آیا مهریه سقف دارد؟

یکی از پرسش های بنیادی و چالش برانگیز در حوزه حقوق خانواده، به ویژه در فرهنگ حقوقی ایران، این است که آیا مهریه سقف دارد؟ برای تعیین میزان مهریه در سند ازدواج، هیچ سقف قانونی مشخصی وجود ندارد و زوجین با توافق یکدیگر می توانند هر مقداری را به عنوان مهریه تعیین کنند. با این حال، برای جنبه های اجرایی و ضمانت های کیفری آن محدودیت هایی وضع شده است که در ادامه به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.

موضوع مهریه، همواره یکی از ارکان مهم عقد نکاح در فقه اسلامی و حقوق ایران محسوب می شود. این حق مالی که به ذمه مرد قرار می گیرد، از زمان جاری شدن صیغه عقد، قابل مطالبه برای زن است. با این حال، در طول سالیان متمادی، نوسانات اقتصادی و تغییرات اجتماعی، موجب بروز ابهامات و چالش های فراوانی در خصوص نحوه تعیین، مطالبه و اجرای مهریه شده است. بسیاری از زوجین، به ویژه در آستانه ازدواج، با سوالاتی در مورد سقف مهریه، تعداد سکه های قابل وصول، و تبعات حقوقی تعیین مهریه های بالا مواجه هستند. این مقاله با هدف تبیین دقیق قوانین جاری و طرح های پیشنهادی در خصوص مهریه، ابهامات رایج را شفاف سازی کرده و به درک صحیح حقوق و تکالیف مرتبط با آن یاری می رساند.

مبانی حقوقی مهریه در نظام قانون گذاری ایران

برای فهم عمیق تر مسئله «آیا مهریه سقف دارد؟»، لازم است ابتدا به مبانی حقوقی و شرعی مهریه در قانون ایران بپردازیم. مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، در قانون مدنی ایران و فقه امامیه، جایگاه ویژه ای دارد.

ماهیت و تعریف مهریه

مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد مکلف می شود به زن بپردازد. این تعهد مالی، به محض جاری شدن صیغه عقد، بر ذمه مرد قرار گرفته و زن حق مطالبه آن را از همان لحظه دارا می شود. ماهیت حقوقی مهریه، یک دین ممتاز است؛ بدین معنا که حتی قبل از مطالبه زن، این دین بر عهده مرد بوده و در صورت فوت او، از ماترک وی قابل وصول خواهد بود. قانونگذار ایران، مهریه را به عنوان پشتوانه مالی و امنیتی برای زن در نظر گرفته است.

انواع مهریه در قانون مدنی ایران عبارتند از:

• مهرالمسمی: مهریه ای که در زمان عقد نکاح، با توافق کامل زوجین تعیین می شود. این رایج ترین نوع مهریه است.
• مهرالمثل: در صورتی که در عقد دائم، مهریه تعیین نشده باشد یا تعیین آن باطل باشد و بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد، دادگاه با توجه به وضعیت و جایگاه اجتماعی، خانوادگی، تحصیلات و سایر خصوصیات زن، مهریه ای را معین می کند.
• مهرالمتعه: اگر در عقد دائم، مهریه تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، طلاق واقع شود، دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد (نه زن)، مبلغی را به عنوان مهریه به زن اختصاص می دهد.
• مهریه عندالمطالبه: در این حالت، زن می تواند در هر زمانی که اراده کند، تمام مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است.
• مهریه عندالاستطاعه: پرداخت این نوع مهریه مشروط به توانایی مالی مرد است. زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که اثبات شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. این شرط باید صراحتاً در سند ازدواج قید شود.

تمایز میان سقف تعیین مهریه و سقف اجرایی آن

پاسخ صریح به سوال این است که برای تعیین میزان مهریه در سند ازدواج، هیچ سقف قانونی وجود ندارد. زوجین می توانند به توافق خود، هر مقداری را اعم از یک سکه یا هزاران سکه، به عنوان مهریه ثبت کنند. این آزادی در تعیین مهریه، ریشه در فقه اسلامی دارد که مهریه را به عنوان هدیه ای از جانب مرد به زن می داند که میزان آن تابع توافق طرفین است.

