوسی و شرقی با هنجارها و ارزش‌های اقتصادی توانست اقتصاد پویایی را به دنیا نشان دهد. اما در بخش سیاسی به‌خاطر مشکلاتی که در این کشور وجود دارد، اسن اتفاق نیفتاد و سیاستمداران نتوانستند اصول دموکراسی و مردم سالاری را در کره جنوبی پیاده کنند. در واقع نوعی مقاومت متعصبانه و قوم‌گرایانه و منطقه‌ای در مقابل چنین ارزش‌هایی صورت گرفت و سیاست نتوانست به آن توسعه‌یافتگی دست پیدا کند. به همین خاطر اتفاقات کنونی دور از ذهن نبود و از ماه‌ها پیش می‌شد آن را پیشبینی کرد.

تصمیم یون سوک یول برای اعلام حکومت نظامی در کره جنوبی تنها شش ساعت دوام آورد. رهبر مخالفان دولت مردم را به خیابان فراخواند و بخش‌هایی از ارتش و نیروی پلیس از پیروی از دستورهای رئیس‌جمهور سر باز زدند. نمایندگان پارلمان مانع از تصرف این مکان به دست نظامیان شدند و در نهایت ۱۹۰ نماینده به لغو دستور رئیس‌دولت جهت اجرای حکومت نظامی دست زدند. خیلی زود مشخص شد که یون سوک یول، حالا همان ۲۵ درصد محبوبیت را هم در بین طرفدارانش از دست داده است. او به شیوه نظامیان سابق که ۴۴ سال پیش برای آخرین بار در کره جنوبی دست به کودتا زده بودند، عمل کرد که نشان می‌دهد همانطور که منتقدان معتقد بودند او ایده‌ای از آنچه نسل جدید از سیاستمداران می‌خواهد ندارد و ارتباطش را با بدنه جامعه‌ای که با شنیدن خبر حکومت نظامی با آرامش به خیابان آمده تا مانع از کودتا شود، از دست داده است.

دست یون سوک یول و همسرش در برخی از پرونده‌های مرتبط با فساد اقتصادی آلوده است. اما برای کره‌ای‌ها و پارلمان این کشور بحث بر سر لایحه بودحه نقطه‌ حساسی بود که آنها را از دولت دور کرد. وقتی نمایندگان مجلس بالاخره از میان نیروهای نظامی که مقابل پارلمان صف کشیده بودند، روز سه‌شنبه به داخل ساختمان راه پیدا کردند، خیلی زود پیشنهاد استیضاح رئیس‌جمهور را روی میز گذاشتند. همزمان رسانه‌ها و مخالفان دولت تلاشی همه‌جانبه را برای وادار کردن یون سوک یول به استعفا آغاز کردند. آنها به یول توصیه می‌کنند تا پیش از آنکه بحران سیاسی و بی‌ثباتی دامن کشور را بگیرد، از اداره آن کنار بکشد و راه را برای اپوزیسیون که دست بالا را در پارلمان دارد باز کند.

از آنجایی که ایالات متحده متحد اصلی کره جنوبی است؛ این کشور در وضعیتی که جنگ در اوکراین و سوریه و لبنان جریان دارد، از بحران تازه‌ای در یکی از کشورهای متحد با خود استقبال نخواهد کرد و به زبان ساده‌تر، حوصله دردسر تازه ندارد.

دموکراسی در کره‌جنوبی بسیار لغزان است. این کشور سال‌های طولانی نیست که به‌عنوان کشوری دموکراتیک شناخته می‌شود و تنها در دهه‌های اخیر است که توانسته خود را از حکومت نظامیان برهاند. حالا در شرایطی که یون سوک یول به اسم دفاع از دموکراسی، به آن پشت کرده است، احزاب محالف و به ویژه حزب دموکراتیک مایلند تا مواضع خود را در کره‌جنوبی تقویت کرده و از خلا محبوبیت یول استفاده کنند. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد بخش‌های مهمی از جامعه شامل دانشجویان، اساتید دانشگاه و … قصد دارند تا دولت را عقب رانده و فضای سیاسی را به نیروهای سیاسی دیگر بسپارند.

