صرافی یونی سواپ چیست

یونی سواپ (Uniswap) بزرگترین صرافی غیرمتمرکز (DEX) در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که بر روی بلاکچین اتریوم بنا شده است. این پروتکل به کاربران امکان می دهد تا توکن های مبتنی بر استاندارد ERC-20 را بدون نیاز به واسطه های مرکزی، به صورت مستقیم و همتابه همتا با یکدیگر مبادله کنند. مکانیزم اصلی یونی سواپ، استفاده از مدل بازارساز خودکار (AMM) و استخرهای نقدینگی است که به جای دفتر سفارشات سنتی، قیمت ها را بر اساس عرضه و تقاضا در این استخرها تعیین می کند.

در دنیای پرشتاب ارزهای دیجیتال، درک مکانیزم های کلیدی دیفای از اهمیت بالایی برخوردار است. صرافی یونی سواپ به عنوان یکی از پیشگامان و ستون های اصلی این اکوسیستم، نقش حیاتی در تسهیل مبادلات رمزارزها ایفا می کند. این پلتفرم با ارائه راهکارهای نوآورانه، کاربران را قادر می سازد تا کنترل کامل دارایی های خود را حفظ کرده و در عین حال به طیف وسیعی از توکن ها دسترسی داشته باشند. آشنایی با جزئیات عملکرد، تاریخچه تکامل، و ویژگی های نسخه های مختلف یونی سواپ، برای هر فعال در بازار رمزارزها ضروری است.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

پیش از ورود به جزئیات یونی سواپ، لازم است درک روشنی از مفهوم صرافی غیرمتمرکز (DEX) داشته باشیم. صرافی های ارز دیجیتال به دو دسته اصلی متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی ها و مزایای خاص خود را دارند. صرافی های متمرکز مانند بایننس یا کوکوین، نقش واسطه را بین خریداران و فروشندگان ایفا می کنند. در این مدل، کاربران کنترل دارایی های خود را به صرافی واگذار کرده و برای انجام معاملات، نیاز به احراز هویت (KYC) دارند. این رویکرد، ضمن ارائه سهولت و سرعت در معامله، خطراتی نظیر سانسور، مسدود شدن دارایی ها و حملات سایبری را به همراه دارد.

در مقابل، صرافی های غیرمتمرکز با هدف رفع این محدودیت ها پدید آمدند. در DEXها، معاملات به صورت مستقیم بین کیف پول های کاربران و از طریق قراردادهای هوشمند صورت می گیرد. این بدان معناست که هیچ نهاد مرکزی کنترل دارایی ها را در اختیار ندارد و نیازی به احراز هویت نیست. مزایای اصلی DEXها شامل حفظ کامل کنترل کاربر بر دارایی هایش، مقاومت در برابر سانسور و شفافیت بالا به واسطه ثبت تمامی تراکنش ها روی بلاکچین است. با این حال، نسل های اولیه DEXها با چالش هایی نظیر نقدینگی پایین و رابط کاربری پیچیده مواجه بودند. یونی سواپ به عنوان یکی از پروژه های نسل سوم DEXها، با معرفی مکانیزم های جدید توانست این چالش ها را برطرف کرده و نقدینگی و سهولت استفاده را به شکل قابل توجهی افزایش دهد.

یونی سواپ (Uniswap) چیست؟

یونی سواپ نه تنها یک صرافی غیرمتمرکز، بلکه یک پروتکل نقدینگی خودکار (Automated Market Maker – AMM) است که بر روی بلاکچین اتریوم فعالیت می کند. ویژگی متمایز یونی سواپ، حذف کامل دفتر سفارشات (Order Book) است که در صرافی های سنتی و حتی برخی DEXهای قدیمی وجود دارد. در یونی سواپ، کاربران به طور مستقیم با استخرهای نقدینگی تعامل دارند و قیمت توکن ها بر اساس فرمول های ریاضی و تعادل موجود در این استخرها تعیین می شود.

هدف اصلی یونی سواپ، تسهیل مبادلات آنی و غیرمتمرکز برای توکن های استاندارد ERC-20 است. این پروتکل با استفاده از مجموعه ای از قراردادهای هوشمند برنامه نویسی شده با زبان سالیدیتی (Solidity)، تمامی فرایندهای معاملاتی را به صورت خودکار و بدون دخالت انسانی اجرا می کند. این ماهیت غیرمتمرکز و متن باز بودن کد، Uniswap را به یک ابزار عمومی و قابل اعتماد تبدیل کرده است که در آن، کارمزدها به جای سازمان های متمرکز، به تامین کنندگان نقدینگی استخرها تعلق می گیرد. این امر، ضمن ایجاد انگیزه برای مشارکت کنندگان، به پایداری و رشد اکوسیستم دیفای کمک شایانی کرده است.

تاریخچه، تکامل و نسخه های یونی سواپ (از ابتدا تا V4)

تاریخچه یونی سواپ، روایتی از نوآوری و تکامل در فضای دیفای است که از یک ایده اولیه به بزرگترین پروتکل نقدینگی غیرمتمرکز تبدیل شده است.

بنیانگذار و ایده اولیه

یونی سواپ توسط هیدن آدامز (Hayden Adams) در سال ۲۰۱۸ راه اندازی شد. ایده اصلی این پروتکل از مفاهیم مطرح شده توسط ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، الهام گرفته شده بود. بنیاد اتریوم با اعطای بودجه ای قابل توجه به آدامز، زمینه را برای توسعه این پروژه فراهم آورد. هدف اولیه، ایجاد یک صرافی غیرمتمرکز با رابط کاربری ساده بود که بدون نیاز به دفتر سفارشات، امکان مبادله توکن ها را فراهم کند.