برای تعیین میزان مهریه در سند ازدواج، قانونگذار هیچ سقفی تعیین نکرده و توافق زوجین ملاک عمل است.

اما، این عدم وجود سقف در تعیین، به معنای عدم وجود محدودیت در مراحل مطالبه و اجرای آن نیست. قانونگذار با هدف حمایت از حقوق زوجین و جلوگیری از بروز مشکلات اجتماعی و قضایی، برای جنبه های اجرایی و به خصوص جنبه کیفری مهریه، محدودیت هایی را وضع کرده است. این محدودیت ها، که عمدتاً بر جنبه های زندان و تقسیط مهریه تأثیر می گذارند، به تفصیل در بخش های بعدی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

سقف ۱۱۰ سکه؛ مرز قانونی حبس مهریه

یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین محدودیت های مربوط به اجرای مهریه در قوانین ایران، سقف ۱۱۰ سکه است که مستقیماً بر جنبه کیفری و حبس ناشی از عدم پرداخت مهریه تأثیر می گذارد.

تبیین ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده و مفهوم ۱۱۰ سکه

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، به صراحت به موضوع سقف ۱۱۰ سکه اشاره دارد. بر اساس این ماده، در صورتی که مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است. این بدان معناست که اگر مرد از پرداخت مهریه تا این سقف خودداری کند و توانایی مالی او برای پرداخت یکجا یا اقساطی اثبات نشود، زن می تواند تقاضای صدور حکم جلب او را داشته باشد و مرد ممکن است تا زمان پرداخت مهریه یا اثبات اعسار، بازداشت شود. این سقف، در واقع، مرز میان جنبه مدنی و کیفری مهریه را مشخص می کند و هدف اصلی آن، تضمین پرداخت حداقل میزان مهریه و جلوگیری از ناتوانی کامل در وصول آن است.

وضعیت مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه

باید تأکید کرد که سقف ۱۱۰ سکه، به هیچ وجه به معنای محدودیت در اصل میزان مهریه ای که زن حق دارد مطالبه کند، نیست. اگر مهریه تعیین شده بیش از ۱۱۰ سکه باشد (مثلاً ۲۰۰ یا ۵۰۰ سکه)، زن همچنان حق دریافت کل مهریه را دارد و این مبلغ همچنان بر ذمه مرد است. اما تفاوت اصلی در نحوه اجرای آن است. در خصوص مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها تمکن مالی زوج ملاک پرداخت است و امکان صدور حکم جلب یا بازداشت برای این بخش از مهریه وجود ندارد.

به عبارت دیگر، برای مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید در دادگاه تمکن مالی (ملائت) زوج را اثبات کند. در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت مازاد را نداشته باشد، دادگاه حکم به تقسیط آن می دهد و یا در صورت عدم توانایی مطلق، تا زمانی که تمکن مالی احراز شود، پرداخت به تعویق می افتد. این تفاوت، اهمیت ویژه ای در پرونده های مطالبه مهریه با مبالغ بالا دارد و نشان می دهد که قانونگذار، در عین حال که حق زن برای دریافت مهریه را محترم می شمارد، تلاش کرده است تا از حبس و زندانی شدن مردان به دلیل مهریه های بسیار بالا جلوگیری کند.

نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز

بر اساس قوانین و بخشنامه های جاری، مهریه ای که به صورت سکه یا سایر اموال با ارزش متغیر تعیین شده باشد، در زمان مطالبه و پرداخت، باید به نرخ روز محاسبه شود. ملاک اصلی برای محاسبه نرخ روز سکه، نرخ رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. این اقدام با هدف حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان و در برابر نوسانات اقتصادی، به ویژه تورم، صورت می گیرد. این قانون به زن این امکان را می دهد که مهریه خود را با ارزش واقعی آن دریافت کند، حتی اگر سال ها از تاریخ عقد گذشته باشد.

طرح ۱۴ سکه مهریه؛ بررسی ابعاد و وضعیت کنونی

طرح کاهش سقف حبس مهریه به ۱۴ سکه، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات حقوقی در سال های اخیر بوده است که سردرگمی های زیادی را در جامعه ایجاد کرده است.