کارشناس ارشد مسائل کره جنوبی در این زمینه معتقد است: آنچه رئیس‌جمهور درمورد کره شمالی مطرح کرده موضوع پررنگی در مسائل مرتبط با کره نیست. کره جنوبی دارای سابقه بسیار پرحادثه‌ای است. آنها جنگ دوکره، جدایی و استعمار را تجربه کرده‌اند و نگاه بدبینانه‌ای بر بخش محافظه‌کار کره جنوبی در رابطه با ایدئولوژی چپ وجود دارد و مربوط به قرن گذشته است اما در شرایط کنونی بازتابی ندارد.  بنابراین یول نتوانست این موضوع را پررنگ کرده و از چنین حربه‌ای استفاده کند. کره جنوبی یک برنامه توسعه اقتصادی دارد که تا ۲۰۲۵ چهارمین کشور صادرکننده در جهان خواهند شد. بخش خصوصی راه خود را ادامه می‌دهد اما در کره جنوبی اختلاف عمیقی بین دو جناح برقرار خواهد شد اما تاثیر آنچنانی بر اقتصاد این کشور نخواهد داشت اما انتقال قدرت به احتمال زیاد انجام می‌شود.

آیا کشورهای آسیای شرقی باید منتظر گسترش بحران باشند؟

کره جنوبی بازیگری کلیدی در امنیت و اقتصاد آسیای شرقی محسوب می‌شود. از این رو بی‌ثباتی در این کشور که می‌تواند از عواقب تصمیم عجولانه یون سوک یول باشد، کشورهای همسایه به ویژه ژاپن و چین را نگران خواهد کرد. از سوی دیگر نگرانی‌های زیادی وجود دارد که چنین شرایطی به گسترش نفوذ چین در کره‌جنوبی برسد. امری که دموکرات‌ها و دولت یول مدتها علیه آن جنگیده است. همسایگان چین همین حالا هم نگرانند در خلا ثبات در کره جنوبی، این کشور در منطقه آسیای شرقی دست به یکه‌تازی بی‌سابقه‌ای بزند. 

دموکراسی در کره‌جنوبی بسیار لغزان است. این کشور سال‌های طولانی نیست که به‌عنوان کشوری دموکراتیک شناخته می‌شود و تنها در دهه‌های اخیر است که توانسته خود را از حکومت نظامیان برهاند.

مرتضی سلطانپور کارشناس مسائل کره جنوبی معتقد است: بین کره جنوبی و دیگر کشورهای آسیای شرقی تفاوتی وجود دارد. در بقیه این کشورها کماکان نیروهای نظامی نفوذ زیادی دارند اما در سئول نظامیان قدرت زیادی ندارند. بیشتر قدرت در میان جامعه مدنی توذیع و نهادینه شده اما اشکالات فراوانی دارد که بعد از این ماجرای فعلی و اقدامات رئیس‌جمهور برای ایجاد حکومت نظامی دست به رفع آن خواهند زد.

ژاپن روابط امنیتی و اقتصادی پیچیده‌ای با کره جنوبی دارد که ادامه وضعیت کنونی می‌تواند منافع آن را به خطر بیندازد. از سوی دیگر ژاپن با ایده همیشگی توسعه از هیچ‌گونه بی‌فکری در منطقه شرق آسیا استقبال نکرده و آن را در تضاد با منافع خود می‌داند. ایالات متحده و کشورهای آسیای شرقی به غیر از چین از بابت گسترش اقدامات تحریک‌آمیز کره شمالی هم نگرانی‌هایی دارند. به‌اعتقاد آنها پیونگ یانگ که حامیانی هم در میان اپوزیسیون کره جنوبی دارد، می‌تواند با استفاده از بحران در کره جنوبی، فعالیت‌های نظامی خود را پررنگ‌تر کند.

از آنجایی که ایالات متحده متحد اصلی کره جنوبی است؛ این کشور در وضعیتی که جنگ در اوکراین و سوریه و لبنان جریان دارد، از بحران تازه‌ای در یکی از کشورهای متحد با خود استقبال نخواهد کرد و به زبان ساده‌تر، حوصله دردسر تازه ندارد.

311312