Uniswap V1 (2018)

اولین نسخه یونی سواپ در نوامبر ۲۰۱۸ عرضه شد. این پروتکل اولیه، تنها از جفت ارزهای مبتنی بر ETH/ERC20 پشتیبانی می کرد. محدودیت اصلی V1 این بود که تامین کنندگان نقدینگی (LPs) باید مقادیر برابری از ETH و توکن ERC20 را برای ایجاد استخر و تامین نقدینگی واریز می کردند. این امر، LPs را در معرض ریسک نوسانات قیمتی هر دو دارایی قرار می داد.

Uniswap V2 (2020)

نسخه دوم یونی سواپ در می ۲۰۲۰ با پیشرفت های قابل توجهی معرفی شد. مهم ترین بهبود V2، پشتیبانی از جفت ارزهای ERC20/ERC20 بود که امکان مبادله مستقیم توکن ها را بدون نیاز به ETH به عنوان واسطه فراهم می آورد. این ویژگی، انعطاف پذیری بیشتری را برای LPs و معامله گران به ارمغان آورد.

از دیگر نوآوری های V2 می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فلش سواپ (Flash Swaps): این قابلیت به کاربران اجازه می دهد تا بدون نیاز به سرمایه اولیه، توکن ها را برداشت کرده و با تعهد بازگرداندن آن ها در همان تراکنش، از فرصت های آربیتراژ بهره برداری کنند. این ویژگی، با حذف نیاز به سرمایه اولیه و ارائه امکان لوریج، ابزاری قدرتمند برای معامله گران فراهم آورد، اگرچه کارمزد 0.3 درصدی همچنان اعمال می شد.
• اوراکل های قیمت (Price Oracles): V2 اوراکل های قیمت قوی تری را معرفی کرد که با جمع آوری داده های قیمتی تاریخی و سنجش قیمت در زمان گران ترین وضعیت، از دستکاری قیمت ها جلوگیری کرده و دقت و سرعت به روزرسانی قیمت ها را افزایش داد.

Uniswap V3 (2021)

یونی سواپ V3 که در می ۲۰۲۱ راه اندازی شد، یک جهش بزرگ در کارایی سرمایه برای تامین کنندگان نقدینگی به شمار می رود. در نسخه های قبلی، نقدینگی در کل محدوده قیمتی از صفر تا بی نهایت توزیع می شد که منجر به بهره وری پایین سرمایه می شد، زیرا بخش زیادی از نقدینگی در محدوده هایی قرار می گرفت که کمتر معامله ای در آن اتفاق می افتاد. V3 این مشکل را با معرفی مفهوم «نقدینگی متمرکز» (Concentrated Liquidity) حل کرد.

• نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity): تامین کنندگان نقدینگی در V3 می توانند محدوده قیمتی خاصی را برای ارائه نقدینگی انتخاب کنند. این امکان، بهره وری سرمایه را به شدت افزایش می دهد، زیرا سرمایه LP تنها در محدوده ای که بیشترین تراکنش ها انجام می شود، متمرکز می شود. این امر به LPs امکان می دهد تا با سرمایه کمتر، کارمزد بیشتری کسب کنند و بازدهی خود را بهینه سازند. با این حال، این ویژگی پیچیدگی هایی را برای LPs مبتدی به همراه دارد و نیاز به مدیریت فعال تری دارد.
• توکن های LP به عنوان NFT: در V3، هر موقعیت نقدینگی به دلیل انتخاب محدوده قیمتی منحصربه فرد توسط LP، به عنوان یک توکن غیرمثلی (NFT) نشان داده می شود. این ویژگی، موقعیت های نقدینگی را غیرقابل تعویض کرده و انعطاف پذیری جدیدی در بازار ثانویه NFTها برای آن ها ایجاد می کند، هرچند قابلیت ترکیب پذیری (Composability) با سایر پروتکل های دیفای (مانند استفاده به عنوان وثیقه) را که در V2 وجود داشت، تا حدودی از بین می برد.
• کارمزدهای چند سطحی: V3 ساختار کارمزد چند سطحی را معرفی کرد (0.05%, 0.30%, و 1%) که به LPs اجازه می دهد تا ریسک متفاوتی را در استخرهای مختلف بپذیرند و متناسب با آن، کارمزد بیشتری دریافت کنند.

Uniswap V4 (2024 و آینده)

جدیدترین نسخه یونی سواپ، V4، که در سال 2024 و پس از به روزرسانی دنکان (Dencun) اتریوم عرضه خواهد شد، انقلابی ترین تغییرات را به ارمغان می آورد. اهداف اصلی V4 کاهش چشمگیر هزینه های گس و افزایش انعطاف پذیری پروتکل است.

یونی سواپ V4 با معرفی مفهوم هوک ها و سینگلتون، در تلاش است تا با کاهش تا 99 درصدی کارمزدهای گس و افزایش قابلیت سفارشی سازی استخرها، تجربه کاربری و بهره وری سرمایه را به سطحی بی سابقه برساند و نقش خود را به عنوان پرچمدار DEXها تثبیت کند.

ویژگی های کلیدی V4 عبارتند از:

• هوک ها (Hooks): این قابلیت به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا کدهای سفارشی را در نقاط مختلف چرخه عمر استخرهای نقدینگی (مانند قبل یا بعد از سواپ) اضافه کنند. این امر امکان ایجاد استخرهای نقدینگی بسیار سفارشی شده با عملکردهای پیشرفته را فراهم می کند. نمونه هایی از هوک ها شامل:
  • TWAMM (Time-Weighted Average Market Maker): هوکی که سفارشات بزرگ را به معاملات کوچک تر در طول زمان تقسیم می کند تا اثرگذاری قیمت را به حداقل برساند.
  • سفارشات لیمیت درون زنجیره ای: امکان قرار دادن سفارشات لیمیت به صورت مستقیم در قرارداد هوشمند.
  • کارمزدهای پویا: تنظیم خودکار کارمزدها بر اساس شرایط بازار.
  • حفاظت از فرانت رانینگ (Front-Running Protection): هوک ها می توانند مکانیسم هایی را برای محافظت از کاربران در برابر حملات فرانت رانینگ (MEV) پیاده سازی کنند.
• سینگلتون (Singleton) و فلش اکانتینگ (Flash Accounting): در نسخه های قبلی، برای هر استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند مجزا ایجاد می شد که هزینه های گس را افزایش می داد. در V4، تمامی استخرها در یک قرارداد واحد (سینگلتون) نگهداری می شوند. همچنین، با رویکرد «فلش اکانتینگ»، انتقال توکن ها تنها در پایان عملیات صورت می گیرد. این دو ویژگی به طور چشمگیری (تا 99 درصد طبق تخمین یونی سواپ) کارمزدهای گس را کاهش داده و کارایی پروتکل را بهبود می بخشند.
• بازگشت جفت های معاملاتی ETH/توکن: در V2 و V3، کاربران برای معامله ETH باید آن را به WETH (Wrapped ETH) تبدیل می کردند. در V4، به دلیل معماری جدید سینگلتون و فلش اکانتینگ، معاملات مستقیم ETH/توکن دوباره فعال شده است که هزینه های اضافی تبدیل و کارمزد گس را کاهش می دهد.

ویژگی های جدید در اپلیکیشن اختصاصی یونی سواپ

در کنار تکامل پروتکل، اپلیکیشن یونی سواپ نیز شاهد افزودن قابلیت های جدیدی بوده است:

• قابلیت ارسال مستقیم توکن ها: کاربران می توانند پس از سواپ، توکن های خود را به صورت مستقیم از داخل اپلیکیشن به آدرس های دیگر ارسال کنند، بدون نیاز به خروج و استفاده از کیف پول جداگانه.
• حفاظت از سواپ ها در برابر فرانت رانینگ و حملات ساندویچی: اپلیکیشن با هدایت تراکنش ها به استخرهای خصوصی، کاربران را در برابر این حملات محافظت کرده و قیمت های بهتری را ارائه می دهد.
• قیمت گذاری شفاف: این ویژگی به کاربران اطمینان می دهد که تمامی کارمزدهای پنهان توکن ها (مانند کارمزدهای داخلی یا خارجی) به وضوح نمایش داده می شوند تا مبلغ نهایی دریافتی مطابق انتظار باشد.

یونی سواپ چگونه کار می کند؟ (شرح دقیق مکانیزم AMM)

یونی سواپ به جای سیستم سنتی دفتر سفارشات، از مکانیزم بازارساز خودکار (AMM) استفاده می کند. در این مدل، معاملات از طریق استخرهای نقدینگی انجام می شوند که توسط تامین کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers – LPs) تغذیه می شوند.

توضیح نقش استخرهای نقدینگی و تامین کنندگان نقدینگی (LPs)

یک استخر نقدینگی شامل دو توکن در یک جفت معاملاتی است، مثلاً ETH/USDT. تامین کنندگان نقدینگی با واریز مقادیر معادل از هر دو توکن به این استخرها، نقدینگی لازم برای انجام معاملات را فراهم می کنند. در ازای تامین این نقدینگی، LPs کارمزد کوچکی (مثلاً 0.3% در Uniswap V2/V3) را از هر تراکنشی که در آن استخر انجام می شود، دریافت می کنند. این کارمزد، انگیزه مالی برای مشارکت در تامین نقدینگی است.

شرح کامل فرمول Constant Product Market Maker: x * y = k

مکانیزم قیمت گذاری در یونی سواپ بر اساس فرمول ساده ای به نام Constant Product Market Maker یا x * y = k عمل می کند. در این فرمول:

• x: مقدار توکن اول در استخر (مثلاً ETH)
• y: مقدار توکن دوم در استخر (مثلاً USDT)
• k: یک ثابت که حاصل ضرب x و y است و پس از هر معامله باید ثابت بماند.

مثال کاربردی: فرض کنید یک استخر نقدینگی ETH/USDT وجود دارد که در ابتدا دارای 10 واحد ETH و 20,000 واحد USDT است. بنابراین، `k = 10 * 20,000 = 200,000`. قیمت فعلی ETH برابر با 2000 USDT است (20,000 / 10).

حال فرض کنید کاربری 1 واحد ETH از این استخر خریداری می کند. برای ثابت نگه داشتن k، مقدار USDT در استخر باید افزایش یابد و مقدار ETH کاهش یابد. این فرایند توسط ربات های آربیتراژور که به دنبال تفاوت قیمت ها بین صرافی ها هستند، تضمین می شود.

• کاربر 1 واحد ETH می خرد، پس مقدار ETH در استخر به 9 واحد کاهش می یابد.
• برای حفظ `k` (200,000)، مقدار جدید USDT باید `200,000 / 9 = 22,222.22` باشد.
• بنابراین، کاربر `22,222.22 – 20,000 = 2,222.22` واحد USDT پرداخت می کند.

در نتیجه، برای خرید 1 واحد ETH، کاربر 2,222.22 USDT پرداخت کرده است که نشان می دهد قیمت ETH نسبت به قبل (2000 USDT) افزایش یافته است. این تغییر قیمت به دلیل کاهش عرضه ETH در استخر و ثابت ماندن `k` اتفاق می افتد. هر چه اندازه معامله بزرگ تر باشد، تاثیر بیشتری بر نسبت `x` و `y` گذاشته و منجر به لغزش قیمت (Slippage) بیشتری می شود.