ماهیت طرح ۱۴ سکه و اهداف آن

طرح ۱۴ سکه مهریه، یک پیشنهاد قانونی است که در مجلس شورای اسلامی مطرح شده و هدف اصلی آن، کاهش سقف `جنبه کیفری مهریه` از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه است. این به معنای آن است که اگر این طرح به قانون تبدیل شود، مرد تنها تا سقف ۱۴ سکه با مجازات حبس مواجه خواهد شد، اما زوجه همچنان حق دریافت مهریه بیشتر (حتی تا ۱۰۰ هزار سکه) را بر اساس توافق اولیه خواهد داشت و می تواند از طریق مدنی آن را مطالبه کند.

هدف اصلی این طرح، کاهش چشمگیر آمار زندانیان مهریه است. با توجه به افزایش قیمت سکه در سال های اخیر، تعداد زیادی از مردان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه، به ویژه در مبالغ بالا، روانه زندان شده اند. این طرح به دنبال آن است که با محدود کردن سقف حبس، راهکاری برای این معضل اجتماعی و اقتصادی ارائه دهد، بدون آنکه اصل حق زن برای دریافت مهریه مورد خدشه قرار گیرد.

آخرین وضعیت تصویب و اجرایی شدن طرح ۱۴ سکه

بسیار مهم است که بدانیم تا نیمه اول سال ۱۴۰۴، موضوع `قانون جدید مهریه ۱۴ سکه` هنوز یک طرح پیشنهادی است و به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده است. شایعات و اطلاعات نادرست زیادی در مورد تصویب و اجرای این طرح در جامعه منتشر شده است که موجب سردرگمی بسیاری از زوجین و خانواده ها گردیده است.

برای تبدیل یک طرح به قانون در نظام حقوقی ایران، مراحل متعددی باید طی شود: ابتدا طرح در کمیسیون های تخصصی مجلس بررسی می شود، سپس به صحن علنی مجلس می آید و در صورت تصویب نمایندگان، برای تأیید به شورای نگهبان ارسال می گردد. شورای نگهبان نیز آن را از نظر شرعی و قانون اساسی بررسی کرده و در صورت تأیید نهایی، جهت اجرا به دولت ابلاغ می شود. تا زمانی که این مراحل به طور کامل طی نشود، طرح مذکور فاقد اعتبار قانونی بوده و قوانین قبلی (سقف ۱۱۰ سکه برای حبس) همچنان ملاک عمل خواهند بود.

بنابراین، هرگونه تصمیم گیری بر اساس این شایعات، می تواند تبعات حقوقی و مالی نامطلوبی به دنبال داشته باشد. توصیه می شود همواره اخبار و تغییرات قانونی را از مراجع رسمی و معتبر دنبال کنید.

تفاوت میان طرح ۱۴ سکه با تعیین مهریه ۱۴ سکه برای عقود بدون تعیین مهریه

یکی از ابهامات رایج، خلط میان طرح ۱۴ سکه و مورد خاصی است که قانونگذار در صورت عدم تعیین مهریه در عقد، ۱۴ سکه را به عنوان مهریه در نظر می گیرد. باید توجه داشت که این دو موضوع کاملاً متفاوت هستند.

طرح ۱۴ سکه (که هنوز به قانون تبدیل نشده)، مربوط به سقف مجازات حبس برای مهریه است، نه اصل میزان مهریه. به این معنی که اگر مهریه ۱۰۰ سکه باشد و این طرح قانون شود، مرد فقط تا ۱۴ سکه آن با خطر حبس مواجه است، اما برای ۸۶ سکه باقی مانده باید از راه های مدنی اقدام شود.

در مقابل، ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی ایران مقرر می دارد: اگر در عقد دائم مهریه ذکر نشده باشد یا عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و در این صورت زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و اگر قبل از تعیین مهرالمثل و قبل از نزدیکی طلاق واقع شود، زن مستحق مهرالمتعه است. در برخی تفاسیر و رویه های قضایی گذشته، در مواردی که مهریه در زمان عقد تعیین نشده بود، سقف ۱۴ سکه به عنوان یک معیار برای تعیین مهرالمثل یا مهرالمتعه در نظر گرفته می شد، اما این موضوع نیز با طرح اخیر تفاوت ماهوی دارد. بنابراین، نباید این دو مفهوم را با یکدیگر اشتباه گرفت. تعیین مهریه ۱۴ سکه در زمان عقد، توافق زوجین است و ارتباطی به طرح محدودیت حبس ندارد.

فرآیندهای مطالبه، پرداخت و مفاهیم مرتبط با مهریه

مطالبه و پرداخت مهریه، فرآیندهای حقوقی پیچیده ای دارند که آگاهی از آن ها برای زوجین و افراد درگیر با پرونده های مهریه ضروری است.

روش های حقوقی مطالبه مهریه

مطالبه مهریه می تواند از دو طریق اصلی پیگیری شود:

1. از طریق اجرای ثبت: این روش، معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از روش قضایی است و از اولویت برخوردار می باشد. زن می تواند با مراجعه به دفترخانه محل عقد و تقاضای صدور اجراییه، مهریه خود را از طریق اداره ثبت اسناد و املاک مطالبه کند. در این روش، ابتدا اموال مرد شناسایی و توقیف می شود و سپس از طریق مزایده به فروش رسیده تا مهریه زن پرداخت شود. مزیت اصلی این روش، سرعت بالا و عدم نیاز به مراحل طولانی دادرسی است. با این حال، اجرای ثبت تنها در صورتی ممکن است که مهریه به صورت سکه یا مبلغ مشخصی تعیین شده باشد و نه اموالی که نیاز به ارزیابی کارشناسی دقیق دارند.
2. از طریق دادگاه خانواده: اگر زن قادر به شناسایی اموال مرد از طریق ثبت نباشد یا مهریه به گونه ای تعیین شده باشد که نیاز به حکم قضایی برای ارزیابی و اجرا داشته باشد (مثلاً مهریه به صورت یک ملک معین باشد اما سند آن به نام مرد نباشد)، می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه را پیگیری کند. در این روش، دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. پس از صدور حکم قطعی، اجرای آن نیز از طریق واحد اجرای احکام دادگستری صورت می پذیرد.

در قوانین فعلی، اقدام از طریق اجرای ثبت، اولویت دارد و زن ابتدا باید از این مسیر اقدام کند، مگر اینکه اثبات شود اموالی برای توقیف از طریق ثبت وجود ندارد.

اعسار و تقسیط مهریه: تسهیل در پرداخت دین

در بسیاری از موارد، مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای تمام مهریه را ندارد. در چنین شرایطی، قانونگذار امکان درخواست را پیش بینی کرده است. اعسار به معنای ناتوانی مالی یک فرد در پرداخت دیون خود است. اگر مردی مدعی شود که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار به دادگاه، از دادگاه درخواست تقسیط مهریه را نماید.

شرایط پذیرش دادخواست اعسار عبارتند از:

• اثبات ناتوانی مالی مرد از طریق ارائه لیست اموال، حساب های بانکی، درآمد و هزینه های زندگی.
• معرفی حداقل دو شاهد مطلع از وضعیت مالی مرد.

دادگاه پس از بررسی دقیق وضعیت مالی مرد و شهادت شهود، در صورت احراز اعسار، حکم به صادر می کند. در این حکم، دادگاه مبلغی را به عنوان پیش پرداخت (معمولاً بخشی از مهریه) و سپس اقساط ماهانه را بر اساس توان مالی مرد تعیین می کند. در مواردی که مرد هیچ توان مالی نداشته باشد، امکان تعیین اقساط بدون پیش پرداخت و به اصطلاح از دم قسط نیز وجود دارد.

عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه: اگر مرد پس از صدور حکم تقسیط، از پرداخت اقساط تعیین شده خودداری کند، زن می تواند با مراجعه به اجرای احکام، تقاضای صدور حکم جلب او را نماید. در این صورت، مرد به دلیل عدم اجرای حکم دادگاه، ممکن است بازداشت شود تا اقساط معوقه را پرداخت کند یا مجدداً اعسار خود را اثبات کند.