توضیح لغزش قیمت (Slippage) و اهمیت تنظیم آن

لغزش قیمت به تفاوت بین قیمت مورد انتظار یک معامله و قیمت واقعی اجرای آن اشاره دارد. این پدیده به ویژه در صرافی های AMM رخ می دهد، زیرا هر معامله بزرگ می تواند نسبت توکن ها را در استخر تغییر داده و قیمت را جابجا کند. در یونی سواپ، شما می توانید Slippage Tolerance یا تلورانس لغزش را تنظیم کنید. این تنظیم، حداکثر درصد تغییر قیمتی را که مایل به پذیرش آن هستید، مشخص می کند. اگر قیمت در زمان اجرای تراکنش بیش از این مقدار تغییر کند، معامله لغو خواهد شد.

تنظیم صحیح Slippage Tolerance بسیار مهم است: مقدار خیلی پایین ممکن است منجر به شکست تراکنش ها در بازارهای نوسانی شود، در حالی که مقدار خیلی بالا شما را در برابر حملات فرانت رانینگ یا لغزش های ناخواسته آسیب پذیر می کند. معمولاً 0.5% تا 1% برای Slippage Tolerance مقدار مناسبی است، اما در زمان نوسانات شدید بازار ممکن است نیاز به افزایش آن باشد.

ارز دیجیتال UNI چیست؟ (توکن حاکمیتی و اکوسیستم)

توکن UNI (یونی) ارز دیجیتال بومی و توکن حاکمیتی پروتکل یونی سواپ است که در سپتامبر ۲۰۲۰ معرفی شد. هدف اصلی از ایجاد UNI، غیرمتمرکز کردن بیشتر حاکمیت پروتکل و واگذاری کنترل آن به جامعه کاربران بوده است.

کاربردهای اصلی UNI

• حق رای: دارندگان توکن UNI می توانند در تصمیم گیری های کلیدی مربوط به توسعه پروتکل، تغییرات کارمزدها، تخصیص بودجه و سایر پیشنهادها از طریق سیستم حاکمیتی (Governance) رای دهند. این ویژگی، مشارکت جامعه را در تعیین مسیر آینده یونی سواپ تضمین می کند.
• مشارکت در تصمیم گیری ها: هرچه تعداد UNI بیشتری در اختیار داشته باشید، قدرت رای شما در تصمیم گیری های جامعه بیشتر خواهد بود. این مکانیسم، یونی سواپ را به یکی از دموکراتیک ترین پروتکل های دیفای تبدیل کرده است.

تخصیص و برنامه توزیع توکن UNI

در زمان راه اندازی، 1 میلیارد توکن UNI ایجاد شد که طی یک دوره چهار ساله به شکل های مختلف توزیع می شود:

1. جامعه (Community): 60% از کل عرضه (600 میلیون UNI) به اعضای جامعه، شامل کاربران گذشته و تامین کنندگان نقدینگی، تخصیص یافت. یک ایردراپ اولیه 400 توکن UNI به هر آدرس اتریوم که تا قبل از 1 سپتامبر 2020 با پروتکل یونی سواپ تعامل داشته بود، انجام شد که این اقدام نقش مهمی در توزیع گسترده توکن و جذب کاربران جدید داشت.
2. تیم (Team): 21.51% (215.1 میلیون UNI) به تیم توسعه دهنده یونی سواپ و کارمندان آینده تخصیص داده شده است.
3. سرمایه گذاران (Investors): 17.8% (178 میلیون UNI) به سرمایه گذاران اولیه پروژه اختصاص یافته است.
4. مشاوران (Advisors): 0.69% (6.9 میلیون UNI) نیز به مشاوران پروژه تعلق دارد.

تمامی این توکن ها طبق یک برنامه چهار ساله به صورت خطی واگذار می شوند تا از تمرکز ناگهانی عرضه در بازار جلوگیری شود. توکن UNI روی شبکه اتریوم و با استاندارد ERC-20 راه اندازی شده و همواره در میان برترین ارزهای دیجیتال در حوزه دیفای قرار داشته است.

آموزش گام به گام کار با صرافی یونی سواپ

کار با صرافی یونی سواپ، به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن، نیازمند مراحل متفاوتی نسبت به صرافی های متمرکز است. در ادامه به صورت گام به گام نحوه انجام عملیات اصلی را شرح می دهیم.

6.1. اتصال کیف پول به یونی سواپ

برای استفاده از یونی سواپ، نیازی به ثبت نام یا احراز هویت نیست. تنها ابزار مورد نیاز، یک کیف پول ارز دیجیتال غیرحضانتی (Non-custodial) است که از شبکه های EVM-compatible (مثل اتریوم) پشتیبانی کند. متامسک (MetaMask) و تراست ولت (Trust Wallet) از جمله محبوب ترین و سازگارترین کیف پول ها هستند.

راهنمای تصویری اتصال کیف پول (مخصوصاً متامسک و تراست ولت):

1. ورود به وب سایت یونی سواپ: به آدرس app.uniswap.org مراجعه کنید.
2. کلیک بر روی Connect Wallet: در گوشه بالا سمت راست صفحه، گزینه Connect Wallet را پیدا کرده و روی آن کلیک کنید.
3. انتخاب کیف پول: یک منو پاپ آپ ظاهر می شود که لیستی از کیف پول های سازگار را نمایش می دهد.
   • برای متامسک: گزینه MetaMask را انتخاب کنید. افزونه متامسک در مرورگر شما باز می شود (یا در اپلیکیشن موبایل، به متامسک هدایت می شوید). اتصال به یونی سواپ را تأیید کنید.
   • برای تراست ولت: گزینه WalletConnect را انتخاب کنید. یک کد QR نمایش داده می شود. تراست ولت خود را باز کرده و از طریق قابلیت WalletConnect کد QR را اسکن کنید. سپس اتصال به یونی سواپ را در تراست ولت تأیید کنید.
4. تأیید اتصال: پس از تأیید در کیف پول، آدرس کیف پول شما در بالای صفحه یونی سواپ نمایش داده می شود که نشان دهنده اتصال موفق است.

نکات مهم قبل از اتصال:

• اطمینان حاصل کنید که کیف پول شما روی شبکه بلاکچین صحیح (معمولاً اتریوم) تنظیم شده است.
• همیشه از وب سایت رسمی یونی سواپ استفاده کنید تا از حملات فیشینگ جلوگیری شود.
• مقدار کافی ETH در کیف پول خود داشته باشید، زیرا برای پرداخت کارمزد گس (Gas Fee) تراکنش ها در شبکه اتریوم به آن نیاز خواهید داشت.

6.2. نحوه سواپ (تبادل) ارز دیجیتال

پس از اتصال کیف پول، می توانید شروع به تبادل توکن ها (سواپ) کنید:

1. ورود به بخش Swap: در رابط کاربری یونی سواپ، اطمینان حاصل کنید که در تب Swap هستید (معمولاً تب پیش فرض).
2. انتخاب توکن های مبدأ و مقصد:
   • در کادر You pay، توکنی که می خواهید پرداخت کنید را انتخاب کنید.
   • در کادر You receive، توکنی که می خواهید دریافت کنید را انتخاب کنید.

   تاکید بر اهمیت آدرس کانترکت برای جلوگیری از توکن های جعلی: بازار DEXها پر از توکن های جعلی یا کلاهبرداری است. همیشه آدرس قرارداد هوشمند توکن مورد نظر را از منابع معتبری مانند CoinMarketCap یا CoinGecko پیدا کرده و آن را در کادر جستجو وارد کنید تا از انتخاب توکن صحیح اطمینان حاصل کنید.

3. وارد کردن مقدار: مقدار توکن مبدأ را وارد کنید. یونی سواپ به صورت خودکار مقدار معادل توکن مقصد را بر اساس قیمت لحظه ای نمایش می دهد.
4. تنظیم Slippage Tolerance و Transaction Deadline: روی آیکون چرخ دنده (تنظیمات) کلیک کنید.
   • Slippage Tolerance: میزان لغزش قیمتی قابل قبول را تنظیم کنید (مثلاً 0.5% تا 1%). اگر بازار نوسانی باشد، ممکن است نیاز به درصد بالاتری داشته باشید.
   • Transaction Deadline: حداکثر زمانی که تراکنش باید در آن انجام شود را تعیین کنید (مثلاً 20-30 دقیقه). اگر تراکنش در این زمان تایید نشود، لغو خواهد شد.
5. بررسی جزئیات معامله و تأیید نهایی: تمامی جزئیات معامله، شامل قیمت، کارمزد و لغزش احتمالی، به شما نمایش داده می شود. پس از بررسی دقیق و اطمینان از صحت اطلاعات، روی دکمه Swap کلیک کنید.
6. تأیید در کیف پول: کیف پول شما باز می شود و از شما می خواهد تراکنش را تأیید کنید. کارمزد گس نیز در این مرحله نمایش داده می شود. پس از تأیید، تراکنش به شبکه ارسال شده و پس از چند لحظه، توکن های خریداری شده به کیف پول شما واریز می شوند.

6.3. نحوه تأمین نقدینگی (Liquidity Providing) و کسب درآمد

تامین نقدینگی (LP) یکی از راه های اصلی کسب درآمد در یونی سواپ است. LPs با قفل کردن دارایی های خود در استخرهای نقدینگی، به انجام معاملات کمک کرده و در ازای آن کارمزد دریافت می کنند. این فرآیند اغلب با عنوان ییلد فارمینگ (Yield Farming) یا لیکوئیدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) نیز شناخته می شود.

آموزش گام به گام تامین نقدینگی در Uniswap V2:

1. ورود به بخش Pool: در رابط کاربری یونی سواپ، به تب Pool بروید.
2. انتخاب Add Liquidity: گزینه Add Liquidity یا New Position را انتخاب کنید.
3. انتخاب جفت توکن: جفت توکن مورد نظر برای تامین نقدینگی (مثلاً ETH/USDT) را انتخاب کنید.
4. وارد کردن مقدار: مقادیر معادل از هر دو توکن را که می خواهید واریز کنید، وارد نمایید. (برای مثال، اگر 1 ETH وارد می کنید، مقدار معادل USDT آن نیز باید وارد شود).
5. تایید تراکنش: تراکنش را در کیف پول خود تأیید کنید. پس از تأیید، توکن های LP (Liquidity Provider Tokens) به کیف پول شما واریز می شوند که نشان دهنده سهم شما از استخر است.
6. کسب درآمد: کارمزدهای حاصل از معاملات در این استخر، به تناسب سهم شما به استخر اضافه می شود و می توانید در هر زمان آن ها را برداشت کنید.

آموزش گام به گام تامین نقدینگی در Uniswap V3 (با تاکید بر انتخاب محدوده قیمت):

تامین نقدینگی در V3 پیچیده تر است، زیرا نیاز به انتخاب محدوده قیمتی دارد.

1. ورود به بخش Pool و New Position: همانند V2، به تب Pool رفته و New Position را انتخاب کنید.
2. انتخاب جفت توکن و سطح کارمزد: جفت توکن مورد نظر و سطح کارمزد (Tier) را انتخاب کنید (مثلاً 0.05%, 0.30%, یا 1%). انتخاب سطح کارمزد بستگی به نوسان جفت ارز دارد.
3. انتخاب محدوده قیمت (Concentrated Liquidity): این مهم ترین گام در V3 است. باید یک محدوده حداقل و حداکثر قیمتی را برای ارائه نقدینگی خود تعیین کنید.
   • چرا محدوده قیمت؟ این کار بهره وری سرمایه شما را افزایش می دهد، زیرا نقدینگی شما تنها زمانی فعال است که قیمت جفت ارز در محدوده انتخابی شما قرار داشته باشد.
   • چگونه انتخاب کنیم؟ باید با تحلیل نمودار و پیش بینی نوسانات آینده، محدوده ای را انتخاب کنید که توکن ها در آن بیشترین تبادل را دارند.
4. واریز توکن ها: مقادیر مورد نیاز از هر دو توکن را برای تامین نقدینگی در محدوده انتخابی خود واریز کنید.
5. تایید تراکنش: تراکنش را در کیف پول خود تأیید کنید. موقعیت نقدینگی شما به صورت یک NFT در کیف پول شما ظاهر می شود.