بررسی موضوع مالیات مهریه

در سال های اخیر، شایعاتی در خصوص اخذ مالیات از مهریه مطرح شده است که نگرانی هایی را در میان زوجین ایجاد کرده است. با این حال،

آنچه در این زمینه مطرح می شود، مربوط به مالیات بر نقل و انتقال دارایی ها است. به عنوان مثال، اگر مهریه به صورت یک ملک تعیین شده باشد و مرد آن ملک را به زن منتقل کند، این انتقال ممکن است مشمول عوارض و مالیات های نقل و انتقال املاک شود که ارتباطی با مالیات بر خود مهریه ندارد. همچنین، در برخی موارد، حق الثبت و هزینه های اجرایی در فرآیند مطالبه مهریه (مثلاً نیم عشر اجرایی) از مبلغ مهریه کسر می شود که نباید با مالیات اشتباه گرفته شود.

لذا، در حال حاضر، هیچ گونه مالیات مستقیمی بر مهریه وضع نشده است و شایعات در این خصوص، مبنای قانونی ندارد.

قوانین مهریه و مسائل حقوقی پیرامون طلاق

ارتباط میان مهریه و طلاق، همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین جنبه های حقوق خانواده است که نیازمند تبیین دقیق قوانین می باشد.

تأثیر مهریه در دعاوی طلاق و نکاح

مهریه به عنوان یک حق مالی مستقل برای زن، هم در طول زندگی مشترک و هم در فرآیند طلاق، نقش مهمی ایفا می کند. زن از لحظه عقد، مالک مهریه خود بوده و می تواند آن را مطالبه کند، حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد. این حق، که به حق حبس معروف است، به زن باکره اجازه می دهد تا قبل از برقراری رابطه زناشویی، از تمکین خودداری کرده و مهریه خود را به طور کامل دریافت کند.

در دعاوی طلاق نیز، مهریه یکی از مهم ترین موضوعات مورد نزاع است. در طلاق از جانب مرد، او مکلف است تمام حقوق مالی زن از جمله مهریه را پرداخت کند. در طلاق از جانب زن (طلاق توافقی یا طلاق به درخواست زن)، ممکن است بخشی یا تمام مهریه توسط زن بخشیده شود تا فرآیند طلاق تسهیل گردد. همچنین، در طلاق خلع و مبارات، زن با بخشیدن مهریه یا مالی معادل آن، از مرد طلاق می گیرد.

میزان مهریه و نحوه پرداخت آن، می تواند بر تصمیم گیری زوجین برای ادامه زندگی مشترک یا طلاق، تأثیر بسزایی داشته باشد. مهریه های بالا گاهی به عنوان عاملی بازدارنده برای طلاق عمل می کنند، در حالی که در مواردی نیز به دلیل ناتوانی مرد در پرداخت، به معضلی اجتماعی تبدیل می شوند.

قوانین مهریه جدید و بخشنامه های اجرایی

قوانین مربوط به مهریه در طول زمان تغییرات جزئی داشته اند، اما اساس و بن مایه آن ها، یعنی حق زن برای مطالبه مهریه و تکلیف مرد برای پرداخت آن، ثابت مانده است. مهم ترین تغییرات در سال های اخیر، عمدتاً بر نحوه اجرای مهریه و محدودیت های مربوط به حبس تأثیر گذاشته است. همانطور که پیش تر ذکر شد، ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده که سقف ۱۱۰ سکه را برای اعمال حبس تعیین می کند، از مهم ترین این تغییرات است.

بخشنامه های جدید قوه قضائیه نیز عمدتاً در راستای ساماندهی فرآیندهای مطالبه مهریه و کاهش جمعیت کیفری زندان ها صادر شده اند. این بخشنامه ها بر اولویت اقدام از طریق اجرای ثبت و بررسی دقیق توان مالی مرد در پرونده های اعسار تأکید دارند.

با این حال، لازم به ذکر است که تا نیمه اول سال ۱۴۰۴، هیچ `قانون مهریه جدید` بنیادین که منجر به تغییر اساسی در اصل حق مهریه یا سقف تعیین آن شود، به تصویب نرسیده است. طرح هایی نظیر کاهش سقف حبس به ۱۴ سکه، هنوز در مرحله بررسی و پیشنهاد قرار دارند و برای تبدیل شدن به قانون، نیاز به طی مراحل قانونی و تأیید مراجع ذی صلاح دارند. بنابراین، هرگونه ادعا در خصوص تغییرات گسترده و ناگهانی در قوانین مهریه، باید با احتیاط و بررسی منابع رسمی همراه باشد.