شرح کامل و دقیق ضرر ناپایدار (Impermanent Loss)

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) پدیده ای است که تامین کنندگان نقدینگی در استخرهای AMM با آن مواجه می شوند. این ضرر زمانی رخ می دهد که نسبت قیمت توکن های واریز شده به استخر نقدینگی، نسبت به زمان واریز اولیه، تغییر کند. هرچه تفاوت قیمتی بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیز افزایش می یابد.

مکانیزم ضرر ناپایدار:

فرض کنید شما 1 ETH و 2000 USDT را به یک استخر نقدینگی اضافه می کنید (قیمت 1 ETH = 2000 USDT). سهم شما 10% از کل استخر است که شامل 10 ETH و 20,000 USDT است. حال اگر قیمت ETH به 4000 USDT افزایش یابد:

• معامله گران آربیتراژور، ETH ارزان تر را از استخر شما خریداری کرده و USDT گران تر را به آن اضافه می کنند تا تعادل x * y = k حفظ شود.
• استخر به مرور زمان به سمت داشتن ETH کمتر و USDT بیشتر حرکت می کند تا نسبت قیمت جدید را منعکس کند.
• حال اگر شما نقدینگی خود را برداشت کنید، ممکن است 0.7 ETH و 2800 USDT (که مجموعاً 0.7 * 4000 + 2800 = 5600 USDT ارزش دارد) دریافت کنید.
• اما اگر این دارایی ها را از ابتدا در کیف پول خود نگه می داشتید (هولد می کردید)، اکنون 1 ETH (4000 USDT) و 2000 USDT، مجموعاً 6000 USDT ارزش داشتید.

در این مثال، شما 400 USDT (معادل 6000 – 5600) ضرر کرده اید. این همان ضرر ناپایدار است. به آن ناپایدار گفته می شود زیرا اگر قیمت توکن ها به نسبت اولیه خود بازگردد، ضرر نیز از بین می رود. با این حال، اگر قیمت هرگز برنگردد، ضرر دائمی خواهد شد. این پدیده حتی در صورت کاهش قیمت توکن ها نیز رخ می دهد.

راهکارهای مدیریت ریسک ضرر ناپایدار:

• انتخاب جفت ارزهای با نوسان کمتر: تامین نقدینگی برای استخرهایی با جفت ارزهای استیبل کوین (مانند USDT/USDC) یا جفت ارزهایی با همبستگی بالا، ریسک ضرر ناپایدار را کاهش می دهد.
• کسب کارمزد بالا: اگر کارمزدهای حاصل از تامین نقدینگی از ضرر ناپایدار شما بیشتر باشد، همچنان سودده خواهید بود.
• استفاده از Uniswap V3: با قابلیت نقدینگی متمرکز در V3، LPs می توانند نقدینگی خود را در محدوده قیمتی کوچک تر و فعال تر متمرکز کنند که می تواند بهره وری را افزایش دهد، اما در عین حال، اگر قیمت از محدوده انتخابی خارج شود، ضرر ناپایدار می تواند شدیدتر باشد. این امر نیاز به مدیریت فعال موقعیت دارد.
• استفاده از پروتکل های مدیریت نقدینگی: برخی پروتکل های شخص ثالث به مدیریت موقعیت های LP و بهینه سازی درآمد و کاهش ضرر ناپایدار کمک می کنند.

6.4. خرید و فروش NFT در یونی سواپ

یونی سواپ در نوامبر 2022 قابلیت خرید و فروش NFT را نیز به پلتفرم خود اضافه کرد. این بخش به عنوان یک تجمیع کننده NFT عمل می کند که داده ها را از بازارهای بزرگ NFT مانند OpenSea، X2Y2، LooksRare و غیره جمع آوری می کند.

• معرفی تجمیع کننده NFT یونی سواپ: یونی سواپ یک تجمیع کننده راه اندازی کرده تا کاربران بتوانند از یک رابط واحد به نقدینگی چندین بازار NFT دسترسی پیدا کنند. این ویژگی، تجربه کاربری را ساده تر کرده و بهترین قیمت ها را ارائه می دهد.
• نحوه کار با پلتفرم NFT در Uniswap: کاربران می توانند به بخش NFT یونی سواپ رفته و کلکسیون ها و NFTهای مختلف را جستجو کنند. فرآیند خرید مشابه سواپ توکن ها است، با این تفاوت که شما یک NFT را با ETH یا سایر توکن ها خریداری می کنید.
• مزایای خرید NFT از طریق Uniswap: یکی از مزایای اصلی استفاده از تجمیع کننده یونی سواپ، کاهش هزینه های گس (تا 15% طبق ادعای Uniswap) در مقایسه با خرید مستقیم از بازارهای دیگر است، زیرا پروتکل با بهینه سازی مسیر تراکنش ها، کارایی را افزایش می دهد.

مزایا و معایب جامع استفاده از یونی سواپ

یونی سواپ با تمامی نوآوری ها و مزایایش، چالش ها و معایب خاص خود را نیز دارد که درک آن ها برای کاربران حیاتی است.

مزایا

1. غیرمتمرکز بودن: کنترل کامل دارایی ها در اختیار کاربر باقی می ماند و هیچ نهاد مرکزی امکان مسدودسازی یا سانسور تراکنش ها را ندارد.
2. امنیت (غیرحضانتی): دارایی ها در کیف پول شخصی کاربران نگهداری می شوند و پروتکل یونی سواپ تنها امکان تبادل را فراهم می کند. این امر خطر هک صرافی را از بین می برد.
3. تنوع بالای توکن ها: به دلیل ماهیت متن باز و بدون نیاز به مجوز، هر توکن ERC-20 را می توان در یونی سواپ لیست کرد، به شرط وجود استخر نقدینگی. این امر دسترسی به توکن های جدید و کمتر شناخته شده را فراهم می کند.
4. نوآوری مداوم (V3, V4): تیم یونی سواپ دائماً در حال توسعه و بهبود پروتکل است که منجر به افزایش کارایی سرمایه، کاهش کارمزدها و افزودن قابلیت های پیشرفته می شود.
5. فرصت های درآمدزایی برای LPs: تامین کنندگان نقدینگی با قفل کردن دارایی های خود، کارمزد معاملات را دریافت کرده و می توانند از این طریق کسب درآمد کنند.
6. رابط کاربری نسبتاً ساده: با وجود پیچیدگی های فنی زیربنایی، رابط کاربری یونی سواپ برای انجام عملیات پایه مانند سواپ، نسبتاً کاربرپسند و شهودی طراحی شده است.

معایب

1. کارمزدهای بالای شبکه اتریوم (گس فی): از آنجایی که یونی سواپ بر روی بلاکچین اتریوم کار می کند، کاربران باید هزینه های گس (کارمزد تراکنش) را پرداخت کنند که در زمان اوج ترافیک شبکه می تواند بسیار بالا باشد و برای معاملات کوچک مقرون به صرفه نیست.
2. خطر توکن های جعلی: به دلیل عدم نیاز به مجوز برای لیست شدن توکن ها، بسیاری از کلاهبرداران توکن های جعلی یا بی ارزش را در یونی سواپ لیست می کنند که می تواند منجر به ضررهای مالی برای کاربران ناآگاه شود.
3. پیچیدگی برای LPs مبتدی (به خصوص در V3): مدیریت نقدینگی متمرکز در Uniswap V3 نیاز به دانش و مدیریت فعال دارد و برای کاربران تازه کار می تواند پیچیده و پرریسک باشد.
4. ضرر ناپایدار (Impermanent Loss): همانطور که قبلاً توضیح داده شد، تامین کنندگان نقدینگی همواره در معرض خطر ضرر ناپایدار هستند که می تواند سود آن ها را کاهش داده یا حتی به ضرر منجر شود.
5. محدودیت های کارکردی نسبت به CEXها: یونی سواپ فاقد برخی ویژگی های پیشرفته موجود در صرافی های متمرکز مانند معاملات مارجین، فیوچرز، ابزارهای تحلیل تکنیکال پیشرفته و پشتیبانی مشتری 24/7 است.

نکات امنیتی و ملاحظات خاص برای کاربران ایرانی

با توجه به شرایط تحریم ها، کاربران ایرانی برای دسترسی و استفاده از یونی سواپ باید ملاحظات خاصی را رعایت کنند تا امنیت دارایی هایشان به خطر نیفتد.

وضعیت دسترسی یونی سواپ برای ایرانیان (تحریم IP):

با اینکه یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است و نیازی به احراز هویت ندارد، اما وب سایت اصلی آن (app.uniswap.org) و برخی از قراردادهای هوشمند آن، دسترسی آی پی های ایران را مسدود کرده اند. این بدان معناست که کاربران ایرانی نمی توانند به صورت مستقیم به رابط کاربری وب سایت دسترسی پیدا کنند.

ضرورت استفاده از VPN/VPS ثابت و نکات امنیتی مربوط به آن:

برای دور زدن این محدودیت، کاربران ایرانی باید از نرم افزارهای تغییر آی پی نظیر VPN (شبکه خصوصی مجازی) یا VPS (سرور مجازی خصوصی) استفاده کنند. انتخاب VPN یا VPS با آی پی ثابت و اختصاصی اکیداً توصیه می شود. تغییر مداوم آی پی می تواند باعث شود سیستم های امنیتی یونی سواپ فعالیت شما را مشکوک تشخیص داده و دسترسی شما را محدود کنند. حتماً از ارائه دهندگان معتبر VPN/VPS استفاده کنید تا از لو رفتن اطلاعات یا قطع شدن ناگهانی اتصال جلوگیری شود.

اهمیت بررسی آدرس قرارداد هوشمند توکن ها (استفاده از Etherscan یا CoinMarketCap):

همانطور که قبلاً ذکر شد، وجود توکن های جعلی در DEXها یک خطر جدی است. قبل از هرگونه سواپ یا تامین نقدینگی، همیشه آدرس قرارداد هوشمند توکن مورد نظر را از منابع معتبر و شناخته شده ای مانند Etherscan.io یا CoinMarketCap.com بررسی و با آدرس توکن در یونی سواپ مطابقت دهید تا از صحت آن اطمینان حاصل کنید. این کار ساده ترین و موثرترین راه برای جلوگیری از خرید توکن های بی ارزش یا کلاهبرداری است.

احتیاط در برابر کلاهبرداری ها و توکن های پامپ و دامپ:

با توجه به سهولت لیست شدن توکن ها، پروژه های کلاهبرداری (Rug Pull) یا طرح های پامپ و دامپ (Pump and Dump) در یونی سواپ رایج هستند. هرگز بدون تحقیق کافی در مورد پروژه های ناشناس و توکن هایی که وعده سودهای غیرمعمول می دهند، سرمایه گذاری نکنید. به اصطلاح دوستان در شبکه های اجتماعی که توکن های خاصی را تبلیغ می کنند، به شدت مشکوک باشید.

بررسی دقیق جزئیات تراکنش قبل از تایید:

همیشه قبل از نهایی کردن هر تراکنش در کیف پول خود، تمامی جزئیات آن (شامل مقدار توکن ها، کارمزد گس، و آدرس مقصد) را به دقت بررسی کنید. یک اشتباه کوچک در آدرس می تواند منجر به از دست رفتن دائمی دارایی های شما شود.