جنبه مهریه	توضیح	وضعیت قانونی فعلی (۱۴۰۴)	طرح پیشنهادی (۱۴ سکه)
سقف تعیین مهریه در عقد	میزان مهریه ای که زوجین در زمان عقد توافق می کنند.	نامحدود (توافقی)	نامحدود (توافقی)
سقف حبس (جنبه کیفری)	حداکثر میزان مهریه که عدم پرداخت آن منجر به حکم جلب می شود.	۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی	۱۴ سکه تمام بهار آزادی (هنوز قانون نیست)
وصول مهریه مازاد بر سقف حبس	چگونگی دریافت مابقی مهریه پس از سقف حبس.	منوط به اثبات تمکن مالی (ملائت) زوج	منوط به اثبات تمکن مالی (ملائت) زوج
تقسیط مهریه	پرداخت مهریه به صورت اقساط به دلیل عدم توانایی مالی زوج.	امکان پذیر (طبق حکم دادگاه)	امکان پذیر (طبق حکم دادگاه)
مالیات مهریه	وضع مالیات مستقیم بر مهریه.	اجرایی نیست	بحث هایی مطرح شده اما اجرایی نیست

اهمیت آگاهی حقوقی در این زمینه، برای تمام اقشار جامعه، به ویژه زوجین، مشاوران و وکلا، بسیار بالاست. درک صحیح از مفاهیم و قوانین جاری، می تواند از بروز مشکلات حقوقی و مالی آتی جلوگیری کرده و به تصمیم گیری های آگاهانه تر در زندگی مشترک یاری رساند.

سوالات متداول

آیا مهریه ۱۴ سکه اجباری است؟

خیر، مهریه ۱۴ سکه اجباری نیست. این موضوع در حال حاضر تنها یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است که در صورت تصویب، سقف حبس را از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه کاهش خواهد داد، نه اینکه تمام مهریه ها را به ۱۴ سکه محدود کند. لذا زوجین همچنان می توانند هر مقداری را به عنوان مهریه تعیین کنند.

مهریه ۱۰ هزار سکه اگر باشد، آیا همه آن قابل وصول است؟

بله، کل مهریه (حتی ۱۰ هزار سکه) همچنان بر ذمه زوج است و زوجه حق دریافت آن را دارد. با این حال، برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید تمکن مالی مرد را اثبات کند تا بتواند آن را مطالبه کند و برای این میزان، مجازات حبس اعمال نمی شود.

آیا قانون جدید مهریه به ازدواج های قبلی (مثلاً عقد شده در سال ۹۰) هم تعلق می گیرد؟

اگر طرح ۱۴ سکه به قانون تبدیل شود، معمولاً قوانین ماهوی جدید عطف به ماسبق نمی شوند، اما قوانین شکلی و اجرایی می توانند شامل پرونده های جاری نیز گردند. بنابراین، اگر طرح ۱۴ سکه تصویب شود، سقف حبس (جنبه کیفری) برای تمامی مهریه ها (چه قبلی و چه جدید) تا ۱۴ سکه کاهش می یابد، اما اصل مهریه و حق مطالبه آن تغییری نخواهد کرد.

اگر مرد هیچ مالی نداشته باشد، آیا زن می تواند مهریه خود را بگیرد؟

در صورتی که مرد هیچ مالی نداشته باشد و اعسار او به اثبات برسد، مهریه تقسیط می شود و زن می تواند آن را به صورت اقساط دریافت کند. اگر مرد در طول زمان صاحب مال و دارایی شود، زن حق مطالبه مهریه و توقیف اموال را خواهد داشت. اصل مهریه همواره بر ذمه مرد باقی می ماند، حتی اگر توان پرداخت فوری نداشته باشد.

آیا با بخشیدن مهریه، می توان آن را پس گرفت؟

خیر، بخشیدن مهریه (ابراء ذمه) یک عمل حقوقی قطعی است و پس از آن، زن نمی تواند مهریه خود را مجدداً مطالبه کند. با این حال، اگر بخشش مهریه در قالب هبه (بخشیدن مال با قابلیت رجوع) صورت گرفته باشد، زن در شرایط خاص می تواند از هبه رجوع کرده و مهریه خود را پس بگیرد. نکته کلیدی در نوع سند بخشش است.

حق حبس زوجه در قانون جدید مهریه چه تغییری کرده است؟

حق حبس زوجه، که به او اجازه می دهد قبل از تمکین، مهریه خود را مطالبه کند، همچنان به قوت خود باقی است و تغییر اساسی در آن ایجاد نشده است. قوانین مربوط به سقف حبس (۱۱۰ سکه و طرح ۱۴ سکه) بر حق حبس زن تأثیری ندارد و فقط مربوط به مجازات حبس مرد در صورت عدم پرداخت مهریه است.

تاریخ دقیق اجرای قانون جدید مهریه ۱۴ سکه کی خواهد بود؟

تا نیمه اول سال ۱۴۰۴، طرح ۱۴ سکه هنوز به قانون تبدیل نشده است و تاریخ دقیق اجرای آن مشخص نیست. پس از تصویب نهایی در مجلس و تأیید شورای نگهبان، زمان رسمی اجرا اعلام و ابلاغ خواهد شد. تا آن زمان، قوانین فعلی ملاک عمل هستند.

چگونه می توانم توانایی مالی همسرم را برای مطالبه مهریه ثابت کنم؟

برای اثبات تمکن مالی همسر، می توانید از راه های مختلفی استفاده کنید. از جمله این راه ها می توان به استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک برای شناسایی املاک، استعلام از بانک ها برای حساب های بانکی و موجودی آن ها، شناسایی سهام و اوراق بهادار، معرفی شهود مطلع از وضعیت مالی همسر، و ارائه فیش حقوقی یا مدارک شغلی او اشاره کرد.

آیا تعیین مهریه به صورت مال غیر از سکه (مثلاً ملک، زمین) سقف دارد؟

خیر، همانند سکه، برای تعیین مهریه به صورت مال غیر از سکه (مانند ملک، زمین، خودرو یا هر مال دیگری که دارای ارزش مالی و قابل تملک باشد) نیز هیچ سقف قانونی وجود ندارد. زوجین می توانند با توافق یکدیگر، هر مالی را به عنوان مهریه تعیین کنند. محدودیت های مطرح شده، صرفاً مربوط به جنبه های اجرایی و کیفری در زمان عدم پرداخت است و نه اصل تعیین مهریه.

---

نتیجه گیری

در پاسخ به این پرسش که ، باید گفت که برای تعیین میزان مهریه در سند ازدواج، هیچ سقف قانونی وجود ندارد و میزان آن کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. اما این عدم سقف در تعیین، با محدودیت هایی در اجرای آن، به ویژه در خصوص جنبه کیفری و اعمال حبس، همراه است. قانون جاری، سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی را برای اعمال مجازات حبس در نظر گرفته است، بدین معنا که مرد تنها برای عدم پرداخت تا این میزان با خطر زندان مواجه است و برای مازاد بر آن، پرداخت مهریه منوط به اثبات تمکن مالی او خواهد بود و حبس اعمال نمی شود.

همچنین، طرح ۱۴ سکه مهریه که در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، با هدف کاهش بیشتر زندانیان مهریه، پیشنهاد کرده است که سقف حبس به ۱۴ سکه کاهش یابد. با این حال، لازم است تأکید شود که این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده و هرگونه تصمیم گیری بر اساس شایعات، می تواند تبعات حقوقی و مالی نامطلوبی داشته باشد.

آگاهی دقیق از قوانین و مقررات مربوط به مهریه، انواع آن (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)، روش های مطالبه، امکان تقسیط و اعسار، و همچنین واقعیت ها در مورد طرح های پیشنهادی، برای تمامی افراد جامعه، به ویژه زوجین، امری حیاتی است. این شناخت صحیح، به افراد کمک می کند تا با دیدی باز و مسئولانه، نسبت به حقوق و تعهدات خود در حوزه خانواده تصمیم گیری کنند.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات احتمالی در قوانین، توصیه می شود که در هر مورد خاص، پیش از هرگونه اقدام، با وکیل متخصص حقوق خانواده مشورت نمایید تا از بروز هرگونه مشکل حقوقی و مالی جلوگیری شود و بهترین تصمیمات اتخاذ گردد.