مقایسه یونی سواپ با سایر صرافی های غیرمتمرکز محبوب (PancakeSwap و SushiSwap)

در فضای دیفای، علاوه بر یونی سواپ، صرافی های غیرمتمرکز دیگری نیز وجود دارند که رقابت نزدیکی با آن دارند. پنکیک سواپ (PancakeSwap) و سوشی سواپ (SushiSwap) از جمله محبوب ترین این DEXها هستند. در ادامه یک مقایسه جامع بین این سه پروتکل ارائه می شود.

ویژگی	یونی سواپ (Uniswap)	پنکیک سواپ (PancakeSwap)	سوشی سواپ (SushiSwap)
شبکه بلاکچین اصلی	اتریوم (Ethereum)	زنجیره هوشمند بایننس (BNB Smart Chain)	اتریوم، اتریوم لایه دوم، و چندین بلاکچین دیگر (مولتی چین)
مدل بازارساز	AMM (Constant Product)	AMM (Constant Product)	AMM (Constant Product)، همچنین سایر ابزارهای دیفای
توکن بومی	UNI	CAKE	SUSHI
کارمزد سواپ (حدود)	0.05% تا 1% (بسته به V3 Tier)	0.25%	0.30%
هزینه گس (حدود)	بالا (به دلیل اتریوم)	پایین (به دلیل BNB Chain)	بالا تا متوسط (بسته به شبکه)
سرعت تراکنش	متوسط تا کند (به دلیل ازدحام اتریوم)	بالا	متوسط تا بالا (بسته به شبکه)
قابلیت های کلیدی	نقدینگی متمرکز (V3)، هوک ها (V4)، تجمیع کننده NFT، ارسال مستقیم توکن	ییلد فارمینگ، لاتاری، NFT، پیش بینی قیمت، IFO	ییلد فارمینگ، وام دهی، وام گیری، بازارساز اتریوم، لانچ پد
پیچیدگی برای LPs	متوسط تا بالا (به ویژه V3)	کم تا متوسط	متوسط
جامعه و اکوسیستم	بزرگترین و قدیمی ترین، پیشگام در نوآوری	بزرگ و فعال در زنجیره هوشمند بایننس	فعال، تمرکز بر گسترش مولتی چین و محصولات دیفای

انتخاب DEX مناسب بر اساس نیازهای کاربر:

• چه زمانی Uniswap؟ اگر به دنبال دسترسی به طیف وسیعی از توکن های ERC-20 هستید، اولویت شما نوآوری های پیشرفته (مانند نقدینگی متمرکز در V3 و هوک های V4) است، و حاضر به پرداخت کارمزد گس بالاتر شبکه اتریوم هستید، یونی سواپ بهترین گزینه است. این صرافی برای معامله گران حرفه ای و تامین کنندگان نقدینگی که به دنبال بهینه سازی بازدهی سرمایه هستند، مناسب است.
• چه زمانی دیگر DEXها؟
  • PancakeSwap: اگر نگران کارمزدهای بالای اتریوم هستید و به دنبال گزینه های سریع تر و ارزان تر در زنجیره هوشمند بایننس می گردید، پنکیک سواپ یک جایگزین عالی است. این پلتفرم برای کاربران تازه کار و کسانی که مایل به انجام معاملات خرد یا فعالیت های ییلد فارمینگ با هزینه کم هستند، ایده آل است.
  • SushiSwap: اگر به دنبال اکوسیستمی جامع تر از یک صرافی ساده هستید که شامل وام دهی، وام گیری و سایر ابزارهای دیفای باشد و در عین حال از چندین شبکه بلاکچین پشتیبانی کند، سوشی سواپ می تواند انتخاب مناسبی باشد. این صرافی تعادل خوبی بین نوآوری و دسترسی چندزنجیره ای برقرار می کند.

جمع بندی و چشم انداز آینده یونی سواپ

یونی سواپ به عنوان یکی از پیشگامان صرافی های غیرمتمرکز، نه تنها به دلیل حجم بالای معاملات، بلکه به واسطه نوآوری های پیوسته و تلاش برای غیرمتمرکز کردن واقعی امور مالی، جایگاه ویژه ای در اکوسیستم دیفای کسب کرده است. از مکانیزم انقلابی بازارساز خودکار (AMM) گرفته تا معرفی نقدینگی متمرکز در V3 و هوک ها در V4، یونی سواپ همواره در خط مقدم توسعه فناوری بلاکچین قرار داشته است.

با وجود چالش هایی نظیر کارمزدهای بالای شبکه اتریوم و پیچیدگی های مرتبط با ضرر ناپایدار، یونی سواپ با هر نسخه جدید، راهکارهایی را برای بهبود کارایی، کاهش هزینه ها و افزایش قابلیت سفارشی سازی ارائه می دهد. چشم انداز آینده یونی سواپ، با تمرکز بر گسترش قابلیت های هوک ها، کاهش کارمزدهای گس از طریق سینگلتون و فلش اکانتینگ، و بازگشت جفت ارزهای ETH، نویدبخش یک پلتفرم حتی قدرتمندتر و دسترس پذیرتر است.

نقش یونی سواپ در پذیرش گسترده تر ارزهای دیجیتال و دیفای غیرقابل انکار است. این پروتکل، با فراهم آوردن بستری امن، شفاف و بدون نیاز به واسطه برای مبادلات توکن ها، به کاربران این امکان را می دهد که کنترل کامل بر دارایی های دیجیتال خود را حفظ کنند. آینده یونی سواپ، با تداوم نوآوری و تمرکز بر نیازهای کاربران، همچنان روشن و تأثیرگذار خواهد بود و مسیر را برای شکل گیری یک سیستم مالی واقعاً غیرمتمرکز هموار می سازد.